Politicoloog Tim Bale over de Britse verkiezingen: ‘May laat geen twijfel: het wordt een harde brexit’

Tim Bale. © .

De Conservatieven van premier Theresa May lijken op weg naar een ruime verkiezingsoverwinning op 8 juni. Na de rumoerige brexitzomer moet dat haar een echt mandaat van de kiezers opleveren.

Verwacht u dat May de verkiezingen met de vingers in de neus wint?

TIM BALE: Daar ziet het wel naar uit. Ze heeft nu een meerderheid van 17 zetels en het zou zomaar kunnen dat ze er meer dan 100 haalt. Als premier overtuigt ze veel voormalige kiezers van Ukip, de uitgesproken eurosceptische partij. Die staat in de meeste peilingen nog maar op een paar procent. May belooft een harde brexit en maakt van het terugdringen van de immigratie een absolute prioriteit. Dat horen die kiezers graag.

Ze heeft ook geluk met haar politieke vijanden. Nigel Farage, de succesvolle Ukip-leider, is van het toneel verdwenen en zijn opvolger is lang niet zo charismatisch en bekend. Ook haar grootste concurrent, Jeremy Corbyn van Labour, beschouwen weinig kiezers als geschikt voor de job van minister-president. Ze vinden hem te activistisch en idealistisch.

Wat is er met Ukip gebeurd? Bij de vorige verkiezingen haalde de partij nog vier miljoen stemmen, bijna dertien procent.

BALE: Het is toch gebleken dat zij een one-issuepartij zijn: alles stond in het teken van de brexit. Nu niemand nog twijfelt dat dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren, zijn ze eigenlijk overbodig geworden. Zeker omdat Theresa May voor het soort brexit staat dat veel van hun kiezers graag zien.

May lijkt in haar retoriek weer terug te willen naar waar de partij in geloofde vóór Thatcher

Overigens zullen de Conservatieven nooit helemaal naar rechts opschuiven. Je zult ze niet de islam in twijfel horen trekken, zoals Ukip dat wel doet. De echte hardliners bij Ukip zullen nooit op May stemmen.

De Conservatieven hebben het in campagnefolders over Team Theresa. De naam van de partij vind je nauwelijks terug. Waarom spelen ze haar persoon zo uit?

BALE: Vergeet niet dat veel Britten nog een wrange nasmaak aan de Conservatieven overhouden. Het is de partij van de keiharde bezuinigingen in het onderwijs, de gezondheidszorg of de sociale zekerheid. De partij ook van de vele privatiseringen in het verleden. Het merk ‘Conservatieven’ is dus helemaal niet zo sterk. Alleen hebben ze nu een premier die wel heel geliefd is. In de peilingen is ze een van de meest populaire politici die de Conservatieven de afgelopen decennia hebben gehad. Vandaar dat ze volledig haar kaart trekken.

Wat maakt haar zo populair?

BALE: Het is vooral haar pragmatisme. Ze is geen showtype. Ze heeft een uitstraling en mentaliteit van: laten we de mouwen opstropen en er iets van maken. Zo lijkt ze ook de brexit te benaderen. Haar typisch Brits karakter maakt haar populair.

De vergelijking met de vorige vrouwelijke Britse premier Margaret Thatcher is niet ver. Al lijkt ze met haar beleid Thatcher juist te willen begraven.

BALE: Daar moet je nog voorzichtig in zijn. Het is inderdaad zo dat May voor een soort conservatisme staat dat populair was in de 19e eeuw, begin 20e eeuw. Toen had je het zogenaamde één-land-conservatisme dat ook opkwam voor de minderbedeelden en de arbeidersklasse. Thatcher brak in de jaren tachtig met die traditie en werd het gezicht van het vrije marktdenken en het kapitalisme. Tot nu toe is het vooral nog retoriek, maar May lijkt weer terug te willen naar waar de partij in geloofde vóór Thatcher. Ook May wil wel degelijk de belastingen laag houden, het begrotingstekort wegwerken en niet al te veel investeren in sociale voorzieningen. Terwijl het onderwijs en de gezondheidszorg onder enorme druk staan en extra geld nodig hebben. Dat kan May de komende jaren nog zuur opbreken.

