NAVO-chef Jens Stoltenberg: ‘De opkomst van China is de grootste veiligheidsuitdaging van onze tijd’

De NAVO wil na de desastreuze jaren met Donald Trump weer aan geloofwaardigheid winnen. Secretaris-generaal Jens Stoltenberg (62) over de opkomst van de Chinezen en hightech-bewapening.

Mijnheer Stoltenberg, maandag houdt de NAVO een eerste top met de Amerikaanse president Joe Biden. Wordt dat een makkelijke klus, nu onruststoker Trump verdwenen is?

Jens Stoltenberg: Absoluut niet. Maar ik heb er alle vertrouwen in dat deze top zeer goed zal verlopen. We hebben de kans om een nieuw hoofdstuk te beginnen in de trans-Atlantische relaties.

Trump noemde de NAVO achterhaald en wekte zelfs twijfels aan de bereidheid van de VS om de bondgenoten in geval van een aanval bij te staan. Zullen warme woorden op de eerste top met Biden volstaan om de NAVO weer geloofwaardiger te maken?

Stoltenberg: We zullen de NAVO klaarstomen voor de toekomst. Concreet zal de NAVO haar opvatting van veiligheid verbreden en haar weerbaarheid versterken – en dus bijvoorbeeld kritieke infrastructuur beter beschermen. Ook tegen cyberdreiging zullen we ons beter wapenen. Wij zullen ons intensiever bezighouden met de gevolgen van klimaatverandering die implicaties hebben voor de veiligheid en militaire emissies terugdringen. Ook de militaire opleiding voor partnerlanden buiten het bondgenootschap willen we verbeteren en onze partnerschappen uitbreiden – met de EU, maar ook in de omgeving van de Stille Oceaan.

In de ‘NAVO 2030’-strategie die tijdens de top zal worden goedgekeurd, wordt gewaarschuwd voor de opkomst van ‘systemische rivaal’ China. Wordt Peking een nog gevaarlijker tegenstander dan Moskou?

Stoltenberg: Wij zien China niet als een tegenstander of een vijand, maar de opkomst van dat land is de grootste veiligheidsuitdaging van onze tijd.

Wat bedoelt u daarmee?

Stoltenberg: China zal binnenkort de grootste economie ter wereld zijn en heeft nu al het op een na grootste defensiebudget en de grootste zeemacht. Peking investeert massaal in ultramoderne militaire capaciteit, zoals kunstmatige intelligentie en autonome systemen. Maar China deelt onze waarden niet. De regering controleert haar bevolking op een manier die de wereld nog niet kent. De staat onderdrukt vreedzame protesten in Hongkong, vervolgt minderheden zoals de Oeigoeren, bedreigt buurlanden zoals Taiwan en beperkt de vrijheid van de scheepvaart in de Zuid-Chinese Zee. Tegelijkertijd komt China steeds dichterbij en probeert het controle te krijgen over cruciale infrastructuur in Europa, zoals havens, luchthavens of elektriciteitsnetten.

China deelt onze waarden niet.

Jens Stoltenberg

In westerse democratieën zijn autonome wapensystemen en het militair gebruik van kunstmatige intelligentie om ethische redenen omstreden, al worden ze wel ontwikkeld. Zijn autocratieën zoals Rusland en China op dat vlak in het voordeel?

Stoltenberg: Natuurlijk zijn ethische overwegingen hierbij van groot belang. Maar toch moeten wij deze technologieën verder ontwikkelen, al was het maar omdat onze potentiële tegenstanders dat ook doen, en wel op grote schaal. Tegelijkertijd is het moment gekomen om inzake wapenbeheersing nieuwe afspraken te maken om nieuwe technologieën, zoals kunstmatige intelligentie, te reguleren.

Die oproep heeft al vaker geklonken, maar dat heeft nooit iets opgeleverd.

Stoltenberg: Ik zeg niet dat het gemakkelijk zal zijn. Ook met kernwapens was het niet gemakkelijk, en toch zijn we erin geslaagd verregaande wapenbeheersingsverdragen te sluiten. En ik zie daar geen andere mogelijkheid voor. Als wij ons eenzijdig zouden ontwapenen, zou dat de wereld niet veiliger, maar net aanvallen op ons waarschijnlijker maken.

In Berlijn zitten de pacifistisch ingestelde Groenen binnenkort misschien in de regering, eventueel met Annalena Baerbock als kanselier. Wat zou dat betekenen voor de NAVO?

Stoltenberg: Ik ga niet speculeren over hoe de volgende regering in Duitsland eruit zal zien. Dat beslissen de kiezers. Maar ik heb eind 2019 in Berlijn met de leiding van de Groenen gepraat, en dat gesprek verliep uitstekend.

Hebt u het ook gehad over het feit dat de Groenen niet achter het door de NAVO-landen gestelde doel staan om de defensie-uitgaven te verhogen tot twee procent van hun economische productie?

Stoltenberg: Ja. Ik heb ze eraan herinnerd dat alle NAVO-partners in 2014 deze belofte hebben gedaan. Uiteraard verwacht ik dat alle bondgenoten doen waartoe ze zich verplicht hebben. Tot deze investeringen werd besloten als reactie op de toenemende spanningen. Zij zijn er om conflicten te voorkomen door geloofwaardige afschrikking, niet om problemen uit te lokken.

De top van maandag is de laatste met de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Welke rol heeft zij de afgelopen 16 jaar voor de alliantie gespeeld?

Stoltenberg: Zij wordt zeer gerespecteerd in het Bondgenootschap, ze is een overtuigd transatlanticus en een echte Europeaan. En Duitsland heeft dankzij haar in de NAVO een sleutelrol gekregen. Ik heb met haar gewerkt toen ik premier van Noorwegen was. Ze zoekt altijd pragmatische oplossingen.

Hoe was dat tijdens de NAVO-topontmoetingen met Trump, bijvoorbeeld in de zomer van 2018, toen hij Duitsland een soort vazalstaat van Rusland noemde en er vervolgens mee dreigde dat de VS uit de NAVO zou stappen?

Stoltenberg: Er zijn inderdaad enkele moeilijke momenten geweest. Ik was altijd erg onder de indruk van de rustige toon van de Bondskanselier bij elke top.

Markus Becker / Der Spiegel (Vertaling Els Snick)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content