De 69-jarige kardinaal Robert Prevost is verkozen tot de nieuwe paus en heeft gekozen voor de naam ‘Leo’ – hij wordt Leo XIV. Hij is een Amerikaanse augustijner pater die na vele jaren missiewerk de Peruviaanse nationaliteit heeft aangenomen. Hij wil ‘bruggen bouwen’.
Iedereen wacht erop, en toch is het altijd onverwacht: om 18.08 kwam er plots witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel. Na vier stemronden – dat is evenveel als de vorige keer, maar minder dan algemeen verwacht werd – hebben de 133 kardinalen in conclaaf Robert Prevost gekozen als opvolger van paus Franciscus.
Er waren ongeveer 15.000 mensen op het Sint-Pietersplein toen de witte rook verscheen, een dik uur later – toen kardinaal-protodiaken Dominique Mamberti op het balkon van de Sint-Pietersbasiliek verscheen – waren het er 55.000.
Het was stiller dan ooit toen Mamberti Robert Prevost aankondigde – alsof iedereen verward was over wie er nu juist verkozen was. Zelfs de zeer goed geïnformeerde commentatoren van de BBC wisten niet wat te zeggen en bleven net te lang elke uitleg schuldig. Prevosts naam stond niet tussen de superfavorieten van de bookmakers, maar hij werd wel genoemd. Het vooraanstaande Britse katholieke blad The Tablet had hem opgenomen in de longlist: ‘Als er één Amerikaan papabile is, is het Prevost.’
Nochtans heeft de nieuwe paus stevige credits. Hij is de eerste Amerikaanse paus en tegelijk de eerste Peruviaanse. Prevost werkte jaren als missionaris in Peru, maar de laatste jaren was hij ook een zwaargewicht in Rome: als prefect van het Dicasterie van de Bisschoppen – in wereldse termen: ‘de minister van de bisschoppen’ – en ook als prefect van de Pauselijke Commissie voor Latijns-Amerika.
Leo komt na Franciscus maar is geen nieuwe Franciscus.
Na Franciscus is er opnieuw een ‘pater’ verkozen – een priester die ook lid is van een kloosterorde, de Augustijnen. Hij was provinciaal van de Augustijnen in Peru en nadien prior (nummer twee) van zijn orde in Rome. Hij spreekt vloeiend Engels, Italiaans (hij studeerde aan diverse Italiaanse universiteiten) en Spaans. De nieuwe paus kan de zaken bekijken vanuit het Vaticaanse perspectief, vanuit dat van het Globale Zuiden én dat van de Verenigde Staten. In Trump-tijden heeft dat ongetwijfeld stevig doorgewogen – het tegenovergestelde is ondenkbaar. Inmiddels heeft de Amerikaanse president Donald Trump Leo XIV als eerste Amerikaanse paus al gefeliciteerd. Ook al staat op diens identiteitskaart wel ‘Peruviaan’.
Geen volksmenner
Leo komt na Franciscus maar is geen nieuwe Franciscus. Hij kleedde zich niet, zoals zijn voorganger, in eenvoudige witte kleren, maar had opnieuw de klassiekere Roomse mantel aan. Zijn eerste toespraak sprak hij moeiteloos – en lang – in het Italiaans. Hij legde uit, en nam daarvoor zijn tijd.
Het was geen eenvoudige, voor de vuist weg toespraak waarmee hij naar gemakkelijk applaus hengelde. Dat kwam er pas aan het einde bij zijn verwijzing naar paus Franciscus. Er was ook applaus – en ontroering – toen hij overschakelde naar het Spaans: hij draait Peru en bij uitbreiding het Zuiden de rug niet toe. De kardinalen hebben duidelijk niet gekozen voor een nieuwe volksmenner. Wel voor een relatief jonge paus – met zijn 69 jaar is hij amper de toekomstige Belgische pensioenleeftijd van 67 gepasseerd.
Prevost nam de naam Leo aan. Dat is voor katholieken een zeer herkenbaar teken. De laatste Leo (XIII, 1878-1903) was de paus van de encycliek ‘Rerum novarum’: de start van de sociale politiek van de kerk. Beweging.net vindt er nog altijd zijn basisinspiratie in.
‘Het goede’
Leo XIII was de man die ijverde voor dialoog en verzoening tussen de kerk en de maatschappij, al ging hij wel met veel ijver de strijd aan tegen het socialisme. Maar hij begreep dat dat alleen kon door als kerk zelf uitdrukkelijk sociaal te zijn. In de tijd van de industriële revolutie betekende dat een keuze voor ‘de kleine man’. Een ‘Leo’ gaat de strijd niet aan met de moderne samenleving, hij probeert die van binnenuit te beïnvloeden in de richting van ‘het goede’ – of van wat hij daaronder verstaat.
Met de keuze van Robert Prevost aka Leo XIV lijkt de vrees verdwenen dat de conservatieve hardliners dit conclaaf naar hun hand hebben kunnen zetten. De loopbaan van de nieuwe paus toont tot nu toe een ander profiel. Die kreeg een echo in zijn openingswoorden, met die twee woorden: ‘Bruggen bouwen.’
In een wereld met steeds meer muren en frontlijnen is dat niet het slechtst mogelijke voornemen. Het was een zonnige lenteavond in Rome.