Lerarenstaking in Los Angeles: ‘Reactie tegen vijandige Trump-regering’

Bijna een week staakten de leraren van alle openbare scholen in Los Angeles. Uniek in de Amerikaanse context. Was het een eenmalige gebeurtenis of indicatief voor de groeiende ontevredenheid onder Amerikaanse docenten?

Het was een ongewoon aanzicht voor Amerika: in de stromende regen liepen zo’n 30.000 docenten, die op dat moment eigenlijk voor de klas hadden moeten staan, zes dagen door de straten van Los Angeles om te protesteren. Ongewoon, omdat in LA doorgaans de zon schijnt, maar vooral omdat stakingen in de Amerikaanse context redelijk uniek zijn.

De leraren werkten al 1,5 jaar zonder contract. De lerarenvakbond en het bestuur van het Los Angeles Unified School District (LAUSD), dat de publiek gefinancierde werkgever is van de docenten, konden het niet eens worden over de arbeidsvoorwaarden. Toen het schooldistrict in november 2018 met een riante salarisverhoging kwam, ging de vakbond niet akkoord. Meer dan om salaris gingen de onderhandelingen voor hen over een bredere hervormingsagenda voor het openbaar onderwijs.

En dus gingen de docenten over tot een staking. De 600.000 leerlingen in het immense schooldistrict (na New York de grootste van het land) kwamen daarmee min of meer thuis te zitten. Hoewel de scholen officieel de deuren open hielden (met vrijwilligers en invaldocenten), kwam slechts een derde van de scholieren opdagen. Dat was niet alleen nadelig voor henzelf, maar ook voor het schooldistrict. In Californië worden scholen gefinancierd op basis van het aanwezigheidspercentage van scholieren. De staking, en het thuis blijven van de scholieren, leidde zo tot een financiële strop van 97 tot 125 miljoen dollar.

Afgelopen woensdag, na een staking van zes dagen en een marathononderhandeling van 21 uur, kwamen de twee partijen eindelijk tot elkaar. Niet alleen krijgen de docenten een salarisverhoging van 6 procent, het schooldistrict heeft zich toegelegd op het aannemen van meer verpleegsters en bibliothecarissen en het verkleinen van schoolklassen.

De staking van de leraren in LA roept vragen op: is het echt zo slecht gesteld met de staat van het onderwijs? Hoe komt de vakbond aan zoveel macht? En speelt het beleid van de Trump-regering enige rol in de ontevredenheid van het docentenbestand?

On-Amerikaans

Het openbaar onderwijs is in de VS grotendeels op statelijk niveau geregeld. Er is geen nationaal curriculum of regulering van hoe openbare scholen moeten worden ingericht. Elke staat beslist voor zich.

Amerikaanse ambtenaren mochten zich tot de jaren ’60/’70 niet verenigen in een vakbond. Nadat dat mogelijk werd gemaakt, sloten onder andere leraren zich en masse aan bij vakbonden. In zo’n mate, dat lerarenvakbonden nog altijd een politieke kracht zijn om mee rekening te houden.

In Californië betekent dat volgens Bruce Fuller, onderzoeker aan de universiteit van California in Berkeley en gespecialiseerd in het openbaar onderwijs in LA, dat elke politicus met enige aspiraties in de staat rekening houdt met de CTA, de California Teachers Association. ‘Een jonge Democratische politicus in Sacramento (de hoofdstad van Californië, nvdr.) zal eerst zorgen dat hij precies weet hoe hij de CTA tevreden kan houden, voordat hij fondsen probeert binnen te halen van een oliebedrijf of een bank’, zegt hij. De macht van de CTA is des te groter geworden de afgelopen decennia, zegt Fuller, omdat de vakbond niet langer van leden kan eisen dat ze abonneegeld betalen. ‘Al doen de meeste leden dat nog wel, dus de CTA heeft een groot budget. Het grootste gedeelte daarvan gaat naar politieke bijdragen. Ik vermoed dat als je zou kijken naar de donaties aan de nieuw verkozen gouverneur Gavin Newsom (een Democraat, nvdr.), een zeer significant deel daarvan van de CTA zal komen.’

