‘Waarom negeert de regering de wil van ons parlement over killer robots?’

Eind augustus vond in Genève diplomatiek topoverleg plaats over killer robots, volledig autonome wapensystemen die zonder menselijke controle mensen kunnen doden. Hoewel het federaal parlement in juli al opriep tot een internationaal verbod, steunde de Belgische diplomatie een verbod niet. Willem Staes van Pax Christi Vlaanderen: ‘Parlementsleden moeten minister Reynders ter verantwoording roepen.’

In juli 2018 nam het federaal parlement een resolutie aan die de regering opriep ‘er in internationale fora voor te ijveren om tot een wereldwijd verbod te komen op het gebruik van killer robots‘ en om een nationaal verbod op het gebruik van killer robots in te stellen.

Een historische stap die in lijn lag met de wil van experts artificiële intelligentie (AI) en de Belgische bevolking. In december 2017 riepen 116 Belgische wetenschappers, onder wie 88 topexperts inzake robotica en artificiële intelligentie, de Belgische regering op om te werken aan een nationaal en internationaal verbod op killer robots.

Recente opiniepeilingen tonen aan dat minstens 60% van de Belgen een verbod wil op de ontwikkeling, productie en het gebruik van killer robots, tegenover slechts 23% die tegen een verbod is.

Parlement buitenspel

De Belgische diplomatie op de VN-conferentie in Genève dacht er kennelijk anders over en liet die belangrijke signalen en eisen compleet links liggen. De inkt van de resolutie was nauwelijks 40 dagen droog en ze werd al herleid tot een vodje papier.

Tientallen landen spraken tijdens de VN-conferentie de wens uit om te beginnen onderhandelen over een nieuw internationaal verbodsverdrag. België weigerde steun te betuigen aan de start van zo’n onderhandelingen.

Minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) ontkende twee dagen later dat de regering het parlement buitenspel zette. België wil volgens Reynders nog steeds een verbod, maar daarvoor moeten er volgens de minister eerst onderhandelingen worden gevoerd over een internationale definitie. Die oefening moet uitmonden in een – niet-bindende – politieke verklaring, en pas dan, in een niet nader bepaalde (vermoedelijk verre) toekomst, kunnen onderhandelingen over een verbod beginnen.

Hoe de diplomatie op die manier het hoge tempo van technologische ontwikkelingen kan bijhouden, is onduidelijk.

Drogredenen

Klein probleem ook: de voorgestelde politieke verklaring is een niet-bindende en vage tekst die evenveel gaten bevat als een doorsnee Zwitserse kaas. Het principe van menselijke controle over machines wordt in die verklaring wel opgenomen, maar tegelijk stelt ze dat individuele landen ‘het type en de mate van menselijke betrokkenheid zullen bepalen die ze zelf noodzakelijk achten om voldoende menselijke controle uit te oefenen’.

Wat is de bedoeling van de kronkelredenering van minister Reynders? Er liggen immers twee opties op de VN-tafel: optie A is een verbodsverdrag en optie B is een politieke verklaring, een verklaring die werd opgesteld door Duitsland en Frankrijk. Het parlement en een ruime meerderheid van VN-lidstaten willen optie A. Reynders zegt echter doodleuk dat hij optie A moet blokkeren en optie B steunen, om zo beter tot A te komen en de wil van het parlement uit te voeren.

Het parlement was nochtans erg duidelijk: België moet een internationaal verbod steunen, niet slechts de mogelijkheid openlaten van een verbod in de verre toekomst.

De strategie dat eerst een politieke verklaring nodig is om te kunnen onderhandelen over een definitie van killer robots, is overigens onduidelijk. De tekst van de Duits-Franse politieke verklaring rept met geen woord over een definitie, noch over de noodzaak om een definitie te onderhandelen in de context van een politieke verklaring.

Toegegeven, het gebrek aan een eensgezinde definitie van killer robots is een legitieme bezorgdheid. Maar dat hoeft de start van onderhandelingen over een verdrag niet in de weg te staan. Een definitie is het product van onderhandelingen, geen voorwaarde om onderhandelingen te beginnen. Het gebrek aan definitie is bovendien evengoed een issue voor de politieke verklaring die België wél wil.

Of waarom zou je wél onderhandelingen kunnen starten over een politieke verklaring, zonder te definiëren waarover je een verklaring maakt?

Rol parlementsleden

In november 2018 vindt opnieuw diplomatiek VN-overleg plaats over killer robots.

Parlementsleden van meerderheid en oppositie, die in juli 2018 bijna unaniem een resolutie over killer robots goedkeurden en opriepen tot een internationaal verbod, moeten in de tussentijd hun verantwoordelijkheid nemen en minister Reynders ter verantwoording roepen.

Machines mogen nooit beslissingen over leven en dood nemen. België moet alsnog een leidende rol spelen in het verbieden van killer robots.