De moeder van een gevallen Amerikaanse soldaat heeft de topman van het leger ter verantwoording geroepen nadat hij de val van Ramadi “op geen enkele manier symbolisch” had genoemd. Haar zoon is, zoals ongeveer 1.000 andere Amerikanen, gesneuveld in en om Ramadi.
Toen de stad Ramadi, op zo’n 100 kilometer van de Iraakse hoofdstad Bagdad, het voorbije weekend in handen viel van Islamitische Staat, waren er in Washington vergoelijkende woorden te horen. IS had gebruikt gemaakt van een zandstorm om binnen wurgafstand van het regeringsleger te geraken. Omdat de troepen in straatgevechten verwikkeld waren, konden de Amerikaanse vliegtuigen niet meer tussenkomen. En zo had IS de bovenhand gehaald. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry verklaarde dat het “een kwestie van weken” was vooraleer Ramadi heroverd zou worden.
De Amerikaanse topgeneraal Martin Dempsey had al voor de val gezegd dat het geen halszaak zou zijn. Ramadi, zei hij, “is op geen enkele manier symbolisch. De stad werd niet tot onderdeel verklaard van het kalifaat en is niet essentieel voor de toekomst van Irak. Ik zou liever hebben dat Ramadi niet valt, maar het is niet het einde van de wereld als de stad wel valt”.
Een oliedoelwit van IS, zoals de stad Baijji, was volgens de generaal veel belangrijker.
‘In afwachting van excuses’
Het commentaar van de generaal wekte onbegrip en een vurige open brief van Debbie Lee, moeder van een soldaat die er in 2006 zijn leven liet.
“Ik ril en de tranen vloeien over mijn wangen als ik naar het nieuws kijk en naar de gevoelloze, pijnlijke opmerkingen luister die u in verband met de val van Ramadi gemaakt hebt. Mijn zoon en vele anderen gaven hun toekomst op in Ramadi. Ramadi deed ertoe voor hen. Vele militaire analisten zeggen: zoals Ramadi vaart, zo vaart Irak”.
“U en uw regering hebben geminimaliseerd dat Ramadi kon vallen Nu minimaliseren jullie dat het is gevallen, maar u zal niet, mijnheer, het offer van mijn zoon Marc Lee minimaliseren”.
“In afwachting van uw verontschuldigingen”, zo sloot ze de brief af.
Lee, die geciteerd wordt door de nieuwssite The Daily Beast, is een van honderden Amerikaanse moeders die een kind verloren in Ramadi.
Naar schatting 1.000 van de 4.000 Amerikaanse doden in Irak sneuvelden in de provincie Anbar, en van die duizend een groot deel bij gevechten in en om Ramadi, dat, werd toen gezegd, met hand en tand verdedigd moest worden.
Marc Alan Lee, een navy seal, werd na zijn dood met eremetaal bekroond. Zijn moeder ging een jaar later op bezoek naar Ramadi en ze keerde terug met zand dat ze nog altijd bewaart.
De generaal heeft zich intussen verontschuldigd. “Ik verontschuldig me als ik u extra leed heb aangedaan. Marc en zovele anderen zijn gestorven terwijl ze vochten voor een betere toekomst voor Irak”.
Welke strategie?
In eerste instantie kwam de val van Ramadi in de VS wat tussen de nieuwsplooien terecht. Het Witte Huis kon zichzelf pluimen toekennen voor de raid tegen een IS-topman in Syrië (wellicht maakte men hem belangrijker dan hij was, volgens de Amerikaanse pers hadden de troepen gehoopt een andere, hogere figuur te vangen).
Maar nadat de minister van Buitenlandse Zaken het verlies van Ramadi als heel tijdelijk had afgedaan, en er berichten verschenen over IS-troepen die zich verschansten om de verdediging van de stad te verzekeren, gaat het nu de andere kant op. IS zet volgens Amerikaanse journalisten in Irak zijn opmars verder en gaat richting Fallujah, nog zo’n stad waar veel Amerikanen sneuvelden. Fallujah ligt nog dichter bij Bagdad en is sinds vorig jaar in handen van IS, en de corridor tussen Ramadi en Fallujah komt nu onder druk van de terreurbeweging. Minstens 25.000 nieuwe vluchtelingen zijn volgens de VN aan de totalen toegevoegd.
Terwijl het Witte Huis nog altijd doet alsof er niet heel veel aan de hand is, zwelt de kritiek aan. De Republikeinse tegenstanders vinden dat de val van Ramadi het faillissement van de IS-strategie van president Obama aantoont.
Het Iraaks leger liep, zoals tijdens het IS-offensief van een jaar geleden, zonder veel weerstand weg, liet daarbij, tot vreugde van IS-strijders, een grote hoeveelheid Amerikaanse wapens achter, die enkele dagen tevoren waren geleverd.
Ramadi en de provincie Anbar zijn soennitisch. De soennitische milities in de stad, die wel bereid waren te vechten, klaagden erover dat de (door sjiieten gedomineerde) regering in Bagdad hen niet vertrouwde met goede wapens. Het plan schijnt er nu in te bestaan (als het regeringsleger snel Ramadi terugwil) dat overwegend sjiitisch milities/troepen de tegenaanval zullen inzetten. Wat de soennitische milities, die zich in de steek gelaten voelen, niet zien zitten: alweer een sjiietische bezetting van soenni-gebied. En zo valt het land verder aan diggelen, zeggen de Republikeinen, en sommige Democaten.
‘Het maakt me ziek’
Dat soort bedenkingen zijn niet zo cruciaal voor nog rouwende moeders als Debbie Lee, die, tijdens haar gesprek met de journalist van The Daily Beast, naar het zand uit Ramadi kijkt, dat ze in een plastic tas bijhoudt en dat volgens haar als talk aanvoelt.
Ze staat zeker dichter bij de regering Bush dan bij Obama, en ze was ooit erg voor de interventie in Irak, ze is pro-militair, maar dat doet er nu eigenlijk niet toe.
Dat nu over de plaats waar haar zoon vocht de IS-vlag wappert, “maakt me ziek”, zegt ze. Want dat was waar het hem om ging, los van geopolitiek: om vrijheid en fatsoen, het tegenovergestelde van IS. Daar vocht hij voor. Daar hoopte hij op, volgens zijn allerlaatste brief, die hem toont als een spraakwaterval, daar waar taal doorgaans niet zijn grootste talent was.
“Ik heb de dood gezien”, schreef hij, “en het verdriet dat je hele wezen doordringt als een mens voor het laatst ademt. Ik kan alleen maar bidden en hopen dat niemand van jullie ooit moet meemaken wat ik hier gezien en gevoeld heb.” Hij eindigde ermee dat hij hoopte dat kinderen van de volgende generatie, als ze in contact komen met een groot conflict zoals in Irak, zullen optreden als “humane wezens, met zuivere motieven, en mededogen”.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier