Nu de Amerikaanse president Donald Trump heeft verklaard dat de machtsoverdracht naar verkozen president Joe Biden ordentelijk zal gebeuren, is de piste om hem in de laatste dagen van zijn ambtstermijn nog af te zetten via het 25ste amendement van de Grondwet wellicht van de baan.
Nu de Amerikaanse president Donald Trump heeft verklaard dat de machtsoverdracht naar verkozen president Joe Biden ordentelijk zal gebeuren, is de piste om hem in de laatste dagen van zijn ambtstermijn nog af te zetten via het 25ste amendement van de Grondwet wellicht van de baan. Dat zegt professor buitenlands beleid aan de Universiteit Antwerpen David Criekemans aan Belga. De fysieke aanwezigheid van Trump is ook niet per se nodig voor die machtsoverdracht, legt hij uit. ‘Trump kan in principe naar Mar-a-Lago.’
Nadat het Capitool gisteren/woensdag bestormd werd door zijn aanhangers gaf zittend Amerikaans president Donald Trump donderdagochtend onze tijd dan toch voor het eerst sinds hij de presidentsverkiezingen begin november verloor aan dat de machtsoverdracht naar verkozen president Joe Biden op 20 januari ordentelijk zal gebeuren.
Ook al blijft de Republikein erbij dat de verkiezingsuitslag gemanipuleerd is; de garantie dat de machtsoverdracht vredevol zal kunnen plaatsvinden is belangrijk, zegt UA-professor David Criekemans. De piste om hem in de laatste dagen van zijn ambtstermijn nog af te zetten via het 25ste amendement op de Amerikaanse grondwet, die de Amerikaanse regering volgens verschillende media overwoog, zal daardoor wellicht van de baan zijn, klinkt het. ‘Als Trump dat niet had gezegd dan restte er misschien iets anders dan dat scenario’, denkt Criekemans. ‘Maar als hij die vredevolle transitie blijft aanvaarden, dan denk ik dat dat uit de weg is. Het zou in elk geval een zeer dramatisch scenario zijn, dat iedereen wil vermijden.’
Tegelijkertijd heeft ook de impeachmentprocedure die enkele Democraten nog zouden willen lanceren zo kort voor het einde van Trumps ambtstermijn weinig zin, stelt Criekemans. ‘Trumps fysieke aanwezigheid is ook niet nodig voor de machtsoverdracht. Hij kan in principe naar Mar-a-Lago (de luxegolfclub van de president in Florida, red.).’
De Republikeinse partij en meer algemeen de Amerikaanse politiek zullen nu wellicht grondig onderzoeken wat er woensdag precies is foutgelopen, zegt Criekemans. ‘Ik denk niet dat er aanwijzingen naar buiten zullen komen dat Trump de situatie rechtstreeks heeft aangestuurd. Maar hij heeft de boel toch minstens een hele tijd opgeruid met zijn uitspraken over de ‘gestolen verkiezingen’, ook nog tijdens zijn speech op de dag zelf’, meent Criekemans. Ook over de schijnbaar gebrekkige beveiliging van het Capitool zullen vragen beantwoord moeten worden, zegt de UA-professor. ‘Is er versterking gevraagd en hebben ze die niet gekregen, of heeft de politie in Washington de situatie zelf onderschat? En waarom is de National Guard pas zo laat ingeschakeld?’
Toekomstig president Joe Biden wacht hoe dan ook een lastige taak, stelt Criekemans. ‘De Democraten hebben nu wel de meerderheid veroverd in de Senaat, maar die is flinterdun en over 2 jaar wordt weer een derde van de zetels vernieuwd. De Democraten kunnen beter de hand reiken aan de gematigde Republikeinen, die jarenlang gegijzeld zijn door Trump. De gebeurtenissen van gisteren zouden daarbij kunnen helpen, maar tegelijkertijd zullen de Republikeinen hun eigen politieke agenda willen zetten.’
Binnen de Republikeinse partij zelf is het zoeken naar een opvolger voor Trump, als is het nog te vroeg om daar uitspraken over te doen. ‘Vier jaar is een eeuwigheid in de politiek’, zegt Criekemans.
De professor ziet wel een aantal figuren met ambitie, zoals de voormalige VN-ambassadeur Nikki Haley of vicepresident Mike Pence. Die laatste heeft gisteren uiteindelijk zelf de interventie van de National Guard in het Capitool gecoördineerd, terwijl die taak in grote crisissituaties normaal gezien weggelegd is voor de president, legt hij uit. ‘Pence heeft staatsmanschap getoond’, vindt Criekemans. ‘Hij heeft laten zien dat hij een bron kan zijn van stabiliteit, ook door zich te verzetten tegen de druk van de president om de kiesuitslag niet te bekrachtigen.’
Tegelijkertijd bereidt Trump wellicht een eigen politieke toekomst voor, en is het niet uitgesloten dat het Trump-tijdperk nog niet voorbij is. De zakenman en vastgoedmagnaat zou bijvoorbeeld via eigen mediakanalen een blijvende invloed kunnen zijn, en ook voor zijn ambitieuze kinderen en schoonzonen is mogelijk nog een rol weggelegd. ‘Maar dat is allemaal nog te vroeg om te beoordelen’, besluit Criekemans.