In een 20 minuten durende toespraak in de tuin van het Witte Huis verdedigde de Amerikaanse president Obama met vuur het raamakkoord over het nucleair programma van Iran, dat volgens hem de beste garantie biedt om Iran “voor altijd” van kernwapens weg te houden. “Als Iran valsspeelt, zal de wereld het weten”. Wat staat er precies in dat raamakkoord?
Het raamakkoord, dat na moeizame onderhandelingen werd gesloten, valt uiteen in twee onderdelen: wat Iran moet doen, en hoe, als Iran zich aan zijn beloftes houdt, de sancties zullen wegvallen.
Minder centrifuges, minder verrijkt uranium
Iran reduceert drastisch het aantal centrifuges van 18.000 naar 6.100, waarvan er de komende 10 jaar slechts 5.000 gebruikt worden om uranium te verrijken. Die verrijking zal slechts op één plaats gebeuren, in Natanz. Alle installaties elders worden gesloten.
Iran vermindert de voorraad laag-verrijkt uranium van 10.000 kilo naar 300 kilo, met een maximumverrijking van 3,67 procent (dat wil zeggen een niveau dat geschikt is voor kerncentrales maar niet voor kernwapens). Dat blijft zo de komende 15 jaar. Dat deel van de installaties en de voorraden dat niet langer gebruikt wordt, komt onder toezicht van het Internationaal Atoomagentschap IAEA, en wordt door het IAEA gestockeerd.
De komende tien jaar zal het minstens 1 jaar vergen voor Iran om voldoende basismateriaal te vergaren voor een kernbom.
Iran stopt het programma om een plutoniumbomte bouwen. De reactor die daartoe gebruikt werd, wordt ontmanteld. De al verwerkte brandstof wordt naar het buitenland gebracht.
Als het IAEA verdenkingen heeft, mag het om het even waar in het land inspecteren.
Sancties?
Als Iran zich aan dit akkoord houdt, en de maatregelen uitvoert, die in het akkoord zijn opgenomen, worden de sancties die met het nucleair programma verband houden, opgeschort. Bij latere niet-naleving kunnen ze snel heringevoerd worden.
Andere sancties, die betrekking hebben op Iraanse steun aan terreurgroepen en op schendingen van mensenrechten in Iran blijven behouden.
Ook nadat de clausules in het akkoord zijn afgelopen (en ze gelden voor 10 tot 25 jaar) blijft Iran het niet-proliferatie-akkoord onderschrijven waarin het zich ertoe verbindt geen kernwapens te verwerven of te ontwikkelen.
Vragen
President Obama, in zijn toespraak in de Rose Garden van het Witte Huis, gaf aan dat de diplomatieke oplossing wat hem betreft bij verre verkieslijk is. “Als we dit klaren”, dat wil zeggen als er tegen 30 juni op basis van dit raamakkoord een gedetailleerd definitief akkoord wordt gesloten, “zullen we een van de grootste bedreigingen voor onze veiligheid wegnemen, en dat doen op vreedzame wijze”. Het alternatief is Iran met wapens te lijf gaan, aldus Obama, maar dan voeg je nog een gewapend conflict toe aan het Midden-Oosten. Of we kunnen de sancties nog strenger maken, maar het verleden leert dat Iran zelfs met sancties haar nucleair programma behoudt. niet zwicht voor sancties.
“Vandaag leren schattingen dat Iran slechts twee of drie maanden verwijderd was van het verwerven van het ruw materiaal dat kan gebruikt worden om één kernbom te produceren. In dit akkoord verbindt Iran zich ertoe dat het het materiaal voor kernwapens niet zal vergaren. En zelfs als het de deal schendt zal Iran de komende tien jaar minimum een jaar verwijderd zijn van het verwerven van voldoende materiaal voor een bom.”
Maar wat als Iran zich niet aan de deal houdt?
“Als Iran valsspeelt, zal de wereld het weten”, aldus Obama, die zei dat het land zich onderwerpt aan de grondigste inspecties ooit.
We hebben akkoorden gesloten met de Sovjetunie, zo zei Obama nog, met naam verwijzend naar zijn Republikeinse voorgangers Nixon en Reagan, “dat was een veel gevaarlijker tegenstander, die de capaciteit had om ons te vernietigen. Het waren geen perfecte akkoorden”, maar ze hebben de wereld wel veiliger gemaakt.
Maar er blijven vragen. Is die buffer van één jaar betrouwbaar? En volstaat één jaar?
MORE: Netanyahu tells Obama Iran framework nuclear agreement threatens Israel’s survival: http://t.co/DFqzMqunxl
— The Associated Press (@AP) April 2, 2015
De Israëlische premier Netanyahu heeft het akkoord al verworpen. Hij zei dat het de weg bereid naar een Iraanse bom en kan leiden tot een gruwelijke oorlog. In de VS zijn de reacties behoedzamer. Het akkoord is meer gedetailleerd, en geeft meer garanties, dan tegenstanders hadden gevreesd.
De grootste vragen betreffen Iran. In de straten van Teheran werd het akkoord luid gevierd, maar hoe staan de hardliners er tegenover? En wat als de hardliners de onderhandelaars alsnog terugfluiten, of in de loop van de komende jaren het akkoord opblazen?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier