Prins Turki Bin Faisal stond bijna een kwarteeuw aan het hoofd van de Saudische geheime dienst. Hij ziet in de oorlog tussen Israël en Iran alleen maar verliezers en waarschuwt: het Iraanse atoomprogramma is, in tegenstelling tot wat Donald Trump beweert, helemaal niet ‘uitgewist’.
Prins Turki Bin Faisal (80) behoort tot de Saudische koninklijke familie. Hij is de zoon van de voormalige koning Faisal, die in 1975 vermoord werd bij een aanslag. Turki studeerde in de Verenigde Staten en werd in 1977 chef van de Saudische geheime dienst General Intelligence Presidency. Na 24 jaar legde hij zijn functie onverwachts neer, tien dagen voor de Al-Qaida-aanslagen in de VS op 11 september 2001. Later vertegenwoordigde hij zijn land als ambassadeur in Londen en Washington.
Israël en Iran zijn een wapenstilstand overeengekomen. Is daarmee voorlopig het gevaar bezworen van een escalatie in het Midden-Oosten?
Prins Turki: Ik vertrouw geen van beide partijen. Voor mij leek het conflict tussen Israël en Iran al vorig jaar op een tango, waarbij de dansers hun passen op elkaar afstemmen. Zo is het nu ook. De Amerikanen hebben Iran blijkbaar laten weten waar ze precies zouden toeslaan, zodat de Iraniërs op tijd materiaal en personeel uit de atoominstallaties konden weghalen.
Omgekeerd heeft Trump Iran bedankt omdat hij vooraf over de tegenaanval was geïnformeerd. Voor een buitenstaander als Saudi-Arabië is dit alles uiterst verontrustend. De gevechtsvliegtuigen en raketten vliegen over onze hoofden heen. Wij hebben niet de luxe om te kunnen zeggen: nu is het voorbij.
U gelooft niet dat de wapenstilstand standhoudt?
Turki: Ook in Gaza was er een wapenstilstand. Toch zet Israël daar zijn oorlog voort.
U kent de belangrijkste actoren in het conflict. Welk plan volgen Donald Trump, Benjamin Netanyahu en Ali Khamenei?
Turki: Voor zover ik kan zien, is Netanyahu’s enige plan een gevangenisstraf ontlopen. Hij wil de oorlog zo lang mogelijk voortzetten om niet voor de rechter te hoeven verschijnen. En hij wil als een heldhaftige figuur van Bijbelse proporties de geschiedenis ingaan. Het probleem is dat alle anderen een enorme prijs betalen voor dat plan. Kijk alleen maar hoeveel mensen in Gaza zijn gestorven.
Is Netanyahu de winnaar van de oorlog tussen Israël en Iran?
Turki: In deze oorlog zijn er alleen maar verliezers, Netanyahu inbegrepen. Hij mag op korte termijn misschien triomferen, maar wat blijft daar straks van over?
Hoe verzwakt is het Iraanse regime?
Turki: Is het überhaupt verzwakt? De Iraanse leiding is nog altijd aan de macht. In Iran sluiten de rangen zich nu en scharen mensen zich achter de regering.
U hebt twee decennia lang de Saudische buitenlandse inlichtingendienst geleid. Kunt u verklaren hoe de Israëlische geheime dienst Mossad erin geslaagd is zo diep in het Iraanse machtsapparaat door te dringen?
Turki: Voor mij is dat minstens evenzeer een teken van de zwakte van Iran als van de kracht van Israël.
Saoedi-Arabië heeft het nucleaire akkoord JCPOA, dat de toenmalige Amerikaanse president Barack Obama met Iran heeft onderhandeld, afgewezen. Toch steunde u de onderhandelingen die Trump vóór de Israëlische aanval op 13 juni met Iran over het atoomprogramma voerde. Waarom?
Turki: Dat klopt niet. Wij hebben het JCPOA-akkoord toegejuicht toen het werd ondertekend. Maar het werd slecht uitgevoerd. Het Iraanse atoomprogramma had geen einddatum. De Iraniërs mochten uranium blijven verrijken, en dat was een slecht voorbeeld voor andere staten. Bovendien konden ze nog altijd niet-statelijke actoren (proxy’s zoals Hezbollah, de Houthi’s en Hamas, nvdr) in de regio voor hun belangen inzetten. Daarom vinden wij het goed dat Trump het JCPOA-akkoord in zijn eerste ambtstermijn heeft opgezegd en nu een nieuw akkoord wil uitonderhandelen.
‘De Iraniërs hebben alles weggehaald wat ze moesten weghalen.’
Hoe dicht stond Iran bij de bom?
Turki: Het rapport dat het Internationaal Atoomenergieagentschap heeft uitgebracht, is buitengewoon verontrustend. Daaruit blijkt dat Iran uranium heeft verrijkt tot een niveau dat geschikt is voor kernwapens.
Had Netanyahu dan gelijk om Iran aan te vallen?
Turki: Nee, niemand heeft het recht om zo eenzijdig op te treden. Uiteindelijk was het Trump die met zijn bunkerdoorborende bommen het Iraanse atoomprogramma heeft gestopt.
Is het Iraanse atoomprogramma daadwerkelijk ‘uitgewist’, zoals Trump zegt?
Turki: Israël heeft enkele Iraanse atoomwetenschappers gedood, maar er zijn nog altijd genoeg mensen die het programma kunnen voortzetten. De kennis is er nog altijd, net als de fundamentele infrastructuur.
Hoewel installaties zoals Fordo kennelijk zwaar beschadigd zijn?
Turki: Ik denk dat de Iraniërs al hadden weggehaald wat ze moesten weghalen.
Bent u opgelucht dat Iran voorlopig niet meer zo dominant kan optreden in de regio?
Turki: Wat ik minstens even graag zou willen zien, is dat ook de Israëli’s worden verzwakt.
U wilt geen sterk Israël?
Turki: Vanwege de manier waarop de Israëli’s oorlog voeren. Als ze onschuldige mensen doden, in Gaza, in Libanon, in Syrië, en Europese regeringspolitici zeggen alleen maar dat Israël het recht heeft zich te verdedigen, dan kan ik dat gewoon niet begrijpen.
Wat moet er gebeuren voordat Saudi-Arabië de zogenoemde Abraham-akkoorden ondertekent en betrekkingen met Israël aanknoopt, zoals Trump eist?
Turki: Onze regering heeft duidelijk gemaakt dat er geen normalisering met Israël zal komen zolang de Israëli’s geen Palestijnse staat en een verdeeld Jeruzalem erkennen.
© Der Spiegel