De docentenvakbonden in Californië, en in veel andere staten, zijn dus een politieke kracht om rekening mee te houden. En die kracht oefenen ze niet alleen op politici in Sacramento. Elk schooldistrict wordt gerund door een bestuur, met aan het hoofd een zogenaamde superintendent . Dat zijn allemaal democratisch verkozen posities. In het samengevoegde district van LA, dat een budget heeft van 7,5 miljard dollar per jaar, zijn dat posities waar flink campagne om gevoerd wordt. Je kunt er vanuit gaan dat United Teachers Los Angeles (onderdeel van CTA) geld doneert aan die campagnes.

Een riant pensioen

De docenten in LA krijgen een salarisverhoging van 6 procent. Dat is niet alleen geoorloofd omdat leraren een zware baan hebben, zegt Fuller, maar vooral noodzakelijk om in pas te blijven met omringende schooldistricten. ‘In Long Beach, dat op een goede dag (als er geen files staan, nvdr.) maar een half uurtje ten zuiden van LA is, verdienen docenten tussen de 15.000 en 18.000 dollar meer per jaar’, zegt Fuller. ‘LA moet de salarissen wel verhogen om de sterkste kandidaten te blijven aan te trekken. Het is een sleutelparagraaf in de nieuwe arbeidsovereenkomst.’

Toch is met salaris niet alles gezegd. In LA hebben docenten, vooral zij die al een tijdje in dienst zijn (de regeling is inmiddels aangescherpt) riante secundaire arbeidsvoorwaarden. Na 25 jaar in dienst bij LAUSD mag de docent met pensioen, met vol behoud van salaris en een gratis zorgverzekering voor zichzelf en alle leden van het gezin. Alleen al zo’n verzekering kan voor een gezin zo’n 1500-2000 dollar per maand kosten, dus het gaat om een riante voorziening.

‘Het is niet verwonderlijk dat in de eisen van de stakende docenten weinig gezegd werd over de secundaire arbeidsvoorwaarden, ook al is het schooldistrict die best wel aan het aanscherpen voor nieuwe docenten. De leiders van de vakbond weten namelijk dat als er niets aan die voorwaarden gedaan wordt, een derde van de uitgaven van het schooldistrict over een paar jaar gaat naar posten die niets met de schoolklas te maken hebben.’ Oftewel: van de 1,8 miljard dollar die het schooldistrict nu in reserve heeft, moet het grootste gedeelte aan pensioenen en gratis gezondheidszorg worden uitgegeven.

Kleinere klassen

Wat wel hoog op het eisenlijstje van de stakende leraren stond? Kleinere klassen. Volgens sommige stakende docenten, die door verschillende media werden geinterviewd, zitten er soms meer dan 40 leerlingen in een klas. Fuller zegt dat uit zijn onderzoek blijkt dat een gemiddelde schoolklas in LA uit 27 tot 32 leerlingen bestaat. Hoe dan ook gaat het om een hoger aantal het gemiddelde in de hele VS van 26 leerlingen per klas.

In het akkoord dat woensdag bereikt werd heeft het schooldistrict van LA zich toegelegd op het verminderen van de maximale klasgrootte: van 42 nu naar 38 in schooljaar 2021/22. Dat is een overwinning voor de vakbond, maar Fuller vraagt zich af hoe zinvol de investering is. ‘Het is wetenschappelijk heel moeilijk aan te tonen dat een marginale vermindering van de klasgrootte een significant effect heeft op betere resultaten’, zegt hij. ‘Je ziet pas echt verandering als je tien kinderen minder in een klas zet, maar dat is financieel gewoon niet haalbaar.’ Ja, vergeleken bij West-Europa zijn Amerikaanse schoolklassen en scholen enorm, maar toch, houdt Fuller vol: ‘Het verkleinen van schoolklassen is niet noodzakelijkerwijs een goed onderbouwde strategie voor het verbeteren van de resultaten.’

