Labour-leider Keir Starmer wil grip krijgen op immigratie in het Verenigd Koninkrijk. Maar zijn toespraak daarover roept vooral oude angsten en nieuwe verdeeldheid op.
Voor linkse regeringsleiders moet er toch niets erger zijn dan complimenten krijgen van Viktor Orbán. De Hongaarse premier belichaamt immers alles waartegen links zich verzet.
Het overkwam Keir Starmer, namens Labour premier van het Verenigd Koninkrijk. Starmer waarschuwde onlangs in een speech dat Groot-Brittannië ‘een eiland vol vreemdelingen’ dreigt te worden.
‘Sir Keir Starmer gebruikt precies dezelfde woorden als die wij al tien jaar gebruiken,’ merkte een woordvoerder van Orbán fijntjes op tegenover de Britse krant The Independent. Au.
Verwijzingen naar Enoch Powell zorgen voor ophef in het Verenigd Koninkrijk
De meeste Britten dachten bij Starmers toespraak niet aan Orbán, maar aan Enoch Powell. Hij was parlementariër namens de Conservatieven van 1950 tot 1974, en wordt vooral herinnerd vanwege een beroemde (of eigenlijk: beruchte) toespraak in Birmingham op 20 april 1968.
Daarin schetste Powell een toekomst waarin ‘blanken vreemdelingen in eigen land zouden worden’, wat tot grote sociale onrust zou leiden. Bloedvergieten zelfs. Nog altijd wordt deze ‘rivers of blood-speech’ met duimpjes omhoog aangehaald door radicaal-rechtse politici die hun kiezers beloven massa-immigratie te beëindigen.
Premier Starmer waarschuwde in zijn speech ook voor de gevolgen van ongebreidelde immigratie: ‘We lopen het risico een eiland van vreemden te worden, in plaats van een natie die samen vooruitgaat.’ Maar zijn regering zal ‘de controle over onze grenzen terugpakken’.
Nou, het eiland was te klein, want verwees die nette sociaal-democraat nu echt naar die verguisde Enoch Powell? Medewerkers van de premier ontkenden het bij hoog en bij laag. Puur toeval! Sir Keir had niet eens gedácht aan die vergelijking!
Nee, Starmer had willen verwijzen naar voormalig minister Roy Jenkins (wel van de partij van Starmer) die – óók in de jaren zestig! – had benadrukt dat immigratie heel goed is voor het land, als het maar niet te snel gaat. Het Verenigd Koninkrijk moet de stroom wel aankunnen.
Linkse kritiek op Starmer zwelt aan binnen Labour
Veel partijgenoten van Starmer geloven daar niets van, en vinden het maar niks dat hun premier zo’n angstbeeld van de toekomst van hun land schetst. De linkse burgemeester van Londen Sadiq Khan gaat voorop in het verzet tegen de premier – in zoverre lijkt het Verenigd Koninkrijk op Nederland, waar de burgemeester van de hoofdstad zich ook graag verzet tegen de regering.
En in Westminster verwoordde parlementariër Diane Abbott de weerzin binnen Labour tegen de speech van Starmer: ‘Dit was een beschamende dag voor de Britse politiek en een beschamende dag voor de Labourpartij.’
Ook in het Verenigd Koninkrijk zijn linkse politici nog altijd overtuigd van de positieve kanten van immigratie. Maar de kiezers steeds minder.
Blijkens een peiling kort na Starmers speech is 41 procent van de Labour-kiezers het eens met zijn boodschap en hebben zij ook geen moeite met zijn taalgebruik. Onder kiezers van Reform is dat ruim 60 procent.
Reform is de partij van politieke stokebrand Nigel Farage, de drijvende kracht achter Brexit. Volgens hem konden de Britten alleen buiten de Europese Unie de controle herpakken over hun grenzen. Brexit was zijn succes.
Maar ondanks het Britse afscheid van het continent nam de immigratie helemaal niet af. Alleen de samenstelling veranderde: vóór Brexit kwam een groot deel van de immigranten uit de EU, maar die blijven sindsdien thuis. Vrijwel alle nieuwkomers komen nu uit Afrika, Azië en het Midden-Oosten.
Farage en Reform winnen terrein in het Verenigd Koninkrijk
Zo had Farage het niet bedoeld, en nu valt hij opnieuw het politieke establishment aan met zijn partij Reform. Die partij veroorzaakte onlangs een schokgolf door bij tussentijdse verkiezingen flink te winnen.
Niet langer lokt Farage voornamelijk kiezers weg bij de Conservatieven, nee, het zijn steeds vaker Labour-stemmers die achter Farage aanlopen.
Ongetwijfeld speelde dat mee toen Starmer tegelijk met zijn toespraak een strenger immigratiebeleid aankondigde. Strengere regels moeten ertoe leiden dat er op termijn per jaar honderdduizend immigranten minder het land in komen. In 2029 betekent dat ‘slechts’ 300.000 nieuwkomers.
Als de traditionele Britse machtspartijen – Labour en de Conservatieven – dat nog altijd enorme aantal nieuwkomers niet weten te verminderen, blijft Farage hopen op nieuw succes: een verhuizing naar Downing Street 10.