Oppositie tegen Trump: wanneer staat de volgende Democratische leider op?

De Amerikaanse president Donald Trump ziet zijn populariteit met de dag tanen, en dat geeft de Democraten in de oppositie hoop. De zoektocht naar een nieuwe leider begint. ‘Als ik me kandidaat stel, zou ik dat als Democraat doen. Maar ik ben niet tevreden met de partij.’

Ben Meiselas noemt de regering van de Amerikaanse president Donald Trump het liefst ‘het regime’. Trump gedraagt zich ‘als een dictator’, zegt hij. Bijvoorbeeld in zijn optreden tegen migranten. Of met zijn aanvallen op bondgenoten als Denemarken en Canada. ‘De wreedheid is afschuwelijk.’

Meiselas, van opleiding advocaat, kan maar kort aan de telefoon komen. Hij is een veelgevraagd man. Sinds Donald Trump in januari aantrad, schiet het bereik van zijn anti-Trump-videopodcast The MeidasTouch in de VS als een komeet de hoogte in. Alleen al op YouTube krijgen zijn bijdragen maandelijks 350 miljoen views. Zijn volgende opdracht wacht al.

De 39-jarige Meiselas richtte MeidasTouch enkele jaren geleden samen met zijn twee broers op. Inmiddels is hij meerdere keren per dag in de uitzending te horen. Hij zit dan in zijn werkkamer in Los Angeles voor zijn grote podcastmicrofoon en geeft op scherpe toon, als een openbaar aanklager, commentaar op de actualiteit in Washington. Soms is op de achtergrond een blaffende hond te horen.

Meiselas’ bijdragen op YouTube hebben titels als ‘Trump heeft ons bedrogen’ of ‘Trump is gewoon te dom’. Hij gelooft dat deze duidelijkheid het succes van zijn podcasts bepaalt. Veel grote Amerikaanse media zijn volgens hem te terughoudend in hun omgang met de president.

Ze zouden proberen het gedrag van Trump te normaliseren. Dat is een vergissing: ‘Wij leggen uit hoe het zit. We leveren het bewijs voor de leugens en we ontmaskeren de desinformatie. In deze situatie willen mensen strijders zien die zich verzetten tegen het autoritaire optreden van Trump’, zegt Meiselas.

Van paus tot Alactraz

Inmiddels heeft MeidasTouch zelfs Joe Rogan, de superster van de Amerikaanse politieke podcasters, voorbijgestoken in een ranglijst. Het is een opmerkelijk succes: tot nu toe werden podcasts beschouwd als het domein van rechts, en tal van influencers zoals Rogan en Ben Shapiro hebben Donald Trump tijdens de verkiezingscampagne gesteund en geholpen zijn overwinning veilig te stellen. Maar nu bereiken ook anti-Trump-stemmen zoals Meiselas een groot publiek in dit segment, dat in de VS steeds invloedrijker wordt bij de meningsvorming. 

Deze trendbreuk is kenmerkend voor een grotere stemmingsverandering in het land. De maandenlange apathie van de oppositie aan het begin van Trumps tweede ambtstermijn lijkt voorbij, het verzet tegen de nieuwe regering groeit. Harde aanvallen op Trump op het internet, zoals bij MeidasTouch, maar ook grote anti-Trump-demonstraties met tienduizenden deelnemers in steden als Los Angeles en New York, behoren inmiddels tot het dagelijks leven.

Het is alsof een onzichtbare hand een schakelaar heeft omgedraaid. Plotseling herhaalt zich een patroon uit de eerste ambtstermijn van Trump. De president schaadt zichzelf met zijn grillige en autocratisch aandoende beleid. Zijn trouwste aanhangers blijven hem weliswaar steunen, maar een groeiend deel van het publiek reageert met een mengeling van afkeer en verontwaardiging. ‘Trump krijgt problemen’, constateert zelfs de conservatieve krant The Wall Street Journal.

Na iets meer dan 100 dagen Trump 2.0 geven de meeste Amerikanen hun president een slecht tussentijds rapport. Zijn chaotische douanebeleid, de aanvallen van de regering op de rechtbanken en de universiteiten, of ook de kaalslag van Tesla-baas Elon Musk bij de federale autoriteiten verontrusten veel burgers. 

Tegelijkertijd maakt Trump zich belachelijk met bizarre uitspraken. Afgelopen weekend deelde hij op sociale media een foto van zichzelf als paus; kort daarna eiste hij de heropening van het gevangeniseiland Alcatraz, een historische ruïne die al decennia lang alleen nog als filmdecor of museum dient.