Bovendien, waarschuwt Fuller, betekenen de grote schoolklassen niet dat er minder geld per student wordt uitgegeven in LA dan een paar jaar geleden. ‘Integendeel, sinds de crisis van 2008 is het bedrag per student met 30 procent toegenomen. Dat komt omdat de zojuist afgetreden gouverneur Jerry Brown heel veel geld gepompt heeft in het onderwijs. Per jaar gaat er in de staat nu 23 miljard dollar per jaar extra naar openbaar onderwijs. Het schooldistrict van LA harkt daar een aanzienlijk deel van binnen, omdat er veel scholieren zitten.’

Het echte pijnpunt: charter schools

Hogere salarissen voor docenten, kleinere klassen, en meer verpleegsters en bibliothecarissen op de scholen in Los Angeles zijn allemaal verbeteringen voor het openbaar onderwijs, al dan niet marginaal. Maar waar het echte pijnpunt zat voor de docenten van LAUSD is de rappe groei van zogenaamde charter schools. Dat zijn scholen die met publiek geld gefinancierd worden, maar die niet tot een schooldistrict horen. Een initiator kan een beleidsplan schrijven, een financieel plan opstellen, en zich dan presenteren aan het schooldistrict waar hij of zij de school wil starten. Als die het plan goedkeurt, krijgt hij een zogenaamde charter – een opdracht die school te runnen. Daar zijn wel regels aan gebonden: elke vijf jaar aantonen dat je financieel gezond bent, en je mag geen kinderen weigeren (bij overinschrijving wordt een loterij gehouden), maar tegelijkertijd hebben de charter schools veel eigen beleidsvrijheid, omdat ze niet onder het publieke schooldistrict vallen. Ze mogen een eigen curriculum opstellen en leraren die niet bij een vakbond zitten aannemen. Doorgaans hebben ze kleinere klassen, omdat ze daar zelf beleid op mogen maken. Charter schools worden echter wel gefinancierd door de staat. Voorstanders vinden het een goed alternatief op het gebrekkige openbaar onderwijs, maar niet een peperduur en elitair prive-onderwijs. Critici vinden charter schools een soort prive-onderwijs light.

In Californië zijn charter schools sinds 1992 toegestaan. Zeker in LA hebben ze in de afgelopen decennia een vlucht genomen. Anno 2019 gaat een vijfde van de scholierenbevolking in LA naar een charter school en krijgen de 280 semi-publieke scholen een vijfde van het budget voor openbaar onderwijs in LA.

Dat baart de traditionele openbare scholen zorgen, temeer omdat zij toch al met een krimpend publiek kampen. ‘De ironie wil dat openbare scholen in LA er de afgelopen decennia goed in zijn geslaagd kinderen uit lagere milieus, waaronder latina vrouwen, beter op te leiden, zodat diezelfde vrouwen nu minder kinderen krijgen’, zegt Fuller.

Politieke aangelegenheid

In LA en andere grote steden is het goedkeuren van charter schools een politieke aangelegenheid, zegt Fuller. Individuen met diepe zakken die voorstander zijn van charter schools hebben de afgelopen jaren schoolbestuurders verkozen gekregen in LA die ook voorstander van de semi-publieke scholen zijn. Onder die donoren bijvoorbeeld Reed Hastings, de oprichter van Netflix. ‘En als zo’n schoolbestuur bestaat uit mensen die gefinancierd worden door de lerarenvakbond, dan vinden ze een manier om tegen een nieuwe charter school te stemmen. Maar als er mensen in zitten die door donaties van lui als Reed Hastings verkozen zijn, zullen ze voor nieuwe charters stemmen’, zegt Fuller. Oftewel: de logica die de nationale politiek in Washington DC lijkt te regeren (wie geld heeft, zit aan de beleidstafel), speelt ook in het schooldistrict van LA.

