De Britse Rusland- en veiligheidsexpert Mark Galeotti raadt de NAVO-lidstaten aan bedachtzaam te reageren op de militaire provocaties van Rusland. Het bondgenootschap moet niet overreageren, maar zijn verdedigingscapaciteit versterken.
‘Wanneer Rusland het Estse luchtruim schendt en drones naar Polen en Roemenië stuurt, kun je dat beschouwen als doelbewuste militaire dreigsignalen – coercive signalling’ – die Europa moeten duidelijk maken: “Daag ons niet uit, want wij zijn gevaarlijker dan jullie!”’
Aan het woord is Mark Galeotti, een Britse historicus en expert in Russische militaire en veiligheidspolitiek die doceert aan het University College London. ‘Tegelijk is het een soort test om te zien hoeveel politieke eensgezindheid en stabiliteit er binnen het Europese bondgenootschap bestaat’, gaat Galeotti verder. Deze acties zijn voor Rusland vooral een politieke maatregel, geen militaire.
Rusland stuurde ook al vóór zijn aanvalsoorlog tegen Oekraïne doelbewuste dreigsignalen aan de oostgrens van de NAVO. Waarom zet het Kremlin dat middel nu zo vaak in?
Mark Galeotti: De coalition of the willing, de belangrijkste Europese steunpilaren van Oekraïne, werkt momenteel aan veiligheidsgaranties voor Oekraïne. In die discussie gaat het ook over de vraag of Europese landen gevechtstroepen naar het conflictgebied zullen sturen, zoals Keir Starmer en Emmanuel Macron hebben voorgesteld. De Russen willen die discussie beïnvloeden door te zeggen: hoe meer jullie je in Oekraïne engageren, hoe groter het gevaar voor jullie. Want – zoals Vladimir Poetin zelf gezegd heeft – Russische troepen zullen Europese militairen in Oekraïne als legitieme doelen beschouwen. Rusland wil de druk op de Europese regeringsleiders opvoeren op een moment dat zij belangrijke beslissingen moeten nemen.
‘Rusland wil de druk op de Europese regeringsleiders opvoeren op een moment dat zij belangrijke beslissingen moeten nemen.’
Het Russische leger heeft zijn handen meer dan vol met Oekraïne, maar het lijkt toch genoeg middelen te hebben voor prikacties tegen de NAVO.
Galeotti: Zulke aanvallen kosten Rusland bijna niets. Drones zijn goedkoop en de Russische MiG-31-gevechtsvliegtuigen waren blijkbaar sowieso al naar Kaliningrad verplaatst. Het kostte weinig moeite om die verplaatsing te gebruiken als dreigsignaal richting de NAVO.
Hoe bereiden we ons voor op de droneoorlog? ‘Met dure, hoogtechnologische drones ben je in Oekraïne niets’
Militair reageerde het bondgenootschap snel op de drones en straaljagers. In Polen werden meerdere drones neergehaald. De Russische gevechtsvliegtuigen werden door Italiaanse F-35’s uit het Estse luchtruim geëscorteerd. Hoe beoordeelt u de politieke reactie van de NAVO-lidstaten?
Galeotti: We moeten de opgewonden reacties op het internet en in de politiek onderscheiden van de daadwerkelijke politieke respons. De NAVO heeft niet overreageerd, ook al sloeg de Poolse minister van Buitenlandse Zaken opnieuw een zeer scherpe toon aan over het neerhalen van vliegtuigen.
‘Al dat gepraat over de zwakte van de NAVO en over het neerhalen van vliegtuigen berokkent eerder schade dan dat het Poetin afschrikt.’
Zijn scherpe woorden schadelijk? Het Kremlin houdt zich ook niet bepaald in.
Galeotti: Ik denk dat al dat gepraat over de zwakte van de NAVO en over het neerhalen van vliegtuigen eerder schade toebrengt dan dat het Poetin afschrikt. Door overdreven waarschuwingen raakt de Europese politiek verder verdeeld. Sommigen laten zich erdoor intimideren en trekken de conclusie dat we dringend moeten de-escaleren door een deal af te dwingen tussen Rusland en Oekraïne.
Het gaat u dus vooral over retoriek? Tegelijk moet de NAVO in Europa toch haar verdediging versterken tegenover de Russische dreiging?
Galeotti: We moeten onze verdedigingssystemen uitbreiden, en daarbij hoort zeker ook dat we ons ernstig met drones gaan bezighouden. Eerlijk gezegd is dat allang nodig. De Oekraïners vechten nu al tegen golven goedkope drones. Wij hebben niets waarmee we daar adequaat op kunnen reageren. F-35’s met raketten die miljoenen dollars kosten zijn niet de oplossing. Natuurlijk moeten we aan onze verdediging werken, maar hoe hysterischer en hoe meer politiek verdeeld het Westen wordt, des te meer is Poetin ervan overtuigd dat zijn aanpak werkt. Hoe harder wij schreeuwen, hoe meer Rusland zal provoceren. En daarmee groeit het risico dat er iets misgaat.
‘Ik acht het onwaarschijnlijk dat Rusland bewust de Baltische staten zal aanvallen, maar bij zulke provocaties bestaat altijd de kans dat er iets catastrofaal misloopt.’
Hoe bedoelt u dat?
Galeotti: Ik acht het onwaarschijnlijk dat Rusland bewust de Baltische staten zal aanvallen. Maar telkens als het zulke provocaties uitvoert, bestaat natuurlijk het gevaar dat er iets catastrofaal misgaat. Dat een nerveuze MiG-31-piloot per ongeluk een raket afvuurt, bijvoorbeeld, of dat een nerveuze NAVO-piloot een waarschuwingsschot wil lossen en daarbij per ongeluk een Russisch toestel raakt. Dat zijn zeer onwaarschijnlijke scenario’s, maar hoe vaker de provocaties plaatsvinden en hoe verder ze gaan, des te groter wordt het risico.
