Daniel Ortega’s aanloop naar een vierde termijn als Nicaraguaans president gaat over een pad van angst en repressie. Z’n land glijdt intussen af naar een volbloed dictatuur.
Daniel Ortega’s beleid bestond de afgelopen jaren vooral uit het in de kiem smoren van elke vorm van protest. Dat laat zich voelen. Vele studentenleider, journalisten en andere kritische stemmen zitten intussen in de nor of zagen zich genoodzaakt naar het buitenland te vertrekken. In de aanloop naar de verkiezingen van zondag sloot het regime minstens 39 critici op, inclusief zowat het hele deelnemersveld aan kandidaten voor de verkiezingen. Minstens één andere kandidaat vertrok in ballingschap, een andere trok zich terug uit eigen beweging.
Wat overblijft op de stemlijsten, zijn vijf nagenoeg onbekende stromannetjes van Ortega zelf. Op sociale media is de hashtag #MiCandidatoEstaPreso trending, een verwijzing naar het gevangen genomen deelnemersveld. Het regime laat bovendien geen internationale waarnemers toe – ongezien op het Amerikaanse continent. Buitenlandse journalisten worden dikwijls op het laatste moment de toegang tot het land ontzegt, zonder opgave van reden.
Dictatuur in slow motion
Het kan verkeren: goed veertig jaar na het omvergooien van het bloedige regime van Anastasio Somoza, waarin Ortega als guerrillero zelf een sleutelrol speelde, ontpopt de voormalige rebel zich zelf tot dictator. Het werd een verval in slow motion. Na het omvergooien van Somoza’s regime werd Ortega andermaal president, ditmaal op democratisch wijze. Maar het sprookje duurde niet lang. In 1990 verloor Ortega de verkiezingsstrijd van Violeta Chamorro. Het is een publiek geheim dat Ortega zichzelf deze nederlaag nooit heeft vergeven. Waarnemers schetsen hier het begin van Ortega’s uiterst ambivalente relatie met macht.
In 2007 werd hij opnieuw verkozen tot president, een positie die hij tot vandaag onafgebroken aanhoudt. ‘Intussen oefent Ortega controle uit op zowel de wetgevende, de juridische en de uitvoerende macht’, zegt José Miguel Vivanco, directeur van de Amerikaanse afdeling van Human Rights Watch op Twitter. Hij voegt daaraan toe dat die instellingen zonder uitzondering gebruikt worden om critici te onderdrukken. ‘Hij probeert zelfs niet meer om de façade van democratisch bestuur op te houden’, zegt Vivanco over de Nicaraguaanse leider. Vivanco vreest dat andere autocraten op het continent wel eens een voorbeeld zouden kunnen nemen aan Ortega’s stijl van regeren, die hij als openlijk dictatoriaal betiteld.
Angstklimaat
Waar de toenemende repressie vanaf 2014 nog kon rekenen op hevige straatprotesten, blijft het vandaag kalm op straat. De herinnering aan de minstens 325 doden van 2018 lijkt nog vers in het geheugen te liggen. Intussen zijn er wetten gestemd die vijf jaar cel beloven voor een breed interpreteerbaar arsenaal aan inbreuken, waaronder ‘het ondermijnen van de economische stabileit’ of de ‘publieke orde’. De wet op ‘buitenlandse agenten’ moet absolute controle leveren op eender welke organisatie die fondsen krijgt uit het buitenland.
Het effect van dit angstklimaat op de bevolking blijft niet uit. Amerikaanse grenswachters noteren sinds het begin van de repressie een recordaantal Nicaraguanen aan hun grenzen. Ook in buurland Costa Rica is een nieuwe onderklasse in de maak van gevluchte Nicaraguanen.
Lege stemlokalen
Degenen die achterblijven in het moederland lijken vaak de moeite niet te gaan doen om te gaan stemmen. Beelden op sociale media laten vooral lege stemlokalen zien. In het straatbeeld doen slechts de huizenhoge afbeeldingen van Ortega vermoeden dat er presidentsverkiezingen plaatsvinden. Een recente enquête van CID-Gallup liet licht schijnen op de populariteit van Ortega en zijn vrouw Rosario Murillo, die als vicepresident fungeert. Slechts 19 procent van de Nicaraguanen zou voor het zittend presidentsduo stemmen.
‘Terroristen’
Intussen heeft Ortega de overwinning al geclaimd. Op de staatstelevisie was te zien hoe de Nicaraguaanse leider z’n herverkiezing als een ‘overwinning op het terrorisme’ betitelde. ‘Ze wilden niet dat we verkiezingen zouden houden’, klonk het nog, verwijzend naar z’n critici en diens ‘buitenlandse geldschieters’. ‘Het zijn demonen die de vrede in dit land tegenwerken.’
In een statement liet Amerikaans president Joe Biden weten dat de verkiezingen een ‘schijnproces’ waren. Ortega verschilt volgens Biden ‘in niets met voormalig dictator Somoza’. De cirkel is rond, maar het land draait vierkant.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
