Turkse oppositieleider Özgur Özel: ‘De verkiezing wordt een referendum over autocratie of democratie’

Tot voor kort werd CHP-leider Özgür Özel door velen beschouwd als een miscasting aan het hoofd van de grootste Turkse oppositiepartij. Maar sinds de arrestatie van Ekrem Imamoglu, de burgemeester van Istanboel, groeit hij zichtbaar in zijn rol.

Vastberaden neemt de 50-jarige het op tegen de regering en leidt hij de grootste protesten in Turkije sinds de Gezi-beweging van 2013. De oppositie zal ‘tot het einde’ tegen president Recep Tayyip Erdogan blijven strijden, verklaarde Özel recent nog. Indien nodig, zegt hij, gaat hij zelf de gevangenis in. Intussen is hij al in het vizier van het gerecht gekomen.

Enkele dagen geleden werd tegen hem een klacht ingediend wegens belediging van de president. Aanleiding zijn een aantal uitspraken over Erdogan op een partijcongres, liet een van Erdogans advocaten via X weten. Özel riskeert onder andere een schadevergoeding van 500.000 Turkse lira (ongeveer 12.000 euro). Hij zou Erdogan onder meer een ‘juntaleider’ genoemd hebben.

Özel volgde in de herfst van 2023 de jarenlang zittende CHP-leider Kemal Kilicdaroglu op. Daarbij kreeg hij steun van Imamoglu. Tot aan de arrestatie van de burgemeester vonden velen hem een kleurloze technocraat. Sindsdien wint Özel steeds meer aan vertrouwen. Zijn strategie in de strijd tegen de regering wordt in Turkije als doordacht beschouwd. Afgelopen weekend werd hij met een grote meerderheid opnieuw verkozen op een buitengewoon partijcongres.

Hoe lang wilt u doorgaan met de straatprotesten tegen de regering-Erdogan?

Özel: We gaan door tot we resultaten zien. Minstens tot Ekrem Imamoglu zijn vrijheid terugkrijgt. Erdogan heeft de protesten gecriminaliseerd, maar wij hebben altijd verdedigd dat de straat een legitieme plek is voor verzet – zolang het protest vreedzaam blijft en niemands vrijheid in het gedrang komt. We hebben de straten en pleinen van Erdogan heroverd. Dat zullen we blijven doen.

Massaal protest in Turkije: Erdogan geeft niet toe, zijn tegenstanders ook niet

Welk effect hebben de straatprotesten tot nu toe gehad?

Özel: De afzetting van Imamoglu is een staatsgreep van bovenaf. Het gemeentehuis in de wijk Sarachane is daarvan het symbool. Omdat symbolen vaak worden aangevallen, wist ik dat Sarachane het volgende doelwit zou worden en dat de aanstelling van een regeringscommissaris dreigde. Ik heb er een week lang overnacht en mensen opgeroepen om ons daar te steunen. De nachtelijke betogingen en de massademonstratie in Maltepe, waar ondanks een verbod 2,2 tot 2,4 miljoen mensen kwamen opdagen, hebben de aanstelling van een regeringscommissaris verhinderd. We weten dat Imamoglu’s naam al vastlag. Moed heeft het gehaald van angst.

Na de arrestatie van zijn politieke rivaal: wie kan Erdogan nog stoppen?

U hebt Imamoglu meermaals bezocht in de beruchte gevangenis van Silivri. Hoe zijn de omstandigheden in daar?

Özel: Hij wordt niet mishandeld, maar de gevangenis is een streng beveiligde instelling voor leden van terroristische organisaties. Alleen al daardoor zijn de omstandigheden zwaar. Imamoglu zit in eenzame opsluiting. Elke dag dat hij in de gevangenis zit, is een schoffering van de mensen die hem verkozen hebben.

De beschuldigingen tegen Imamoglu zijn ernstig: corruptie, omkoping, steun aan terrorisme. Steunt u hem nog steeds volledig?

Özel: De beschuldigingen zijn gebaseerd op aantijgingen. Er zijn geen harde bewijzen. Ik vind ze totaal ongeloofwaardig. Ook de beschuldiging van terrorisme is absurd. Die dient enkel om Imamoglu te vernederen in de ogen van de nationalistische kiezers en de aanstelling van een regeringscommissaris te legitimeren. De rechtszaken zijn duidelijk politiek gemotiveerd. Ze worden gevoerd door twee verschillende openbare aanklagers, beide zaken zijn geheim. Niemand heeft dus toegang tot de informatie, en toch organiseren beide aanklagers op hetzelfde moment een politie-inval om hem te arresteren – één dag nadat zijn diploma ongeldig werd verklaard. Dat is overduidelijk georkestreerd.

Welke rol speelt Imamoglu voor de CHP?

Özel: Imamoglu heeft tot nu toe nog nooit een verkiezing verloren. Hij versloeg de partij van Erdogan al drie keer. Erdogan heeft ooit zelf gezegd: wie Istanboel wint, wint Turkije. Wie Istanboel verliest, verliest Turkije.

Imamoglu is de officiële presidentskandidaat van uw partij. Zou u met Imamoglu in de race gaan, zelfs als hij op dat moment nog in de gevangenis zit?

Özel: We hebben geen andere keuze dan zijn kandidatuur. Of hij nu vrij is of in de gevangenis zit, hij is onze kandidaat. Als er een politiek verbod tegen hem komt waardoor hij niet officieel mag meedoen, dan zal hij samen met iemand anders campagne voeren, die dan als officiële kandidaat optreedt.

Erdogan belooft in 2028 op te stappen. Kan hij dat wel?

Zou u die kandidaat kunnen zijn?

Özel: In dat geval wordt diegene kandidaat die Erdogan volgens de peilingen kan verslaan. De eerste opdracht van die persoon zou zijn: de vrijlating van Imamoglu en het opheffen van zijn politieke verbod. In elk scenario wordt die verkiezing een referendum – over autocratie of democratie.

U hebt de bevolking opgeroepen tot een boycot van regeringsgezinde bedrijven. Schaad je daarmee de economie niet?

Özel: We hebben de oproep van de jeugd voor een eendaagse algemene boycot gesteund. De CHP roept niet op tot een algemene boycot, maar tot een gerichte boycot van bepaalde televisiezenders en bijbehorende bedrijven omdat ze onze manifestaties niet uitzenden. Daarmee protesteren we tegen discriminatie en censuur. Het klopt dat de economie kwetsbaar is, maar we doen niets dat haar schaadt. We stoppen geen consumptie, we verschuiven alleen onze voorkeuren. Er zijn immers alternatieven.