‘In Burkina Faso wordt een oude afhankelijkheid ingeruild voor een nieuwe afhankelijkheid van Rusland’

Een van de helden in de Afrikaanse dekolonisatiebeweging is kapitein Thomas Isidore Noël Sankara. In de jaren tachtig stuurde hij aan op een grotere onafhankelijkheid van Europa en wijzigde de naam van zijn land, Opper-Volta, in Burkina Faso, wat zoveel betekent als ‘het land van de integere mensen’. Hij nam zich voor te breken met buitenlandse hulp, want ‘degene die je voedt, controleert je ook’.

Vandaag wordt Burkina Faso opnieuw geleid door een kapitein: Ibrahim Traoré. Hij pleegde in 2022 een staatsgreep. Traoré wil nadrukkelijk in de voetsporen treden van Sankara en zijn land bevrijden van het zogenoemde westerse neokolonialisme. ‘Sankara’s liefde voor zijn moederland inspireert me en maakt me verbeten’, oreerde de nieuwe president.

Samen met twee andere juntaleiders, in Niger en Mali, wil hij afstappen van de CFA-frank, een gemeenschappelijke West-Afrikaanse munt, die zijn stabiliteit dankt aan de koppeling aan de relatief sterke euro. Traoré en zijn wapenbroeders in Mali en Niger willen nu een eigen munt, de eco. Ze willen ook af van hun lidmaatschap van Ecowas, een West-Afrikaans regionaal partnerschap dat in hun ogen ‘een instrument van het Westen’ is. In plaats daarvan hebben ze in september 2023 de Sahelalliantie gesticht. Ecowas staat kritisch tegenover de staatsgrepen van het drietal en eist verkiezingen.

Putschisten als Traoré ruilen de oude afhankelijkheid in voor een nieuwe afhankelijkheid van Rusland. Ondanks de waarschuwing van Sankara bedankte Traoré Moskou uitvoerig voor nieuwe voedselhulp. De Russen mogen ook een kerncentrale bouwen. Eén kerncentrale kost algauw 20 miljard dollar; evenveel als het hele bbp van Burkina Faso.

Als die centrale er ooit komt, betekent dat voor Burkina Faso een wurgcontract, veel erger dan de betutteling door Europa. Vorige week arriveerden alvast de eerste Russische troepen in het land, strijders van de opvolger van het huurlingenagentschap Wagner: het Russische Afrikakorps. Dat is een naam die kan tellen. Wat Rusland in de plaats krijgt, is duidelijk: greep op de geopolitieke onderbuik van Europa en, bovenal, goud.

Het Russische bedrijf Nordgold verwierf de controle over de Yimiougougoudmijn. Westerse sancties bemoeilijken de exploitatie, maar wellicht zal Rusland nu werken via tussenpersonen. Het neokolonialisme in de Sahel is dus springlevend, weliswaar met andere hoofdrolspelers.

Jonathan Holslag is politoloog en publicist.