Op een blauwe maandag in maart – drie weken voor het onthullen van de Panama Papers – klopte Knack aan bij de adresjes in Luxemburg.
Een analyse van de Panama Papers-lijst met 732 Belgische burgers en inwoners laat er geen twijfel over bestaan: Luxemburg en Zwitserland zijn de meest gebruikte tussenschakels om bedrijven op te richten in belastingparadijzen. Met een aantal adresjes uit de top-10 van de populairste tussenpersonen kloppen we op maandag 14 maart aan in Luxemburg.
Hugo Schiltz
Bij Prime Corporate Solutions -die het meeste Belgen van offshores voorzag- geeft alvast niemand thuis. Knack contacteert het kantoor achteraf per mail. ‘Toen wij diensten aanboden, wisten we niet wie de uiteindelijke begunstigde waren van de bedrijven,’ luidt het antwoord, ‘aangezien wij zelf enkel werkten met gereguleerde klanten zoals banken, advocatenkantoren en boekhouders. Die stonden op hun beurt onder controle van de Toezichtscommissie van de Financiële Sector (CSSF). In 2010 werd onze business en klantendatabank overgenomen door Mossack Fonseca Luxembourg Sarl.’
Een van de Belgen die in het verleden via Prime Corporate Solutions in contact trad met Mossack Fonseca, was politicus Hugo Schiltz (1927-2006). In het lek van 11,5 miljoen documenten zit een aandelencertificaat van het bedrijf Guggenheim SA, op naam van Schiltz en uitgereikt op 10 november 2004. Het gaat om een bedrijf op de Britse Maagdeneilanden.
Het adres in de documentatie verwijst naar het toenmalige advocatenkantoor van Schiltz in Antwerpen. Richtte Schiltz de offshore op in het kader van zijn advocatenactiviteiten? Daar lijkt het op. Probleem is dat in het gegevenslek maar weinig documenten zitten over Guggenheim SA om verder uitsluitsel te bieden. In een gelekte e-mail van Mossack Fonseca, verstuurd amper 2,5 maanden na de oprichting van Guggenheim, staat in ieder geval dat de offshore verkocht werd aan ‘klant: Kronshagen’. De Luxemburgse advocaat Arsène Kronshagen kreeg bij de oprichting van Guggenheim ook al een volmacht over het bedrijf. Maar Kronshagen houdt de lippen op mekaar. Hij ging niet in op de vragen die Knack hem doorstuurde. De familie van Hugo Schiltz kon evenmin meer informatie verstrekken, omdat zij nog nooit van de offshore had gehoord.
‘Ik antwoord op geen enkele vraag’
Route de Thionville 76, een paar kilometer buiten het centrum van Luxemburg. Een geel huis op de hoek van de straat. Op de brievenbus staan 23 namen van bedrijven vermeld, waaronder Alpha Expert SA. Verder is hier ook het honorair consultaat van Colombia, Moldavië en Tsjechië gevestigd. Interessant.
Bij Alpha Expert SA kwamen de voorbije jaren minstens 21 Belgische klanten over de vloer (zo blijkt uit het datalek van Mossack Fonseca), onder meer uit Evergem, Heusden-Zolder, Sint-Lambrechts Woluwe, Rijkevorsel, Edegem, Gingelom en De Pinte. Onder hen: een arts, een immobiliënmakelaar, een doctor in de rechten, een voormalig directeur van een groot voedingsbedrijf en een piloot. Ze werden bediend met offshores in de Seychellen, Panama of de Britse Maagdeneilanden.
We bellen aan. ‘Heeft u een afspraak? Neen? Mijn baas is er niet en ik antwoord op geen enkele vraag’, zegt de dame die verbaasd de deur opent. ‘Zijn mailadres kan ik u niet geven, neen. Zeker niet aan journalisten. Offshores? Dat bestaat niet meer. Enfin, misschien zijn er nog wel, maar dat doet men niet meer.’ Ze geeft nog het telefoonnummer van haar baas, en dan gaat de deur dicht.
Op de vragen die we achteraf alsnog per e-mail naar Alpha Expert SA doorstuurden, kwamen nooit antwoorden.
