Vitali Klytsjko, burgemeester van Kiev: ‘Inwoners keren niet terug naar een normaal leven’

Archiefbeeld: Vitali Klytsjko, de burgemeester van Kiev. © BelgaImage
Ernesto Rodriguez Amari
Ernesto Rodriguez Amari Journalist en politicoloog

Stilaan keren de inwoners van Kiev terug naar huis. Knack sprak met Vitali Klytsjko, de burgemeester van de Oekraïense hoofdstad. ‘Restaurants en winkels gaan weer open. Maar ik kan de veiligheid van mijn burgers niet garanderen.’

Tijdens de ‘Klytsjko Era’, tussen 2004 en 2015, veroverden de broers Vitali en Volodymyr Klytsjko de ene bokstitel na de andere bij de zwaargewichten. Vandaag is Vitali Klytsjko burgemeester van Kiev. Na elk bombardement trok hij de straat op om zijn burgers een hart onder de riem te steken.

‘De inwoners van Kiev zijn terug aan het keren’, zegt burgemeester Klytsjko. ‘Dat is normaal, ze willen thuis zijn, in hun eigen huis. Maar ik hou mijn hart vast. Die mensen keren niet naar een veilige stad terug. We kunnen hun veiligheid niet garanderen. Elke minuut kunnen we een Russische inval verwachten. Infrastructuur is verwoest en elke dag raakt er wel iemand gewond door een achtergebleven landmijn. We kunnen onze stad ook niet onmiddellijk heropbouwen. En toch zien we dat er opnieuw leven in Kiev komt. Restaurants en kleine winkels gaan weer open. Maar het zal nog ontzettend lang duren en veel moeite kosten om weer op het punt van voor de oorlog te raken.’

Poetin heeft zijn plannen niet gewijzigd. We kunnen elk moment een nieuwe aanval verwachten.

Geldt er nog een avondklok in Kiev, nu de Russen zich teruggetrokken hebben naar andere regio’s?

Vitali Klytsjko: Ja, want op dit moment leven we nog altijd in oorlog. Discipline is de sleutel om alles onder controle te houden. Als mensen de regels niet meer volgen, kunnen we veel moeilijker de orde bewaren. Daarom mag niemand ’s avonds de straat op. Overdag doe je wat je wilt, maar ‘s nachts zijn er nog te veel risico’s. Ik had het liever anders gezien, maar ik kan onze burgers alleen maar waarschuwen. Ze keren niet terug naar een normaal leven. Elke nacht kunnen er nog bommen op Kiev vallen.

Bent u bang dat Russische troepen terugkeren?

Klytsjko: Oekraïne volledig veroveren, dat was het hoofddoel van Rusland. Ze hebben in de eerste weken van de oorlog gemerkt dat ze hun masterplan niet kunnen realiseren. Daarom hebben ze zich teruggetrokken en focussen ze nu op enkele regio’s. Toch ben ik er zeker van dat president Vladimir Poetin zijn plannen niet gewijzigd heeft. We kunnen elk moment een nieuwe aanval verwachten.

Hoe kijkt u naar de inname van Marioepol?

Klytsjko: Tijdens de belegering van Marioepol kregen we weinig informatie. We wisten dat er burgers gedood werden en dat appartementsgebouwen beschoten waren. Dat was het. Nu weten we dat er zeker 20.000 mensen gestorven zijn. De 100.000 inwoners die nu nog in de stad wonen, moeten in zeer moeilijke omstandigheden overleven. Ik heb vooral bewondering voor onze Oekraïense strijders in de Azovstal-fabriek. Zij zijn er toch enkele maanden in geslaagd om in penibele omstandigheden te strijden voor de onafhankelijkheid van Oekraïne. Het zijn grote helden. Ze stierven liever dan dat ze de strijd zouden staken.

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, is sinds de Russische invasie al twee keer op bezoek geweest in Kiev. Hoe kijken Oekraïners naar mogelijk lidmaatschap van de Europese Unie?

Klytsjko: Onze drang om een Europees democratisch land te worden is net de reden van deze zinloze oorlog. Poetin vindt het niet prettig dat wij onze blik naar de Europese Unie richten. Hij wil opnieuw de Sovjet-Unie opbouwen. Maar wij zijn gesteld op onze persvrijheid en onze vrije meningsuiting. We willen die waarden niet opgeven en weer in een dictatuur belanden, zoals Russen die in Rusland moeten ondergaan. We dromen van een toekomst als Europese burgers en vechten voor onafhankelijkheid en vrijheid in Europa. Onze geschiedenis en onze mentaliteit bewijzen dat we bij de Europese Unie willen behoren. Het Europese project mag niet ten onder gaan en wij willen er alles aan doen om de Russen tegen te houden. Precies die Europese droom betalen wij nu met een vreselijke oorlog.

Rusland vierde op 9 mei de dag van de overwinning op nazi-Duitsland met Russische parades. Hoe keken jullie daarnaar?

Klytsjko: 9 mei is de dag waarop het einde van de Tweede Wereldoorlog wordt gevierd. Het is een ode aan de vrede in Europa. Rusland heeft die dag gevierd, ook al waren ze enkele maanden eerder begonnen met de grootste oorlog in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Poetin gebruikte de dag als propagandamiddel voor zijn oorlog. Hij probeert Russen ervan te overtuigen dat Oekraïne vol zit met nazi’s. De strijd tegen alle zogenaamde Oekraïense nazi’s is volgens hem even nobel als de strijd tegen de nazi’s in de jaren veertig. Poetins betoog is gestoeld op pure leugens. Maar hij is een meester in het bespelen van de Russen.

