Van Messi tot Macri: acht grote namen uit het nieuwe Mossfon-lek

Lionel Messi © Belga
ICIJ
ICIJ Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten

Twee jaar nadat de Panama Papers een schokgolf door het offshore systeem stuurden, onthullen nieuwe gelekte documenten van het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca details over de financiële geheimen van de wereldwijde elite. Acht markante cases op een rij.

De 1,2 miljoen documenten dateren van een paar maanden voor april 2016, toen het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) en meer dan 100 mediapartners de eerste Panama Papers-artikels publiceerden. Ze lopen door tot december 2017. De documenten werden gelekt aan de krant Süddeutsche Zeitung, die ze opnieuw deelde met ICIJ.

Jürgen Mossack en Ramón Fonseca, de oprichters van het Panamese advokatenkantoor, antwoordden niet op specifieke vragen van ICIJ of zijn partnermedia. In juni brachten ze een persbericht uit waarin ze stellen dat het advocatenkantoor, zijn personeel en zijn oprichters ‘nooit betrokken zijn geweest bij onwettige handelingen’.

In de komende dagen zullen ICIJ-partnermedia in tientallen landen artikels publiceren gebaseerd op het nieuwe lek Panama Papers-documenten. Ze zullen een licht doen schijnen op de financiële zaakjes van personen eerder genoemd in de Panama Papers, maar ook nieuwe linken onthullen tussen het advocatenkantoor en andere invloedrijke personen met politieke connecties. Een greep uit de nieuwe verhalen:

1. Lionel Messi

Toen de Panama Papers uitkwamen, liep er al een onderzoek naar Barcelona-voetballer Lionel Messi en zijn vader Jorge Horacio Messi. Het Spaanse gerecht verdacht de twee ervan voor miljoenen dollar aan belastingen te ontwijken via offshore bedrijven in Uruguay en Belize.

De Panama Papers toonden dat de Messi’s nog een ander offshore bedrijf in Panama hadden, Mega Star Enterprises Inc. In april 2016 lieten ze aan ICIJ weten dat die Panamese offshore ‘compleet inactief’ was. Maar interne e-mails uit het nieuwe Mossack Fonseca-lek stellen die bewering in vraag.

‘Het kantoor in Uruguay laat me weten dat de klant het bedrijf gebruikt’, schreef een medewerker van een advocatenkantoor een maand na de publicatie van de Panama Papers. In juli 2016 trok Mossack Fonseca zich terug als geregistreerd agent van Mega Star Enterprises: het wilde niet langer het officieel aanspreekpunt van het bedrijf zijn naar de Panamese overheid toe. Dat gebeurde in dezelfde maand dat een Spaanse rechtbank de Messi’s veroordeelde voor belastingfraude. Lionel Messi kreeg een gevangenisstraf van 21 maanden met opschorting en een boete van 2,2 miljoen dollar.

Een advocaat van Messi liet aan ICIJ-partner El Confidencial in Spanje weten dat Mega Star Enterprises niet meer dan een oude zaak is, die deel uitmaakt van een vroeger ondernemingsplan dat intussen reeds berecht is. Het Panamese bedrijf wordt volgens de advocaat niet actief gebruikt.

2. De president van Argentinië

E-mailverkeer tussen het hoofdkantoor van Mossack Fonseca in Panama en zijn branch in Uruguay uit september en oktober 2016 toont hoe werknemers het plan hadden opgevat om de datum op een aantal documenten te wijzigen. Op die manier zou Mossack Fonseca kunnen verbergen dat het niet wist dat Fleg Trading Co. -een bedrijf dat het op de Bahama’s had opgericht- onder controle stond van de familie van Argentijns president Mauricio Macri. Samen met enkele familieleden was Macri directeur van Fleg Trading, zo bleek al uit de Panama Papers. Zijn vader was de eigenaar. Op basis van de antiwitwaswetgeving had Mossack Fonseca die zaken moeten weten.