Bij Société Générale Bank & Trust Luxembourg (minstens 13 Belgische klanten geholpen met offshores) worden we doorgestuurd naar de communicatiedienst. ‘We kunnen u niet ontvangen zonder afspraak, zeker als het met bankzaken te maken heeft.’
Ook bij Stratego International Sarl (minstens 8 Belgische klanten) staan we al snel terug op straat. ‘Ik dacht dat u een afspraak had. Reageren op uw vragen interesseert ons niet.’ Op de mail die we nastuurden, volgde evenmin reactie. Het lijkt wel alsof er een omerta geldt rond offshores.
Gelukkig gaat op één adres de deur wel open…
Rue des Bains 14, hartje Luxemburg. Hier houdt Mossack Fonseca sinds 2010 kantoor. In een drukke straat met veel verkeer en grijze kantoorblokken, vlak naast een Mister Mint, hangt het plaatje van Mossack Fonseca Luxembourg aan de voordeur. Verder in het gebouw: een kinesistenpraktijk, een tandarts, een psychologe, een advocatenkantoor en nog wat financiële bedrijven.
Lift naar de tweede verdieping. Directeur Samuel Fernandez, een Panamees, ontvangt ons vriendelijk en is blijkbaar niet verbaasd om journalisten over de vloer te krijgen. Mogelijk is hij getipt door het hoofdkantoor in Panama, dat kort daarvoor ook al bezoek heeft gehad van onze ICIJ-collega’s.
Een doordeweekse bureauruimte, Fernandez maakt tijd voor een praatje. Onze vragenlijst over Belgen moeten we doorsturen naar het hoofdkantoor in Panama, zegt hij, maar over de werking van de lokale afdeling in Luxemburg wil de directeur wel wat kwijt. ‘Wij vertegenwoordigen enkel het hoofdkantoor in Panama. We zijn geen advocaten in Luxemburg en bieden hier ook geen juridische diensten aan. Onze rol is om de diensten van onze groep op deze markt te promoten, en om informatie van en naar Panama te kanaliseren. Beslissingen nemen doen we hier niet, en we geven ook geen advies.’
Over Luxemburgse bankrekeningen verstopt achter offshore bedrijven heeft Fernandez een duidelijke mening: ‘Dat is een praktijk uit het verleden. Zo gaat het tegenwoordig niet meer. Twintig jaar geleden kochten klanten offshorebedrijven en openden ze bankrekeningen op naam van zo’n bedrijf. Maar die tijd is voorbij.’
En neen, zegt Fernandez, offshores dienen niet om zaken te verhullen. ‘Ik zal -en dat is een kwestie van persoonlijke ethiek- nooit diensten aanbieden aan iemand die naar ons toestapt en zegt “Ik wil geld verbergen, ik wil iets illegaals doen.” Nooit. Ik zou meteen zeggen: “Sorry, wij kunnen geen diensten leveren aan u.”‘
Stil aan de overkant
Na ons bezoek aan Luxemburg contacteerden we ook nog de andere tussenpersonen uit de top 10. Geneva Management Group Switzerland, Cuaracao Trust Management en Banque J Safra antwoordden niet.
De bank HSBC reageerde wel op onze lijst met vragen over offshores. ‘Jullie aantijgingen zijn historisch en slaan op de periode die voorafging aan de hervormingen die we de voorbije jaren hebben doorgevoerd. We werken nauw samen met de overheid om financiële misdaad te bestrijden en sancties op te leggen. Ons beleid is duidelijk: offshore rekeningen kunnen enkel blijven bestaan wanneer klanten grondig gecheckt zijn (met inbegrip van due diligence, ‘Know Your Customer’, bron van inkomen en onderzoek naar belastingtransparantie), wanneer overheden ons vragen om een rekening open te houden om ze te kunnen monitoren, of wanneer een rekening bevroren werd op basis van sanctie-verplichtingen.’
Het antwoord van Société Générale kan u lezen in het artikel over de Luxemburgse bankrekeningen van de Oost-Vlaamse textielfamilie Santens.
Panama Papers is een samenwerking tussen Knack, ICIJ, Süddeutische Zeitung, MO*, De Tijd en Le Soir.
Panama Papers
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