In de aanloop naar het brexitreferendum voerde May campagne om in de EU te blijven. Nu pleit ze al maanden voor een harde brexit. Hoe is ze zo kunnen draaien?

BALE: Voor May is de allesoverheersende les van het referendum dat de Britten de controle terugwillen, vooral over immigratie. Daarom laat ze er geen twijfel over bestaan: het wordt een harde brexit. De Britten zullen uit de interne markt stappen en ook uit de douane-unie, de unie die het vervoeren van goederen binnen de EU vereenvoudigt. Alleen zo kan ze ook de immigratie effectief terugdringen, haar belangrijkste prioriteit. Dan kunnen de Britten weer zelf bepalen wie zich vanuit de EU in Groot-Brittannië kan komen vestigen.

Tim Bale.
Tim Bale.© .

Een ruime winst in de verkiezingen geeft haar wel veel meer speelruimte. Ze hoeft dan ook minder te luisteren naar de harde eurosceptici binnen haar eigen partij. Zou ze haar toon dan niet kunnen matigen?

BALE: Dat zou theoretisch kunnen. Die harde brexitvleugel binnen haar fractie houdt haar nu deels in de greep dankzij de nipte meerderheid bij het referendum. Ik weet zeker dat May een deal wil sluiten met de EU. Ze voelt ook de druk van het bedrijfsleven om tot een goed handelsakkoord te komen. Ze is een pragmatist: met een ruime meerderheid is de kans op een deal met de EU een stuk groter. Alleen vormt immigratie een duidelijke rode lijn. Een zachte brexit, waarbij de Britten toch nog heel nauwe banden met de EU onderhouden, acht ik uitgesloten.

In Schotland laait sinds de brexit de discussie weer op over onafhankelijkheid. De Schotse nationale partij wil liefst al eind volgend jaar een nieuw referendum, maar heeft daarvoor de steun van de regering in Londen nodig. Hoe doen de Conservatieven het in Schotland?

BALE: Verrassend goed. Het zou zomaar kunnen dat de Conservatieven er hun beste uitslag neerzetten van de afgelopen vijftig, zestig jaar. Veel Schotten die tegen de onafhankelijkheid zijn, zullen nu voor de Conservatieven gaan. Labour is een paar jaar geleden volledig ingestort in Schotland en geen alternatief meer. Daarnaast hebben de Tories met Ruth Davidson een zeer krachtige leider. Hoe meer zetels de Conservatieven in Schotland halen, hoe sterker May staat om een nieuw onafhankelijkheidsreferendum van de tafel te vegen.

Verwacht u dat als May wint, ze een ander soort premier zal zijn dan het afgelopen jaar?

BALE: Dat is moeilijk te zeggen. Ze houdt haar kaarten dicht tegen de borst. Ze is ook geen grote visionair die een heel uitgesproken idee heeft over welke kant het land op moet. Ze reageert eerder op wat er in het land gebeurt en laat zich als politica drijven door bewijs en feiten. Dat zou wel eens heel doeltreffend kunnen zijn.

Alleen heeft ze twee problemen. Allereerst immigratie. Iedereen is ervan overtuigd dat het terugdringen van de immigratie ongelooflijk ingewikkeld is. Het zou heel goed kunnen dat ze op dat punt haar ambitie niet weet waar te maken.

Daarnaast is May iemand die zich met een heel kleine kring vertrouwelingen omringt. Partijgenoten weten vaak niet hoe ze denkt. Zo dreigt ze hen uit te sluiten. Dat is een risico. Maar ze heeft de wind in de zeilen en is op weg naar een enorme verkiezingsoverwinning.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content