‘Terwijl Europa massaal de straat op gaat voor Gaza en Oekraïne, blijft het oorverdovend stil over wat zich in Soedan voltrekt’, schrijft Robbert de Witt (EW). ‘Is het onverschilligheid of racisme?’
Er schort nogal wat aan het Europese zelfbeeld, zei een bevriende docent internationale betrekkingen onlangs tijdens een lunch aan de Amstel.
Terwijl veel Europeanen menen dat zij – na eeuwen van oorlogvoering – het juiste doen en daarmee ook veel goeds betekenen in de rest van de wereld, wordt daar elders heel anders over gedacht. Veel niet-Europeanen ergeren zich juist aan het gemoraliseer van Europeanen, het gepreek over normen, waarden en rechtsorde.
Dat sentiment leeft, zo vertelde deze docent, bijzonder sterk onder zijn Afrikaanse studenten. Want het valt ze op dat er hier bitter weinig aandacht is voor de ellende in Soedan.
Zou het een vorm van eurocentrisme zijn, misschien wel racisme, dat Europeanen zich wel druk maken om de oorlogen in Oekraïne en Gaza en niet om de burgeroorlog waarvan voornamelijk zwarte Soedanezen het slachtoffer zijn?
Waarom de oorlog in Soedan nauwelijks aandacht krijgt
Als je naar de feiten kijkt, is deze kritiek begrijpelijk. Wie het nieuws een beetje volgt, weet immers wel dat er in Soedan een vreselijke burgeroorlog woedt, sinds april 2023. En dat daar rebellen tegen het regeringsleger vechten. Maar verder?
Wie zijn er de good guys en wie de bad guys? Het kunnen de regeringssoldaten zijn, of juist de opstandelingen. Of allebei, want in Soedan begaan beide partijen oorlogsmisdrijven, blijkt uit de schrijnende rapporten van mensenrechtenorganisaties.
In een recent ooggetuigenverslag van Artsen zonder Grenzen vertelt een gevluchte vrouw, Maryam, over een aanval van rebellengroep RSF op vluchtelingenkamp Zamzam in Zuidwest-Soedan. ‘Ze kwamen met hun machinegeweren. Ze vielen aan en doodden mensen, onder wie kinderen. Ze staken ons huis in brand met alles wat we hadden. Ze verkrachtten de vrouwen.’
Er komt amper betrouwbare informatie uit het land, omdat het er gevaarlijk is en omdat het nu eenmaal een minder mediagenieke oorlog is dan ‘Gaza’ en ‘Oekraïne’. En omdat het land zo enorm is: er zijn slechts twee grotere landen in Afrika, Nederland past er 45 keer in.
Maar schattingen wijzen erop dat er tienduizenden Soedanezen, mogelijk zelfs 150.000, zijn gedood de afgelopen twee jaar. Zo’n 13 miljoen Soedanezen zijn gevlucht en miljoenen lijden honger. ‘Soedan’ wordt omschreven als momenteel de grootste humanitaire crisis ter wereld.
De vergeten genocide
Hoewel beide partijen grof geweld gebruiken, is duidelijk dat de rebellen van de RSF op grote schaal etnische zuiveringen plegen. Soedan is een etnisch divers land, op de breuklijn van Arabisch Noord-Afrika en zwart zuidelijk Afrika. En de overwegend Arabische RSF-milities – volgens velen met geld en wapens gesteund door de Verenigde Arabische Emiraten – zaaien dood en verderf onder zwarte Sudanezen.
Antony Blinken, de uitstekende minister van Buitenlandse Zaken onder de vorige Amerikaanse president Joe Biden, sprak afgelopen najaar onomwonden van genocide. RSF-strijders ‘vermoorden systematisch mannen en vrouwen – en zelfs kinderen – vanwege hun etniciteit’, zei de Amerikaanse diplomaat.
Ook Alice Wairimu Nderitu, een hoge VN-expert die zich bezighoudt met genocide, zei vorig jaar dat er ‘vermoedelijk genocide’ aan de gang is in Soedan. ‘In Darfur en El Fasher worden burgers aangevallen en vermoord vanwege hun huidskleur, vanwege hun etniciteit, vanwege wie ze zijn.’
Hier wordt niet tegen gedemonstreerd in Europa, noch worden er universiteiten voor bezet. Selectieve verontwaardiging – hoewel voormalig EW-buitenlandredacteur Rik Kuethe dat altijd een raar verwijt noemde: als er drie mensen in de gracht zijn gevallen, en je redt er maar één, dan is dat ook niet hypocriet. Je kunt niet iedereen redden en je kunt niet over álle misstanden woedend zijn.
Waarom zwijgt men over het leed in Soedan?
Wellicht hebben die Afrikaanse studenten gelijk, en telt Afrikaans leed minder. Overal ter wereld geldt dat leed dichter bij huis nu eenmaal erger wordt gevonden – hoewel dat niet verklaart waarom Zuid-Afrika wel Israël voor het Internationaal Gerechtshof sleepte vanwege vermeende genocide in Gaza, en zwijgt over Soedan.
In zijn Telegraaf-column verklaarde Leon de Winter het zwijgen over Soedan door te wijzen op antisemitisme: zijn de daders geen Joden, dan blijft woede uit. Het kan net zo goed zijn dat betogers thuisblijven omdat de daders van de vermoedelijke genocide Arabieren zijn, en de slachtoffers zwarte Afrikanen.
Het is gissen. Treurig is de stilte rond Soedan zonder twijfel.