Medewerkers van Mossack Fonseca trachtten te verbergen dat ze wisten Fleg Trading Co. onder controle stond van de familie van de Argentijnse president.

In 2016 discussieerden werknemers van Mossack Fonseca over het idee om een boekhouder van Macri een handgeschreven document te laten opstellen, maar met daarop een datum van een paar jaar eerder. Die handgeschreven brief zou dan de eigenaar van Fleg Trading moeten aanduiden -dat was het idee. Maar de boekhouder verwierp het plan als ‘zeer riskant’ aangezien het truukje ‘makkelijk weerlegd zou kunnen worden door een expert-kalligraaf.’ Die zou, zo blijkt uit de gelekte e-mails, meteen kunnen vaststellen dat het geschreven document veel recenter was dan de datum aangaf. De tussenpersoon wilde niet ‘gokken’, zo staat te lezen in de gelekte documenten, ‘want het gaat hier tenslotte om de president van Argentinië en zijn familie’.

De nieuwe documenten tonen ook hoe Mossack Fonseca niet op de hoogte was van de linken tussen Macri’s familie en BF Corporation, nog een ander offshore bedrijf. Volgens Argentijnse persartikels was het bedrijf in handen van de broers van Macri -Mariano and Gianfranco. Het Duitse parket zou in 2016 de Argentijnse overheid hebben ingelicht over verdachte transacties waarbij BF Corporation betrokken zou zijn, deels gebaseerd op onthullingen uit de Panama Papers. Die transacties dateerden van enkele dagen voor de eerste ronde van de Argentijnse presidentsverkiezingen in oktober 2015.

Een woordvoerder van Macri’s familiebedrijf Socma zegt aan ICIJ-mediapartner La Nación dat de vader van de Argentijnse president had aangegeven dat hij eigenaar was van Fleg Trading, en dat een rechter in Argentinië dat heeft bevestigd. De woordvoerder heeft geen informatie over de gesprekken tussen Mossack Fonseca en de Uruguayaanse boekhouder, en geeft er ook geen commentaar op.

3. De broer van de Maleisische premier

De nieuwe documenten onthullen ook details over de gezwollen bankrekeningen en offshore bezittingen van politici beschuldigd van plunderingen. In maart 2017 kwam Mossack Fonseca erachter dat een bedrijf dat het had geregistreerd op de Britse Maagdeneilanden in feite eigendom was van Mohamed Nizam bin Abdul Razak, broer van de voormalige premier van Maleisië, Najib Razak. Het offshore bedrijf in kwestie, Everbright Universal Holdings Ltd., beheerde vastgoed in de Verenigde Staten.

Najib Razak is niet langer premier van Maleisië sinds zijn partij in mei de parlementsverkiezingen verloor. Hij staat nu onder toezicht in het kader van een onderzoek naar miljarden dollar die verdwenen uit een staatsgeleid investeringsfonds toen Razak premier was. Het onderzoek spitst zich onder meer toe op 10,6 miljoen dollar die werd overgeschreven op een bankrekening van de voormalige premier. Razak ontkent dat hij illegale zaken zou hebben ondernomen.

De Panama Papers onthulden eerder al dat Najib Razaks zoon (Mohd Nazifuddin bin Mohd Najib) eigenaar was van twee offshore bedrijven. Broer Abdul Razak antwoordde niet op oproepen van ICIJ. Zijn Zwitserse bankier antwoordde evenmin op doorgemailde vragen.

4. Koeweits veroordeelde topambtenaar

De nieuwe documenten onthullen hoe een offshore bedrijf geregistreerd door Mossack Fonseca eigendom was van Fahad al-Rajaan, de voormalig topman van het agentschap in Koeweit dat de sociale zekerheid controleert. In 2016 werd de man nog bij verstek veroordeeld voor het verduisteren van liefst 390 miljoen dollar. Uit de gelekte documenten blijkt nu dat hij eigenaar was van de offshore Tawny Real Estates Ltd., dat op zijn beurt een appartement in het Chinese Macau én een Zwitserse bankrekening bezat.

