‘Prins Charles is de beste lobbyist van het land’

Prins Charles staat bekend om zijn uitgesproken, dissidente meningen. ‘Maar de prins is zich aan het warm lopen en beloofde in een documentaire vorige week, zich als koning vorstelijk te gedragen’, schrijft correspondent Lia van Bekhoven.

Het zal een hele omwenteling zijn, maar hij heeft het zelf gezegd. Prins Charles zal zich, als hij eenmaal zijn voeten onder zijn moeders troon heeft, nergens meer mee bemoeien. De man die zijn uitgesproken meningen niet onder stoelen of banken steekt, zal zich als staatshoofd volgens het ongeschreven protocol gedragen. ‘Ik ben niet gek’, zei hij in een documentaire van de BBC. ‘Ik weet dat troonopvolger en vorst twee verschillen banen zijn’.

’s Lands publieke omroep had de kroonprins een jaar lang gevolgd ter ere van diens op handen zijnde zeventigste verjaardag. De Britten zagen een opgewekte man, geestig, kundig en bijna normaal in zijn omgang met het publiek, tot op het moment dat hij te horen kreeg op paaszondag naar Australië te zullen vliegen. ‘Vliegen ze op eerste paasdag?’, vroeg hij verbaasd. Ze hoorden dat hij altijd werkt, soms boven zijn bureau in slaap valt en wakker wordt met een A4tje tegen het adelijke voorhoofd. Dat hij van heggen houdt en niet van hekken, de gekke stemmetjes in Harry Potter nadoet voor de kleinkinderen, dat kalkoenen op zijn lachspieren werken en dat 900.000 jongeren een opleiding of baan gevonden hebben dankzij zijn stichting, de Prince’s Trust. En dat hij nog immer de zorgen van de wereld op de koninklijke schouders torst. ‘Hij is een uitzonderlijke man’, zei echtgenote Camilla. ‘Hij wil echt de wereld verbeteren’. En daar is niets mis mee. Tenzij je het koningschap ambieert.

Prins Charles is de beste lobbyist van het land.

Er is niemand in de Britse geschiedenis die langer gewacht heeft op het koningschap dan Charles. Sinds zijn studietijd heeft hij, op een paar jaar in het leger na en een mislukte greep naar het gouverneurschap van Australië, niks om handen gehad. Wat niet betekent dat de kroonprins stil gezeten heeft. Hij heeft zijn wachttijd gevuld met talloze projecten waarvan sommige tijdelijk waren en anderen blijvers. In het geval van klimaatverandering, zijn grote passie, was hij zijn tijd ver vooruit. Charles schreef boeken en maakte televisiedocumentaires over de opwarming van de aarde en sprak op alle grote, internationale klimaattops. Hij is de Britse Al Gore.

In andere opzichten is de troonopvolger net voor de Verlichting blijven steken. Zijn aversie tegen moderne architectuur, moderne wetenschap en zeg maar de moderne tijd is legendarisch. Evenals zijn bemoeizucht. Sinds zijn jonge jaren beschouwt de prins zich, ondanks zijn Zonnekoning-achtige levensstijl, als een dissident. Hij is gewend zijn hartstochtelijke overtuigingen luidruchtig te ventileren. Over boeren (‘slechter behandeld dan homo’s’), genetisch gemanipuleerd voedsel (‘rampzalig experiment’), discipline op school (te weinig), islam (voor) en de Europese Conventie van Mensenrechten (tegen). Het blijft overigens niet bij publieke uitspraken. Ministers huiveren voor zijn ‘zwarte spin brieven’, vernoemd naar zijn hoekige handschrift, waarin hij regeringsvertegenwoordigers bestookt iets te doen aan nooduitgangen in bejaardenhuizen, het Koninklijk Ballet, de vossenjacht, Shakespeare op de basisschool en homeopathie. En het werkt. Tot knarsetandende frustratie van artsen hebben regeringen, via de nationale gezondheidszorg ‘NHS’, miljoenen overgeheveld aan alternatieve medicijnen die geen enkele bewezen waarde hebben.

Charles is de beste lobbyist van het land. Hij ziet zichzelf als sleutelfiguur in een democratisch proces waar hij constitutioneel buiten dient te blijven, maar waar oud gebruik hem toegang toe verschaft. Zo heeft de prins een koninklijk veto over alle zaken die zijn persoonlijk belang raken. Geen wet(swijziging), van bouwvergunningen tot kinderrechten, kan worden doorgevoerd zonder dat Charles de gevolgen heeft afgewogen voor zijn commerciële bezittingen in het Graafschap van Cornwall.

Hij is gewend zijn hartstochtelijke overtuigingen luidruchtig te ventileren.

De Britse royals hechten aan hun reputatie boven de partijen te staan, zoals een constitutionele monarchie betaamt. Charles bedreigt die onpartijdigheid. Hij is even omstreden als zijn moeder onberispelijk is. De Britse monarchie is een succes omdat de Queen zich afzijdig heeft gehouden. Na 66 jaar op de troon blijft de Britse vorstin ondoorgrondelijk als een sfinx. De Britten weten niet veel meer van haar dan dat ze aan het ontbijt plastic opbergdozen gebruikt en haar eerste hert doodschoot toen ze tiener was. Door te zwijgen is ze het witte canvas waarop ieder zijn versie van een verenigd koninkrijk kan projecteren.

Haar oudste zoon sloeg de tegengestelde richting in. Nu het einde nadert van het Elizabethaanse tijdperk, heeft hij gezegd zijn activisme te temperen. Niet iedereen is overtuigd. Maar door te accepteren dat zijn inmenging (hij zelf gebruikt de term ‘motivatie’) niet te rijmen is met een promotie erkent hij dat een onveranderde koning Charles een gevaar voor het Huis van Windsor kan zijn.