De ruim 250 miljard euro aan bevroren Russische tegoeden, grotendeels geparkeerd bij Euroclear in Brussel, staat in Europa opnieuw ter discussie. Terwijl Oost-Europese landen en Kiev aandringen op inbeslagname, houdt België voet bij stuk. Premier Bart De Wever waarschuwt opnieuw voor de gevolgen.
‘De vraag is niet of het zal gebeuren, maar wanneer.’ Een goedgeplaatste bron in de Europese Commissie wond er eind juli geen doekjes om: België zal niet kunnen voorkomen dat het dossier over de ruim 250 miljard euro aan bevroren Russische tegoeden – waarvan het leeuwendeel geparkeerd staat bij de financiële dienstverlener Euroclear in Brussel – opnieuw op de Europese agenda verschijnt. En zo geschiedde. Zaterdag wordt de kwestie voor het eerst sinds lang behandeld op een vergadering van de Europese ministers van Buitenlandse Zaken. Als apart agendapunt, welteverstaan – het gaat met andere woorden niet om een bijzaak.
Dat de kwestie opnieuw op tafel ligt, hoeft niet te verbazen. De lening van vijftig miljard euro die de zeven grootste Westerse industrielanden (G7) vorig jaar aan Oekraïne toezegden, raakt stukje bij beetje opgebruikt. Bovendien beloofde Oekraïens president Volodymyr Zelensky, met rugdekking van de Europese leiders, zijn Amerikaanse ambtgenoot Donald Trump vorige week in Washington extra wapenaankopen ter waarde van negentig miljard euro. Veel EU-landen willen Oekraïne blijven steunen, maar beschikken niet over de budgettaire ruimte om diep in de buidel te tasten.
De bevroren Russische tegoeden helpen Oekraïne nu al. Midden augustus ontving Kiev nog een schijf van anderhalf miljard euro.
‘We sleutelen aan een negentiende sanctiepakket en tegelijk boeken we vooruitgang met het werk rond de bevroren Russische activa om bij te dragen aan de verdediging en heropbouw van Oekraïne’, zei de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, afgelopen woensdag, nadat Russische bombardementen opnieuw dood en verderf hadden gezaaid in de Oekraïense hoofdstad Kiev. Daarbij raakte ook het gebouw van de EU-ambassade beschadigd.
https://twitter.com/i/broadcasts/1rmxPvZoYRdGN
De bevroren Russische tegoeden helpen Oekraïne nu al. Een groot deel van die middelen wordt momenteel door Euroclear belegd. Veelal gaat het om erg veilige beleggingen bij de Europese Centrale Bank (ECB). Een kwart van die opbrengsten gaat via onze vennootschapsbelasting eerst naar de Belgische schatkist, waarna ons land het gros overmaakt aan Oekraïne. De overige driekwart maakt de EU via de zogenaamde Vredesfaciliteit rechtstreeks aan Oekraïne over in de vorm van militaire of financiële steun. Midden augustus ontving Kiev nog een schijf van anderhalf miljard euro.
Premier De Wever en de miljarden van Poetin: ‘De N-VA is in geen tijd in een pragmatische partij veranderd’
Onontgonnen terrein
Voor Kiev en diens meest fervente EU-bondgenoten volstaat dat niet. Zij vragen om een inbeslagname van de middelen, zodat Oekraïne zijn strijd zonder financiële beperkingen kan verderzetten – het land is naarstig op zoek naar investeringen, onder meer om zijn defensie-industrie op te schalen. Maar België waarschuwt dat die stap indruist tegen het internationaal recht, de sleutelrol van Euroclear in het internationale betaalverkeer in gevaar brengt en zelfs een financiële crisis kan teweegbrengen. Ook wil ons land de tegoeden gebruiken om een Europees plekje aan de onderhandelingstafel af te dwingen.
Er bestaan middenwegen, klinkt het in Oost-Europa en de Baltische staten. Zo zou men de bevroren tegoeden bij Euroclear kunnen weghalen en ze onderbrengen bij een speciaal daarvoor opgerichte financiële vennootschap, zonder de Russische eigendomstitel af te nemen. Van daaruit zou men de tegoeden veel risicovoller kunnen beleggen, zodat ook de opbrengsten voor Oekraïne veel substantiëler uitvallen. Maar met zo’n stap zou de EU zich op onontgonnen juridisch terrein begeven, en dat ziet ons land absoluut niet zitten.
‘Wanneer je het signaal geeft dat overheidsmiddelen zomaar kunnen worden geconfisqueerd, heeft dat systemische en juridische gevolgen.’
Een andere mogelijkheid is dat Euroclear zelf risicovollere beleggingen aangaat, maar ook dat is een heus waagstuk – het bedrijf kijkt nu al tegen een honderdtal rechtszaken op Russische bodem aan, waarvan het er al enkele verloor. De Wetstraat benadrukt al langer dat ons land niet alleen voor de risico’s wil instaan als er aan het huidige regime wordt gemorreld, maar tot op heden weigeren veel bondgenoten – zowel in G7- als in Europees verband – om zich solidair met ons land op te stellen. Zolang dat niet verandert, wil ook regering van premier Bart De Wever (N-VA) niet bewegen.
De miljarden van Vladimir Poetin: troefkaart voor België of tijdbom?
Bart De Wever
Dat maakte De Wever dinsdag ook duidelijk tijdens zijn bezoek aan Duits bondskanselier Friedrich Merz in Berlijn. Opnieuw benadrukte hij dat de huidige manier van werken Oekraïne op een veilige manier miljarden oplevert. ‘Ik weet dat er regeringen zijn die ervan dromen het geld in beslag te nemen, maar wanneer je als Europa het signaal geeft dat overheidsmiddelen door een politieke beslissing zomaar kunnen worden geconfisqueerd, heeft dat systemische en juridische gevolgen. Het is verstandig om de situatie te behouden zoals ze is’, aldus een Duits sprekende De Wever.
België krijgt de steun van onder meer Berlijn en Parijs, en van de ECB-voorzitter Christine Lagarde. Buitenlandminister Maxime Prévot (Les Engagés) probeerde Lagarde zaterdag aan de onderhandelingstafel te krijgen om het over de technisch-financiële impact van een inbeslagname of andere maatregelen te hebben. Tevergeefs: EU-buitenlandvertegenwoordiger Kaja Kallas, die voor inbeslagname pleit, wil geen technische maar een politieke discussie over de vraag óf Europa verdere maatregelen moet nemen. ‘Onze bespreking moet bijdragen aan de lopende reflecties, terwijl alle wettelijke wegen verder worden onderzocht om ervoor te zorgen dat Rusland betaalt voor de schade die het Oekraïne heeft berokkend’, luidt het in de uitnodiging die Kallas aan de lidstaten stuurde.
Opvallend: ook de Amerikaanse minister van Financiën Scott Bessent liet dinsdag op de Amerikaanse televisiezender Fox News weten dat het onverstandig zou zijn om de Russische tegoeden te confisqueren. ‘De bevroren Russische tegoeden zijn een troef die deel uitmaken van het grotere onderhandelingsproces met Russisch president Vladimir Poetin. Het zou onverstandig zijn om ze in beslag te nemen’, klonk het. Het lijkt de regering-De Wever gerust te stellen. ‘Ik heb er vertrouwen in’, laat een goedgeplaatste regeringsbron aan Knack weten.
