Nigel Farage is terug — de man die Groot-Brittannië uit de EU praatte, dreigt nu ook het politieke establishment in Londen te breken. Met zijn partij Reform UK schuift hij op richting premierschap, tot angst van zowel Labour als de Conservatieven, schrijft Robbert de Witt (EW).
Het was een warme zomeravond in Amsterdam in 2013. Pas ’s avonds op de stoep raakte de Brit écht op dreef. Met een glas bier in de ene en een sigaret in de andere hand, zette Nigel Farage een uur lang zijn visie op de Europese Unie uiteen, omringd door Nederlanders die hem het overhemd van het lijf vroegen. Farage was in zijn element.
Even ervoor had hij het in debatcentrum De Balie opgenomen tegen D66’er Sophie in ’t Veld en econoom Sweder van Wijnbergen. Zij hadden hun feiten beter op orde, maar op straat won Farage het publiek alsnog voor zich. Hier was een bijzonder getalenteerde populist aan het werk.
Nigel Farage: de plaaggeest in het Europees Parlement
Van 1999 tot 2020 was Nigel Farage lid van het Europees Parlement. In Brussel maakte hij als euroscepticus naam door venijnige uithalen naar de ‘eurocrats’ – de ongekozen EU-bureaucraten die in zijn ogen meer kwaad dan goed doen.
Tot afschuw van andere parlementsleden zei hij over Commissievoorzitter Herman Van Rompuy dat die ‘het charisma heeft van een natte dweil en het uiterlijk van een tweederangs bankbediende’. Zijn eurosceptische aanhangers smulden ervan: YouTube-video’s van zijn verbale uitspattingen in het doorgaans duffe parlement werden steevast hits.
Zijn kruistocht tegen het Britse lidmaatschap van de EU werd lang weinig serieus genomen. De Conservatieve premier David Cameron noemde Farage en zijn geestverwanten denigrerend ‘fruitcakes, loonies and closet racists’ – mafketels, gekken en heimelijke racisten.
Farage terug als uitdager van het Britse establishment
Maar Farage lokte steeds meer kiezers bij Cameron weg, zodat die zich genoodzaakt zag een referendum te organiseren over een Brits vertrek uit Brussel. Dat werd een pijnlijke nederlaag voor premier Cameron. Het werd Brexit.
Farage had zijn doel bereikt, maar keerde vier jaar geleden toch terug. Nu wil hij premier worden. Grote paniek aan de andere kant van de Noordzee, waar Farage de eeuwige tweestrijd tussen Labour en de Conservatieven dreigt te doorbreken.
Dagblad The Guardian waarschuwt voor ‘een aardbeving’ in de Britse politiek, en verwijst naar een peiling waarin zijn partij Reform UK 311 zetels zou krijgen als er nu verkiezingen waren. Genoeg voor Farage om als prime minister te verkassen naar Downing Street 10. Weekblad The Spectator schrijft dat daar in Westminster maar één vraag is: hoe houden we Farage tegen?
Na de Conservatieven richt Farage zijn pijlen op Labour
Hoe groot het probleem voor de gevestigde partijen is, bleek wel tijdens de partijcongressen vorige maand. Labour is voor het eerst in veertien jaar aan de macht, maar op het congres in Liverpool was er weinig zelfvertrouwen. In vrijwel elke speech werden Farage en zijn ‘racistische plannen’ aangevallen.
Vooral zijn plan om nu echt kansloze asielzoekers uit te zetten, werd gehekeld. Farage belooft in vijf jaar tijd 600.000 immigranten terug te sturen naar het land van herkomst. ‘Vijf vliegtuigen per dag!’ Overigens berekende The Daily Telegraph dat er maar weinig klopt van Farages plan.
Met vijf vluchten per dag zouden na vijf jaar slechts 90.000 immigranten zijn uitgezet. Maar dat zijn cijfers (weer) niet kloppen, maakt Farages aanhangers natuurlijk helemaal niet uit.
Dat bleek bij recente lokale verkiezingen in het traditioneel links stemmende Wales. Kiezers klaagden daar dat ze amper Labour-politici hadden gezien – in tegenstelling tot de Reform UK-kandidaat, die meer stemmen kreeg dan die van Labour.
Farage is anders dan Wilders en Le Pen
De naam ‘Nigel Farage’ klonk ook veelvuldig op het congres van de Tories in Manchester, begin oktober. Zij vielen Farage dan weer aan op zijn economische onervarenheid. Partijleider Kemi Badenoch schilderde hem af als een ‘socialist’.
Maar vorige week onthulde Reform UK economische plannen: flinke belastingverlagingen, snoeien in regels zodat de Londense financiële sector weer gaat bloeien, bezuinigen op overheidsuitgaven, en meer olie en gas uit de Noordzee oppompen zodat de energierekening van burgers omlaag kan. De Conservatieven krijgen het steeds benauwder nu zij rechts worden ingehaald.
Nigel Farage is tot frustratie van Labour en de Conservatieven nu eenmaal heel anders dan de populisten op het Europese vasteland. Die zijn rechts over immigratie, en vaak links op sociaal-economisch terrein. Farage is Angelsaksisch, en dus nauwer verwant aan Trump.
Nog problematischer is dat hij wél humor en zelfspot heeft. Het wordt een heel, heel lange campagne in het Verenigd Koninkrijk. De verkiezingen zijn pas in 2029.