Waarom die rijke donoren als Hastings zich bemoeien met de openbare scholen in Los Angeles? Omdat de indruk bestaat dat charter schools beter zijn dan traditionele openbare scholen. Toch is dat niet volledig waar, zegt Fuller. ‘Scholieren op een charter school beginnen vaak op een hoger niveau. Niet omdat die scholen specifiek de beste scholieren uitkiezen, maar omdat ze vaak uit een gezin komen waar de ouders zich actiever bij de opleiding van hun kinderen opstellen. Ze doen meer moeite de juiste school te vinden, ze hebben vaak zelf een betere opleiding.’ Als die scholieren het na de volledige opleiding beter doen dan hun leeftijdsgenoten op traditionele scholen, betekent dat niet per se dat de charter school beter was – de scholier begon immers al op een hoger niveau.

Maar dat charter schools het traditioneel onderwijs zeer doen, lijkt evident. Immers, een vijfde van het totale budget voor Los Angeles gaat nu naar 280 scholen met veel minder scholieren dan de overige 1000. Als de trend door zou zetten, zouden steeds meer scholieren van het traditionele onderwijs wegsijpelen naar charter schools, met alle financiele nadelige gevolgen vandien.

Daarom eisten de stakende docenten een moratorium op het goedkeuren van charter schools. Dat is niet gebeurd. ‘Dat kan ook niet’, zegt Fuller, ‘want dat mag volgens de wet van Californie niet. Een moratorium op charter schools zou in Sacramento goedgekeurd moeten worden, niet in LA.’

Is dit indicatief voor onderwijs VS anno 2019?

Krijgt de staking van de docenten in LA navolging in andere delen van het land? In Oakland (nabij San Francisco) gingen docenten vorige week kort de straat op, en staat er een stemming op de rol van de lerarenvakbond over of er een officiele staking moet volgen. Vorig jaar al gingen docenten in de staten Arizona, West-Virginia, Oklahoma en Colorado de straat op om duidelijk te maken dat er meer geld moet naar onderwijs.

Maar geen van die plekken had schooldistricten zo groot als die in LA. Was de situatie die de leraren in de op een na grootste stad van Amerika de straat op dreef uniek voor de regio, of spelen er thema’s mee die overal in Amerika gelden?

Het antwoord op beide vragen is ja. Ja, charter schools zijn in het zuiden van Californië bijzonder ongeliefd onder de traditionalisten, omdat ze jaarlijks al 12.000 scholieren verliezen door bevolkingskrimp. Maar ook in andere staten, waaronder Texas, zijn charter schools onderwerp van hevig debat.

En ja, de grootte van schoolklassen is in grote metropolen als Los Angeles een groter probleem dan in dunbevolkte gebieden.

Tegelijkertijd kan de ontevredenheid onder docenten niet los gezien worden van het onderwijsbeleid onder de Trump-regering. De minister van Onderwijs, Betsy DeVos, is bijzonder ongeliefd onder leraren in het hele land, omdat ze groot voorstander is van de zogenaamde school vouchers. Die houden in dat de overheid tegoedbonnen geeft voor prive-scholen aan scholieren die daar in mee kunnen draaien, maar die dat zelf niet kunnen betalen. Omdat dat geld voor de vouchers uit hetzelfde potje komt als geld voor het openbaar onderwijs, wordt het door links Amerika alom gezien als een uitverkoop van het openbaar onderwijs.

In Californie zijn school vouchers niet geliefd, maar desondanks denkt Fuller dat de staking een breder, nationale aanleiding heeft. ‘Ik zie de staking in het verlengde van voorgaande stakingen in Arizona en Oklahoma. Het is een nationale reactie van leraren tegen de federale regering, die vijandelijk is tegen publieke instanties in het algemeen, en het openbaar onderwijs in het bijzonder.’