‘We nodigen u uit in de buitengewone economie van de Verenigde Staten’, schreef Donald Trump aan zijn handelspartners, waarna hij dreigde met invoertarieven tot 36 procent. De grote dealmaker blaast hoog van de toren, maar concrete handelsakkoorden blijven uit. Alleen met het VK en Vietnam kwam het tot voorlopige afspraken. Van zijn ronkende belofte ‘90 deals in 90 days’ komt voorlopig niets van terecht.
Het wereldwijde handelssysteem lijkt tegenwoordig op een realityshow. ‘Wij nodigen u uit om deel te nemen aan de buitengewone economie van de Verenigde Staten, de nummer één markt ter wereld’, proclameerde president Donald Trump in een mail die hij op 7 juli naar verschillende Amerikaanse handelspartners stuurde. Daarna volgde een dreigement: vanaf 1 augustus zouden invoertarieven van kracht worden: 25 procent voor Japan en Zuid-Korea, 32 procent voor Indonesië en 36 procent voor Thailand.
Hoe serieus is die deadline? Trump kondigde op 2 april voor het eerst ‘wederkerige’ tarieven aan, maar trok die een week later alweer in en gaf landen vervolgens 90 dagen extra om tot een akkoord te komen. Naarmate de nieuwe deadline van 9 juli naderde, werd duidelijk dat ‘90 deals in 90 days’ een holle belofte zou blijken. Tot nu toe zijn er maar twee raamovereenkomsten bereikt: met het Verenigd Koninkrijk en Vietnam. In plaats van dat als mislukking te erkennen, verdubbelde Trump zijn inzet: een nieuwe deadline en nieuwe dreigementen volgden.
Kwestie van tijd
Handelsakkoorden vergen tijd, beseft Trump nu. Japan kreeg in april voorrang nadat premier Ishiba Shigeru een gemoedelijk telefoongesprek had met de Amerikaanse president. Tijdens een bezoek aan Washington zette zijn Japanse hoofdonderhandelaar voor de camera’s zelfs demonstratief een MAGA-petje op. Maar ondanks zeven onderhandelingsrondes in drie maanden tijd, leert de VS nu hoe traag zulke gesprekken verlopen. Een volwaardig akkoord duurt gemiddeld achttien maanden, omdat het politiek gevoelig en inhoudelijk complex is. Trump wil dat de gesprekken met Japan meteen alle pijnpunten aanpakken — van het handelstekort en defensie-uitgaven tot niet-tarifaire belemmeringen zoals regelgeving voor auto’s.
Hoe Donald Trump met zijn ‘One, Big Beautiful Bill’ miljoenen Amerikanen én Amerika in de problemen brengt
Maar Japan heeft zijn eigen beperkingen. Vlak voor de verkiezingen voor het Hogerhuis op 20 juli, wil de regering geen toegevingen doen die boeren zouden kunnen schaden of de autosector zou kunnen treffen. Intussen zijn Amerikaanse tarieven op Japanse wagens al van kracht onder een aparte maatregel, die dus losstaat van de deadline van 9 juli.
Ondanks zeven onderhandelingsrondes met Japan in drie maanden tijd, leert de VS nu hoe traag gesprekken over handelsakkoorden verlopen.
Strategische onzekerheid
Handelsakkoorden vergen ook een duidelijke doelstelling, zoals Trump tijdens zijn gesprekken met Zuid-Korea ervaart. In maart beweerde Trump dat het land vier keer hogere tarieven hanteerde dan de VS, tot verbazing van Zuid-Koreaanse functionarissen. Er is immers een vrijhandelsakkoord — heronderhandeld tijdens Trumps eerste ambtstermijn — waaronder de invoertarieven op Amerikaanse industriële producten vrijwel nul zijn. Vorige week gaf president Lee Jae-myung toe dat ‘beide partijen eigenlijk niet goed weten wat ze willen.’ De agenda is sindsdien nog verder ontspoord. De VS legden bijkomende onderwerpen op tafel: digitale taksen voor techbedrijven, kostenverdeling voor Amerikaanse troepen, netwerktaksen voor platformen zoals Netflix, Zuid-Koreaanse investeringen in scheepsbouw en een pijpleiding naar Alaska, en restricties op het exporteren van locatiegegevens door Google en co.
Het doel van de meeste landen is: genoeg aan Donald Trump toegeven om zware sancties te vermijden, zonder volledig te capituleren.
Nu de deadline in veel gevallen met drie weken werd verlengd, staan de handelspartners van de VS voor een moeilijk dilemma. Ze vermoeden dat Trump opnieuw zal uitstellen als er geen akkoord komt, maar ze kunnen daar niet op rekenen. Die asymmetrie — waarbij exportafhankelijke landen meer verliezen dan de VS bij verslechterende relaties — geeft Trump onderhandelingsmacht. De meeste landen zullen de dreiging proberen te neutraliseren met beperkte toegevingen: beloftes om meer Amerikaans gas of landbouwproducten te kopen, of lichte aanpassingen van de regelgeving. Als toegevingen te gevoelig liggen, rekken ze de onderhandelingen, hopend dat intern het tij keert of dat kleine toegevingen hen respijt geven. Het doel: genoeg toegeven om zware sancties te vermijden, zonder volledig te capituleren.
Wat met de Europese Unie?
Meer dan een dozijn tariefbrieven zijn al verstuurd, en de komende dagen worden er nog meer verwacht. Eén naam ontbreekt voorlopig: de Europese Unie. Aangezien Canada, China, Mexico, het VK en Vietnam al aparte onderhandelingen voeren of akkoorden hebben, blijft de EU als grootste handelspartner over. De Commissie probeert nu snel een voorlopig akkoord te sluiten om een tariefplafond van 10 procent vast te leggen. Brussel mikt ook op uitzonderingen voor vliegtuigonderdelen, wijn en betere voorwaarden voor Europese autofabrikanten, inclusief afspraken die het voor Europese merken met fabrieken in Amerika makkelijker maken om voertuigen tegen lagere tarieven vanuit Europa te exporteren.
‘No Kings’-protesten tegen Trump: ‘Je wordt overspoeld door liefde voor je vaderland en je medemens’
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft ook laten doorschemeren dat de EU bereid is om Amerikaanse techbedrijven meer ruimte te geven binnen de digitale regels, en tot nauwere samenwerking met de VS over China. Tegelijk ligt een pakket tegenmaatregelen klaar, voor als de onderhandelingen mislopen. Ambtenaren werken aan een beknopt principeakkoord. Als dat de komende dagen ondertekend wordt, zullen andere landen wellicht jaloers toekijken en zich afvragen of het vooruitzicht op Europese tegenmaatregelen de doorslag gaf.
@ The Economist
