‘Nu de gruwel in Soedan eindelijk de pers haalt, word ik steeds cynischer over hoe die gruwel retorisch gebruikt wordt’, schrijft de Belgische-Joodse activiste Charlotte van Coevorden.
Elke keer valt het me op hoe zowel links als rechts veel meer bezig is met het comfort van gelijk hebben dan met wat die mensen écht meemaken.
Aan de rechterkant is de reactie voorspelbaar: ‘Waar is Greta nu? Waar zijn de boycots en protesten? Geen Joden, geen nieuws.’
Aan de linkerkant is het niet veel beter: ‘Het is de schuld van de media, ze berichten er niet over’, ‘Het is te complex’, ‘Het Westen is er niet rechtstreeks bij betrokken zoals in Gaza’. Allemaal excuses om de ongemakkelijke vraag te ontwijken: wat als hun plotselinge politieke engagement eigenlijk niet alleen uit bezorgdheid voor de mensheid voortkomt?
Wat beide kanten verbindt, is hoe ze Soedan instrumentaliseren. Ze praten niet over Soedan – ze praten via Soedan. En onvermijdelijk draait het gesprek uit op hetzelfde zwaartepunt: Israël en Palestina, of beter gezegd, hun eigen fixatie daarop. Ja, ik hoor de defensieve reacties al opborrelen, maar blijf lezen.
Soedan wordt een prop in het morele theater van iemand anders – een manier om met de vinger te wijzen, punten te scoren of deugdzaamheid te bevestigen. Het is geen plaats waar miljoenen ontheemd, uitgehongerd of vermoord worden. Wie serieus over Soedan wil praten, moet buiten de morele scripts stappen die ons zo comfortabel laten voelen. Er is geen duidelijke schurk om te cancelen, geen regering om te boycotten, geen hashtag of selfie bij de hand om onze solidariteit te tonen.
Dus kijken we weg – of erger nog, we kijken alleen om te vergelijken. We praten over ‘dubbele standaarden’ of ‘hypocrisie in de media’ alsof dat de echte tragedie is. Ondertussen verdwijnen hele gemeenschappen aan onze morele horizon, gewoon omdat hun lijden niet past in ons verhaal. Laten we eerlijk zijn: in Soedan lijken zwarte levens minder zwaar te wegen in onze morele verbeelding.
En toch is Europa geen onschuldige toeschouwer. Onze betrokkenheid gaat verder dan woorden: Europese landen hebben strategische en economische belangen in Soedan – migratieroutes richting Noord-Afrika en Europa, toegang tot natuurlijke hulpbronnen en infrastructuur, en wapenleveranties waarbij Europese bedrijven profiteren.
Die belangen maken dat politieke en publieke reacties vaak beperkt blijven. Het verschil met andere conflicten – zoals Israël-Palestina – is duidelijk: kritiek op Israël brengt weinig politieke of economische kosten met zich mee voor België of Europa, waardoor verontwaardiging relatief ‘veilig’ is. Soedan daarentegen raakt wél aan vitale belangen, en daarom blijft de publieke en politieke reactie daar veel beperkter.
Het is een complex fenomeen – eentje die ons zou moeten aanzetten om kritischer naar onszelf te kijken, in plaats van anderen meteen de schuld te geven. Want de echte vraag is niet waarom de media zich niet bekommeren om Soedan. Het is waarom wij dat niet doen.
Lees ook:
‘Interesseert iemand het nog wat er in Soedan gebeurt?’
‘Soedan wordt steeds duidelijker een speelveld van de grootmachten in de regio’
‘Van “Free Ukraine” tot “Free Sudan”: waarom krijgen sommige oorlogen wél aandacht, en andere niet?’
‘De wortels van het Soedanese conflict: drie decennia van strijd om olie en energie’