In een nieuwe peiling van het Kyiv International Instute of Sociology spreekt 61 procent van de Oekraïners zijn vertrouwen uit in president Volodymyr Zelensky. Het vertrouwen in het Amerika van Donald Trump keldert.
48 procent van de Oekraïners heeft geen vertrouwen meer in de VS, een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar. Dat blijkt uit een peiling van het Kyiv International Instute of Sociology (KIIS), die vandaag werd gepubliceerd. Slechts 21 procent van de ondervraagde Oekraïners gaf aan Amerika nog altijd te vertrouwen.
Die evolutie kan niet los gezien worden van de manier waarop Amerika de Oekraïners onder druk zet om concessies te doen om de oorlog te beëindigen. De voorbije maanden bekritiseerde de Amerikaanse president Donald Trump geregeld de Oekraïense president Zelenksy voor zijn houding. Ook de pro-Russische uitspraken van de Amerikaanse gezant Steve Witkoff en het zogenaamde Amerikaanse ‘vredesplan’, dat voor veel Oekraïners ervaren wordt als een door Rusland opgesteld capitulatieplan, hebben het vertrouwen in Amerika doen kelderen.
Ook het vertrouwen in de NAVO nam af: 41 procent van de Oekraïners vindt de organisatie niet te vertrouwen, waar dat voorheen slechts 25 procent was. Het vertrouwen in de Europese Unie is dan weer groot: maar liefst 49 procent van de Oekraïners zegt de EU te vertrouwen.
Niet zomaar een vredesplan
Uit de peiling blijkt dat Oekraïners ondanks de steeds moeilijker wordende oorlogsomstandigheden en de druk op het front nog altijd een vastberadenheid uitstralen. 63 procent van de Oekraïners is bereid de oorlog ‘zo lang als nodig’ te verdragen. Die volhardendheid nam de voorbije maanden zelfs lichtjes toe. In september koesterde nog één Oekraïner op de drie de hoop dat de oorlog binnen de zes maanden zou eindigen, nu is het nu nog maar 23 procent.
Het KIIS peilde ook naar de onderhandelingsbereidheid bij de Oekraïense bevolking. Daaruit blijkt dat drie vierde van de Oekraïners in geen geval het Russisch-Amerikaanse ‘vredesplan’ wil aanvaarden, waarbij Oekraïne zich uit de Donbas terugtrekt, zijn leger inperkt en Russisch opnieuw als officiële landstaal wordt ingesteld. Slechts 17 procent van de Oekraïense bevolking vindt dat voorstel – dat min of meer neer zou neerkomen op capitulatie – het overwegen waard.
‘35 procent van de Oekraïners vertrouwt Zelensky “min of meer”. Dat wil zeggen dat velen hem steunen tot de oorlog eindigt, en dan iemand anders zullen kiezen.’
Tegelijk is de Oekraïense publieke opinie wel geëvolueerd. 72 procent van de Oekraïners toont zich bereid om in te stemmen met het Europees-Oekraïense vredesvoorstel, waarbij de huidige frontlijn bevroren zou worden, Oekraïne lid kan worden van de Europese Unie en er ‘betrouwbare veiligheidsgaranties’ zouden komen. De door Rusland bezette gebieden zouden ook niet als Russisch erkend worden.
Die steun voor het Europees-Oekraïense vredesplan is vooral pragmatisch, meent Anton Hroesjetskyj, directeur van het KIIS. ‘Oekraïners beseffen dat ze niet de wapens en internationale steun zullen krijgen om hun grondgebied te heroveren. Ze begrijpen dat Rusland ongeveer 20 procent van het Oekraïense grondgebied zal controleren, maar ze zullen die gebieden nooit als Russisch erkennen.’
Vertrouwen in Zelensky
Ook het vertrouwen in president Volodymyr Zelensky blijkt opmerkelijk stabiel. 61 procent van de ondervraagden vertrouwt de president, al geeft 32 procent van de Oekraïners aan Zelensky niet te vertrouwen. Het vertrouwen in Zelensky is in vergelijking met een jaar geleden zelfs opnieuw gevoelig toegenomen.
Hroesjetskyj ziet in die hoge vertrouwenscijfers vooral een rally-around-the-flag-effect: voor Oekraïners is de oorlog de prioriteit en dus scharen ze zich achter de leider. ‘Dat vertrouwenscijfer betekent niet dat Zelensky bij eventuele verkiezingen een meerderheid van de stemmen zou behalen’, benadrukt Hroesjetskyj. ‘Ongeveer 35 procent van de Oekraïners zegt dat ze Zelensky “min of meer” vertrouwen. Dat wil zeggen dat velen hem steunen tot de oorlog eindigt, en dan iemand anders zullen kiezen.’
‘De absolute prioriteit voor zowat alle Oekraïners is het succesvol beëindigen van de oorlog.’
Een andere opmerkelijke trend is het optimisme dat veel Oekraïners lijken te koesteren over de strijd tegen corruptie. 59 procent van de bevolking ziet ‘positieve ontwikkelingen’ in de strijd tegen corruptie, één Oekraïner op de drie noemt de strijd tegen corruptie in Oekraïne ‘hopeloos’. De peiling werd gehouden kort na het ontslag van Andrij Jermak, de voormalige stafchef van Zelensky. De almachtige Jermak werd gezien als het brein achter de pogingen van de Oekraïense regering om de anticorruptiediensten NABOe en SAPO te sluiten. Die beslissing lijkt het vertrouwen in Zelensky, dat door het corruptieschandaal was aangetast, te hebben hersteld.
Geen nieuwe verkiezingen
Die verkiezingen lijken voor veel Oekraïners nog geen prioriteit. Officieel liep Zelensky’s ambtstermijn af in mei 2024. Nieuwe verkiezingen zijn geen optie vanwege de voortdurende Russische aanvallen, en omdat de krijgswet het verbiedt. De meeste Oekraïners gaan daarin mee: 57 procent vindt dat er pas verkiezingen kunnen komen wanneer een finaal vredesverdrag wordt ondertekend. 25 procent van de Oekraïners vindt dat er al eerder – bijvoorbeeld na een staakt-het-vuren – verkiezingen kunnen komen. In maart wilde 78 procent van de Oekraïners nog wachten tot een vredespact om verkiezingen te houden.
Verkiezingen worden door veel Oekraïners gezien als te verdelend. ‘De absolute prioriteit voor zowat alle Oekraïners is het succesvol beëindigen van de oorlog’, zegt Hroesjetskyj. ‘Er is een breed besef dat politieke campagnes alleen maar voor verdeeldheid zorgen, en dat het Oekraïense vermogen om te weerstaan aan Rusland zou verzwakken.’
Ook het feit dat Rusland voortdurend aandringt op verkiezingen lijkt veel Oekraïners af te schrikken. ‘Hoe meer Rusland eist dat er verkiezingen worden gehouden, hoe meer de Oekraïners ertegen zijn’, zegt Hroesjetskyj. ‘Ironisch genoeg maakt dat het net moeilijker voor oppositiepartijen die wél verkiezingen willen houden.’