© National

Hecht u enige waarde aan Poetins woorden?

Klytsjko: Geloof de Russen nooit. In 1994 hadden we afspraken gemaakt. Ze beloofden ons onafhankelijkheid als we onze kernwapens zouden opgeven. En kijk waar we nu beland zijn. Poetin praat over ‘een operatie’ in Oekraïne, hij spreekt het woord ‘oorlog’ zelfs niet uit. Terwijl wij in een vreselijke oorlog zitten, waarbij al duizenden en duizenden burgers en soldaten zijn omgekomen. Dat is de waarheid. Ik zou zelfs spreken van een genocide in Oekraïne. De Russen ontzien niemand. Ze schieten alle infrastructuur en alle gebouwen kapot. Vertrouw dus nooit wat een Rus je zegt. En vertrouw zeker Poetin niet.

Hoe is het moreel onder de burgers in Kiev?

Klytsjko: Beter dan enkele maanden geleden. Er keren ook steeds meer mensen terug naar de stad. Bovendien is de koude winter afgelopen. Mensen voelen zich al beter nu de zon schijnt. Toch is de stad nog altijd erg leeg. Je voelt dat alle burgers nerveus rondlopen. Het is een heel ander gevoel dan een jaar geleden.

Wat hebben jullie nodig om Kiev te blijven verdedigen?

Klytsjko: We hebben steun nodig van zo veel mogelijk landen: politieke steun, maar bovenal wapenleveringen. We hebben verdedigingswapens nodig, want wij verdedigen ons land, onze kinderen. Eigenlijk verdedigen we iedereen in Europa. We verdedigen de mensenrechten die Europeanen zo hoog in het vaandel dragen. Door die strijd leven ondertussen miljoenen Oekraïense vluchtelingen in Europa. Ook zij hebben Europese steun nodig. We zijn ontzettend dankbaar voor de gastvrijheid en de steun die alle landen onze burgers geven.

Hebt u het gevoel dat Rusland ons terugbrengt naar de jaren dertig?

Klytsjko: Zeer zeker. Wat Rusland nu doet, noemen we ‘russisme’, maar je kunt het vergelijken met het fascisme en het nazisme in de jaren veertig. Daarom is het zo belangrijk dat de hele wereld ons ondersteunt om deze oorlog te stoppen en Rusland tegen te houden. Net zoals Hitler duldt ook Poetin geen tegenspraak. De persvrijheid is afgeschaft, er zijn geen onafhankelijke media en wie op straat komt om te betogen, wordt opgepakt. Dat lijkt erg op wat we zagen gebeuren tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Bent u verbaasd over het verzet van de Oekraïners in de voorbije maanden?

Klytsjko: Ik wil elke Oekraïense soldaat en burger bedanken voor de moed en weerstand die ze getoond hebben. Maar ik ben niet verbaasd, nee. Een Russische soldaat vecht voor het geld, terwijl de Oekraïners vechten voor hun land, voor hun vrouw en voor hun kinderen. Onderschat dat niet.

Uit mijn verleden als bokser heb ik onthouden dat uithoudingsvermogen talent verslaat. Dat is ook zo in een oorlog. Oekraïners zullen niet opgeven. We willen niet dat onze kinderen in een dictatuur moeten leven. We weten wat het was, en daar willen we niet naar terugkeren.

Europa was ervan overtuigd dat het nooit meer oorlog zou meemaken. Hoe komt het dat we deze invasie niet zagen aankomen?

Klytsjko: Ze hebben de voortekenen niet willen zien. Poetin is al een aantal keer zeer gewelddadig andere landen binnengevallen. Kijk naar Tsjetsjenië, Georgië, de Krim en recent ook Syrië. Poetin ligt niet wakker van het lot van de burgers in de regio die hij aanvalt. Wie Poetins strijd in die regio’s bestudeert, weet waartoe hij nog in staat is.

Denkt u dat er ooit weer vrede zal komen in Oekraïne?

Klytsjko: Er zijn 40 miljoen Oekraïners, en die willen allemaal vrede. Maar we kunnen pas echt met diplomatieke onderhandelingen opstarten als de Russen ons grondgebied volledig hebben verlaten. Eerder heeft onderhandelen geen zin. En toegevingen doen al helemaal niet. We hebben maar één optie: vechten tot de laatste Rus ons grondgebied heeft verlaten.

Wat vindt u van de rol van de Verenigde Staten in deze oorlog?

Klytsjko: We zijn de VS ontzettend dankbaar voor hun steun. Ze bieden niet alleen politieke en economische steun, maar ze zijn ook onze grootste wapenleveranciers.

Hoe kijkt u naar het mogelijke NAVO-lidmaatschap van Zweden en Finland?

Klytsjko: Dat is onze grootste fout: we hadden eerder bij de NAVO moeten aansluiten. Als Oekraïne lid van de NAVO geweest was, dan had Rusland Oekraïne niet aangevallen. Daarom begrijpen we maar al te goed dat Finland en Zweden bereid zijn om hun neutraliteit op te geven. Want wat Rusland met ons heeft gedaan, kan het ook doen met zijn andere buurlanden.

Vitali Klytsjko

– 1971 geboren in Bjelovodsk (Loegansk)

– studeert sportwetenschappen aan de universiteit van Kiev

– 1985-1996 kickboksen en amateurboksen

– 1996-2013 professionele bokser, verdedigt zijn wereldtitel 10 keer met succes

– sinds 2014 burgemeester van Kiev

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content