In vrijwel alle peilingen gaan de populariteitscijfers van Trump sinds enkele weken maar één kant op: omlaag. Volgens een peiling van Fox News is slechts 44 procent van de ondervraagden tevreden over het werk van Trump als president. 55 procent staat daarentegen kritisch tegenover hem en zijn beleid. Gemiddeld genomen heeft slechts één president in de afgelopen decennia na 100 dagen in functie slechtere cijfers gekregen – Trump zelf in zijn eerste ambtstermijn in 2017.

De slechte peilingen stimuleren de anti-Trumpbeweging. Na de nederlaag van hun kandidaat Kamala Harris bij de presidentsverkiezingen durven de Democraten in het Amerikaanse Congres weer te dromen van verkiezingsoverwinningen. Een eerste stap naar het heroveren van de macht moeten de Congresverkiezingen zijn in het najaar van volgend jaar, de zogenaamde midterms.

Gezocht: charismatische leider

Als de negatieve trend voor Trump zich tot dan voortzet, willen de Democraten in ieder geval de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden veiligstellen. Ook een mogelijke overname van de Senaat is denkbaar. Dan zouden de Democraten bijna de hele politieke agenda van de president in het Congres kunnen blokkeren.

Momenteel hebben de Republikeinen van Trump in beide kamers de meerderheid.  Maar de algemene ontevredenheid over Trump onder de bevolking vertaalt zich niet automatisch in stemmen voor de Democraten. In een peiling van de zender NBC gaf slechts 27 procent van de ondervraagden de partij een positieve beoordeling. De teleurstelling over de ambtstermijn van Joe Biden zit bij veel kiezers duidelijk nog steeds diep. Biden en zijn Democraten werden vooral de hoge inflatie in het land verweten, het vertrouwen in hun regeringskunst lijkt fundamenteel geschokt.

De partij lijkt soms inderdaad planloos. In tegenstelling tot de Republikeinen, die loyaal achter Trump staan, hebben de Democraten geen leider. De verschillende groeperingen worstelen met de koers en zoeken naar een charismatische leider. De partij moet belangrijke vragen beantwoorden: wat heeft zij de kiezers in de toekomst te bieden? Moet de partij zich duidelijker links positioneren, radicaler worden of in het midden blijven? Moet ze zich verjongen of inzetten op bekende krachten?

De race om het leiderschap – en daarmee ook om de volgende presidentskandidatuur – is begonnen. Bovenal is er binnen de partij plotseling een wedstrijd gaande over de vraag wie Trump het hardst kan aanpakken. De rivalen geloven kennelijk dat hun aanhang vooral verlangt naar een duidelijke confrontatiekoers met de Amerikaanse president.

‘Ondanks Trump is links Amerika zwak en verdeeld’

‘Fuck Trump!’

Op een donderdag begin mei staat de oud-linkse senator Bernie Sanders op een klein podium in het centrum van Philadelphia. Waar bijna 250 jaar geleden de Amerikaanse democratie werd gesticht, demonstreren enkele duizenden mensen tegen de man die zij als de grootste bedreiging voor hun land beschouwen. ‘Donald Trump heeft Amerika verraden’, staat op hun borden. Of: ‘Wij willen geen koning!’

Sanders spreekt zich voor de menigte in woede uit: ‘We moeten elke dag tegen Trump vechten!’, roept hij. ‘Iedereen weet dat we een regering hebben die wordt geleid door miljardairs. Maar de mensen willen geen oligarchie en ook geen autoritair regime.’

‘Berniechella’ tegen Trump: ‘We hebben een economie die het heel goed doet voor de miljardairsklasse’

Nee, Trump en de talrijke miljardairs in zijn kabinet, zoals Elon Musk, zijn geen ‘aardige mensen’, zegt Sanders. ‘Ze zijn hebzuchtig. Ze willen de sociale zekerheid vernietigen om zichzelf te verrijken. Maar dat zullen we niet toestaan.’ Sommige demonstranten roepen luid: ‘Precies!’ en ‘Ja, fuck Trump!’

Bernie Sanders, die al twee keer tevergeefs heeft geprobeerd de kandidatuur in de wacht te slepen, is met zijn 83 jaar waarschijnlijk te oud voor een nieuwe poging in de presidentsverkiezingen. Maar als een soort peetvader steunt hij jongere opkomende politici van de partij.