In 2016 werd de man nog bij verstek veroordeeld voor het verduisteren van liefst 390 miljoen dollar.

Al-Rajaan werd in april 2017 in het Verenigd Koninkrijk gearresteerd. Toch trad Mossack Fonseca nog zeker tot in november 2017 op als geregistreerd agent voor zijn offshore -ondanks de verdenkingen die al in maart 2016 tegen Al-Rajaan publiek waren gemaakt.

5. De Russische ex-senator

Duikt ook op in het nieuwe lek: de Russische oligarch Vitaly Malkin, die in 2013 ontslag nam uit de senaat nadat bleek dat hij buitenlandse bezittingen niet had aangegeven. Malkin blijkt eigenaar te zijn van twee offshores op de Britse Maagdeneilanden, Audrey Holdings Group Ltd. en Top Matrix Holdings Ltd. Die eerste offshore had Zwitserse bankrekeningen met daarop 200 miljoen dollar -zo staat te lezen in een document van Mossack Fonseca over de bron van Malkins inkomsten. Malkin reageerde niet op een brief die werd afgeleverd op zijn Luxemburgs adres.

6. Franse juwelier Cartier

Ook nieuwe linken tussen celebrities, politici en vermeende criminelen enerzijds en Mossack Fonseca anderzijds komen in dit lek van 1,2 miljoen documenten aan het licht -vaak wist het advocatenkantoor er zelf niet eens van. In juli 2017 vernam Mossfon dat Panamese offshores die het had opgericht onder controle stonden van de erfgenamen van de iconische Franse juwelier Pierre Cartier. De offshores bezaten een Canadees bos en Zwitserse bankrekeningen, zo blijkt uit de gelekte documenten. Leden van de Cartier-familie antwoordden niet op vragen om commentaar. Hun financieel adviseur ging evenmin in op vragen van ICIJ-mediapartner Le Monde.

7. Dochter van Kazachs president

Journalisten van ICIJ-mediapartner OCCRP (het Organised Crime and Corruption Reporting Project) ontdekten dat Dariga Nazarbayeva, dochter van Kazachs president Nursultan Nazarbayev, de enige aandeelhouder was van een offshore op de Britse Maagdeneilanden.

Dariga Nazarbayeva, zelf voormalig vicepremier, is senator en staat aan het hoofd van de Kazachse senaatscommissie Internationale Relaties. Sommige Centraal Azië-experts gaan ervan uit dat zij op een dag haar vader zal opvolgen als president van Kazachstan.

Volgens OCCRP werd ze in oktober 2007 aandeelhouder van Asterry Holdings Ltd., dat via een keten andere bedrijven aandelen bezit in Kazachse suikerfabrieken. Nazarbayeva antwoordde niet op vragen om commentaar.

8. Israëlische oplichter

Nog een ander offshore bedrijf dat Mossack Fonseca opzette en beheerde, was via een trust eigendom van Israel Perry, zo blijkt uit de gelekte documenten. Perry, die overleed in 2015, was een Israëlische advocaat die werd veroordeeld omdat hij landgenoten -waaronder ook heel wat overlevers van de Holocaust- had opgelicht. Mossack Fonseca kwam er pas achter dat Perry eigenaar was van de offshore nadat er een rechtszaak tegen de offshore werd aangespannen, zo staat te lezen in de documenten. In de gelekte correspondentie staat echter nergens dat Perry een veroordeelde crimineel was. Het is niet eens duidelijk of Mossack Fonseca dat überhaupt wist.

Auteurs: Ryan Chittum en Will Fitzgibbon (ICIJ). Vertaling en bewerking: Kristof Clerix. Droegen bij aan dit verhaal: Marcos Garcia Rey, Miranda Patrucic, Mariel Fitz Patrick (Infobae), Sandra Crucianelli and Emilia Delfino (Perfil), Hugo Alconada Mon, Iván Ruiz and Maia Jastreblansky (La Nación).

Partner Content