Tusk over brexit: ‘De Europese Unie wil Theresa May helpen. De vraag is alleen hoe’

De Europese Unie is wel degelijk bereid om de Britse premier Theresa May te helpen haar felbevochten brexit-akkoord door het parlement goedgekeurd te krijgen. ‘De vraag is alleen hoe.’ Dat heeft Europese Raadsvoorzitter Donald Tusk dinsdag gezegd na een gesprek met May in Brussel.

May onderneemt dinsdag en woensdag een mini-rondreis langs enkele Europese hoofdsteden. Ze is op zoek naar steun van haar collega-regeringsleiders om de goedkeuring van het brexit-akkoord te faciliteren. De voor vanavond (dinsdag) geplande stemming in het Lagerhuis liet ze maandag uitstellen omdat ze begreep dat ze er geen meerderheid voor kan vinden. De noodoplossing voor de Ierse grenskwestie (de ‘backstop’) is de grootste struikelsteen.

Over die regeling, die moet vermijden dat er ooit weer een harde grens komt op het Ierse eiland, maar ook over de andere onderdelen van de tekst kan niet opnieuw worden onderhandeld, zei Tusk maandag al. Maar dat betekent niet dat de Europese staatshoofden en regeringsleiders May geen handje willen toesteken. ‘Het is duidelijk dat de EU27 wil helpen. De vraag is alleen hoe’, tweette Tusk dinsdag na het bezoek van May. Het was een ‘openhartig’ gesprek, aldus de Pool.

Eerder maakte Tusk al bekend dat de Europese leiders het op hun top van donderdag en vrijdag ook over de brexit zullen hebben. Het is maar de vraag of May met iets substantieels terug naar Londen zal kunnen keren.

Het hoogst haalbare lijkt een aanvullende verklaring bij het akkoord te zijn die verduidelijkt dat het niet de bedoeling is dat de ‘backstop’ ooit geactiveerd wordt en dat hij, mocht hij toch in werking treden, per definitie tijdelijk is.

Intussen zit May samen met Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker. Ook Europees hoofdonderhandelaar Michel Barnier is voor dat gesprek mee aangeschoven. Eerder op de dag ging May al langs bij de Nederlandse premier Mark Rutte en de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Woensdag gaat ze naar Dublin voor een onderhoud met de Ierse eerste minister Leo Varadkar.

Merkel en May houden lippen stijf op elkaar na brexit-gesprek

De Britse eerste minister Theresa May en de Duitse bondskanselier Angela Merkel hebben dinsdag iets meer dan een uur met elkaar gesproken in Merkels ambtswoning in Berlijn. Nadat ze maandag beslist had de stemming over het brexit-akkoord in het Britse parlement uit te stellen, is May op een kleine rondreis langs de Europese hoofdsteden vertrokken in de hoop het akkoord verteerbaarder te maken voor de parlementsleden in Londen. Het is niet duidelijk wat May van de andere regeringsleiders precies wil bekomen.

Normaal gezien had het Lagerhuis vanavond (dinsdag) om 20 uur moeten stemmen over het brexit-akkoord dat de Britse regering en de Europese Unie na ruim anderhalf jaar onderhandelen hebben bereikt. Drie dagen parlementair debat over de tekst deden May naar eigen zeggen beseffen dat het akkoord geen meerderheid ging halen.

Daarom stelde ze de stemming – de zogenaamde ‘meaningful vote’ – uit en vertrok ze dinsdagochtend op een reis langs verschillende EU-hoofdsteden om ‘de bezorgdheden die het parlement heeft uitgedrukt te bediscussiëren’. Nadat ze de dag in Den Haag was gestart bij de Nederlandse premier Mark Rutte, vloog May door naar Berlijn voor een lunchgesprek met bondskanselier Angela Merkel. Alsof de duivel ermee gemoeid was, hadden de medewerkers van de fel geplaagde May heel wat moeite om de deur van haar auto te openen toen ze aan de bondskanselarij arriveerde. Een onbetekenend incident, maar de beelden gingen wel de wereld rond.

https://twitter.com/SkyNewsPolitics/status/1072463780007809024Sky News Politicshttps://twitter.com/SkyNewsPolitics

Theresa May gets locked inside her car as she attempts to meet German Chancellor Angela Merkel

Read the latest on Theresa May’s tour of European leaders here: https://t.co/BdWa4K5WMy pic.twitter.com/h6066HP7o3

— Sky News Politics (@SkyNewsPolitics) December 11, 2018

Na iets meer dan een uur zat het gesprek er alweer op. Merkel maakte May duidelijk dat het brexit-akkoord niet heronderhandeld kan worden.

Ook Tusk en Juncker zeiden al dat een heronderhandeling van het brexit-akkoord uitgesloten is. ‘Dit is het best mogelijke en enige mogelijke akkoord’, verklaarde Juncker dinsdagochtend tijdens een debat in het Europees Parlement in Straatsburg. Hij is wel bereid om ‘verdere verduidelijkingen’ aan te bieden, maar er kan volgens hem geen sprake zijn van het heropenen van de onderhandelingen.

Tusk schreef maandagavond op Twitter dat de Europese Raad ‘bereid is te bespreken hoe de ratificatie (van het akkoord, red.) in het VK kan worden gefaciliteerd’.

De grootste struikelsteen van het brexit-akkoord is de zogenaamde ‘backstop’ voor de Ierse grenskwestie. Het is een soort garantie die moet vermijden dat er ooit een harde grens komt tussen Noord-Ierland, dat deel uitmaakt van het VK, en de republiek Ierland. De voorziene noodoplossing kan maar in werking treden na het einde van de overgangsperiode die volgt op de brexit en die eind december 2020 afloopt. De regeling houdt in dat de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk tijdelijk in een gezamenlijke douane-unie stappen en dat Noord-Ierland in grote mate de regels van de Europese interne markt zou volgen.

Het probleem is echter dat veel hardliners van Mays Conservatieve Partij vrezen dat het VK opgesloten zal geraken in die douane-unie omdat het land niet unilateraal kan beslissen uit de backstop te stappen. Het aparte regime voor Noord-Ierland doet de Noord-Ierse unionisten, die in Londen Mays regering gedoogsteun geven, dan weer vrezen voor een feitelijke grens tussen Noord-Ierland en de rest van het VK. Wat ook meespeelt, is de vrees dat de regeling de blauwdruk zal vormen voor de toekomstige Brits-Europese handelsrelaties.

Volgens een Britse minister is May nu op zoek naar ‘bijkomende juridische garanties’ die ervoor moeten zorgen dat haar land niet vast komt te zitten in de backstop. Die garanties moeten bovendien ‘juridisch bindend’ zijn, zei hij bij de start van een Europese ministerraad in Brussel. Uit alle commentaren blijkt dat de EU en de 27 overige lidstaten niet bereid zijn de backstop-regeling aan te passen. De Ierse vicepremier Simon Coveney beschuldigt de unionistische DUP ervan over de kwestie ‘irreële angsten’ te zaaien.

Donderdag komen de Europese staatshoofden en regeringsleiders in Brussel bijeen voor een Europese top. Als het niet tijdens de vergadering zelf is, lijkt de brexit bij de verklaringen aan de ingang hét gespreksonderwerp te worden. Wat er de komende dagen en weken ook gebeurt, May heeft tot 21 januari de tijd om het akkoord opnieuw ter stemming voor te leggen in het Lagerhuis of definitief van de agenda te halen. Er resten haar dan nog twee maanden, tot 29 maart, voor het VK de EU verlaat.