Al wekenlang treedt hij steeds weer samen op met congreslid Alexandria Ocasio-Cortez. Hun gezamenlijke bijeenkomsten in Denver en Los Angeles worden door duizenden mensen bezocht. Dit wordt gezien als een teken dat Ocasio-Cortez, ook wel AOC genoemd, in 2028 een gooi zou kunnen doen naar het presidentschap. Zij zou een generatiewisseling en een duidelijke verschuiving naar links binnen de Democratische Partij belichamen. Sanders en Ocasio-Cortez staan voor hogere belastingen voor rijken en een aanzienlijke uitbreiding van de verzorgingsstaat. 

Tot nu toe houdt de 35-jarige zich op de vlakte over haar plannen. Ze heeft niet alleen vrienden in haar eigen partij. Vooral oudere partijfunctionarissen van de rechtervleugel staan kritisch tegenover haar en vinden haar te jong voor leidinggevende functies. Toen Ocasio-Cortez eind vorig jaar solliciteerde voor een belangrijke functie in het Congres, koos de meerderheid van de fractie voor een oudere man.

Daarom zou Ocasio-Cortez eerst kunnen proberen een senaatszetel te veroveren in haar thuisstaat New York. Daar komt de leider van de partij in de Senaat, Chuck Schumer, in 2028 in aanmerking voor herverkiezing. Veel linkse Democraten, zoals Sanders, verwijten hem dat hij niet krachtig genoeg optreedt tegen Trump. Vooral Schumers besluit in maart om in te stemmen met een omstreden begrotingswet van de regering-Trump wordt door de linkervleugel van de partij gezien als een teken van zwakte. Zij willen geen compromissen met Trump, maar een duidelijke oppositielijn.

Wie maakt kans?

Maar niet alleen linkse democraten, ook democraten van andere vleugels van de partij proberen zich aan het hoofd van de anti-Trumpbeweging te plaatsen. Zo is er Pete Buttigieg, 43, die onder Joe Biden minister van Verkeer was. Hij trekt onophoudelijk langs de talkshows, waar hij welbespraakt uithaalt naar Trump. Vooral onder gematigde democraten geldt hij als een van de grootste hoopvolle talenten van de partij en als mogelijke presidentskandidaat voor 2028.

Hetzelfde geldt voor Cory Booker. De senator uit New Jersey kreeg onlangs veel lof uit eigen rangen toen hij in een 25 uur durende toespraak in het Congres de politiek van de regering-Trump aan de kaak stelde. Sindsdien wordt hij genoemd voor hogere functies. 

Ook de verschijning van de gouverneur van Illinois, JB Pritzker (60), baarde opzien. De miljardair – zijn familie is eigenaar van de hotelketen Hyatt – nodigde donateurs van zijn partij en andere sympathisanten uit voor een optreden in de staat New Hampshire. De plaats heeft een symbolische betekenis, omdat het traditioneel een van de eerste staten is waar de voorverkiezingen van de partijen voor de presidentskandidaten beginnen.

‘Het is tijd om overal en tegelijkertijd te vechten’, riep Pritzker tegen de juichende menigte in de zaal. ‘Nooit eerder in mijn leven heb ik opgeroepen tot massale protesten, tot mobilisatie, tot verstoring. Maar nu is het zover.’

Het is echter nog lang niet zeker dat de volgende kandidaat van de Democraten uit de gelederen van de klassieke partijfunctionarissen zal komen. Het is heel goed mogelijk dat, net als Trump bij de Republikeinen, een outsider zal opstaan als nieuwe leider van de Democraten.

Een naam die in dit verband wordt genoemd, is die van Stephen A. Smith. De populaire tv-expert bij de sportzender ESPN, 57 jaar oud, verschijnt steeds vaker als gast in politieke talkshows, waar hij niet alleen Trump en de Republikeinen bekritiseert, maar ook duidelijk afstand neemt van de Democraten.  De partij is volgens hem te veel naar links opgeschoven en maakt al jaren fouten, foeterde Smith onlangs in een interview met CNN. De Amerikanen probeerden hun leningen af te betalen, ze wilden eten kopen, hun huur betalen. Ze wilden in vrede en harmonie leven. Maar geen van beide grote partijen zette zich daar echt voor in.

‘Als ik me kandidaat stel, zou ik dat als Democraat doen. Maar ik ben niet tevreden met de partij’ zegt Smith. ‘Als ik met hen in verband wil worden gebracht, moet ze volledig worden hervormd.’

‘Het is onthutsend hoe snel Donald Trump de Amerikaanse democratie afbreekt’