‘Puigdemont plaatst zichzelf in de traditie van Gandhi’

‘Ik twijfel niet aan zijn idealisme’, zegt journalist Olivier Mouton over de afgezette Catalaanse president, die in ballingschap leeft in Waterloo.

Carles Puigdemont gaat nooit op reis zonder zijn geliefde gitaar. Zijn al even onafscheidelijke Beatles-kapsel? Niet de schuld van zijn kapper, wel een manier om een litteken te verdoezelen dat hij aan een zwaar verkeersongeval overhield.

Het zijn slechts enkele trivia uit Puigdemont. De Catalaanse crisis, het nieuwe boek van politiek journalist Olivier Mouton ( LeVif/L’Express) die de voorbije maanden een reeks lange gesprekken met de afgezette Catalaanse president kon voeren.

Het resultaat is allesbehalve anekdotisch. Puigdemont geeft een persoonlijk relaas van de evenementen die hem tot Europa’s bekendste politieke balling hebben gemaakt. Hij duikt diep in de Catalaanse geschiedenis om zijn politieke idealen en queeste voor onafhankelijkheid te verduidelijken.

Als het nodig is voor de Catalaanse zaak, is hij bereid naar de gevangenis te gaan

Heeft Carles Puigdemont het achterste van zijn tong laten zien?

Olivier Mouton: Hij heeft het niet graag over zichzelf. Ik heb echt bij hem moeten aandringen om over zijn jeugd en privéleven te vertellen. Over zijn politieke idealen praatte hij wel honderduit. Hij is erg belezen en breed geïnteresseerd, zo kon hij bijvoorbeeld lang uitweiden over de bitcoin of de digitale transitie. Op een keer betoogde hij dat Catalonië helemaal klaar is om volledig op hernieuwbare energiebronnen over te schakelen, maar dat die omslag door Spaanse energiegiganten wordt tegengewerkt. Dat klinkt ons in België bekend in de oren.

Voelt hij zich een martelaar van de Catalaanse zaak?

Mouton: Hij betaalt als balling een forse prijs. Zijn vrouw en kinderen wonen in Girona, ze moeten naar Brussel pendelen om hem te zien. Anderzijds: Puigdemont zit niet in de gevangenis zoals negen van zijn medestanders. Hij woont in een riante villa in Waterloo. Dat contrast wordt hem door vijanden en critici aangewreven.

Toch twijfel ik niet aan zijn idealisme. Als het nodig is voor de Catalaanse zaak, is hij bereid naar de gevangenis te gaan. Neem nu de trip naar Finland die eindigde in een Duitse cel en een maandenlange ballingschap in Berlijn, waar ik hem meermaals ben gaan opzoeken. Puigdemont besefte het risico maar al te goed. Toch heeft hij het genomen, omdat hij het zijn plicht acht iedere kans te grijpen om de Catalaanse zaak te internationaliseren. Dat is ook een van de redenen waarom hij eind oktober uitgerekend naar Brussel is gevlucht.

Een tweede reden was het netwerk van Vlaams-nationalistische medestanders dat klaar stond om de Catalaanse ballingen op te vangen. Heeft hij over zijn bevoorrechte relaties met de N-VA gepraat?

Mouton: Hij erkent uiteraard de steun van de N-VA, maar toonde zich voorts opvallend terughoudend. Ondanks persoonlijke sympathieën is er een ideologische spagaat. Het Catalaanse nationalisme is veeleer progressief. Puigdemont zelf zou ik als een sociaalvoelend christendemocraat omschrijven, maar de andere nationalistische partijen ERC en CUP zijn links tot extreemlinks. Te dicht aanleunen bij de N-VA zou bij die achterban slecht vallen. Het is dan ook een kwakkel dat Puigdemont volgend jaar op een Europese kieslijst van de N-VA zou staan.

Hoe komt de Vlaamse uitgeverij Lannoo bij een Franstalig journalist terecht voor een boek over een politicus die door Vlaams-nationalisten wordt doodgeknuffeld?

Olivier Mouton: Ik heb al eerder boeken uitgegeven bij Lannoo, onder meer over Charles Michel. Het is dus niet zo vreemd dat ze bij mij aanklopten, ook al omdat Puigdemont vloeiend Frans spreekt.

Als Wetstraat-journalist heb ik altijd geprobeerd het Vlaams-nationalisme te begrijpen en uit te leggen, ook al moest ik daarbij ingaan tegen bepaalde vooroordelen in Franstalig België. Puigdemont voert een geweldloze strijd, hij plaatst zichzelf uitdrukkelijk in de traditie van Gandhi en Martin Luther King. Je hoeft het niet eens te zijn met zijn separatistische idealen om te erkennen dat hij een echte democraat is. En voor alle duidelijkheid: dit boek is de neerslag van zijn ideeën. Ik ben als schrijver als het ware in zijn hoofd gekropen om te achterhalen waar die ideeën vandaan komen en in welk wereldbeeld ze passen.

Uw boek verschijnt tegelijkertijd in het Nederlands, Frans én Catalaans. Komt er ook een Spaanse vertaling?

Mouton: Lannoo heeft er alles aan gedaan, maar geen enkele Spaanse uitgeverij durfde het aan. Ik vind dat onvoorstelbaar. In Franstalig België wordt de N-VA als een vijand beschouwd, maar er verschijnen wel boeken over en met Bart De Wever. In Spanje is dat dus niet mogelijk, de polarisering is te groot.