‘Ik zie de Spelen wel doorgaan’: BOIC-liaison Bernard Catrysse weegt de kansen van Tokio 2021

Bernard Catrysse, de BOIC-verbindingsman in Tokio, denkt dat de Olympische Spelen gewoon van start zullen gaan op 23 juli. Al kunnen de coronacijfers en politiek opportunisme nog roet in het eten gooien.

Volgens het Japanse vaccinatieschema mag Bernard Catrysse zijn eerste prik in de herfst verwachten. Vervelend laat, want tijdens de Olympische Spelen moet hij als tolk en fixer voor de Belgische delegatie vol aan de bak. Catrysse, die al ruim dertig jaar in Japan woont, hoopt op een kort verblijf in België om een binnenweg te vinden. ‘Ik heb me op meerdere reservelijsten in Brussel ingeschreven,’ zegt hij, ‘de stad waar ik geboren en getogen ben. Idealiter krijg ik een one shot met het Janssen-vaccin, zoals de Belgische diplomaten wanneer ze in Brussel passeren. Ik ben vroeger zelf diplomaat geweest, maar in mijn huidige functie val ik buiten dat statuut. Jammer, want zonder vaccinatiebewijs wordt het voor mij heel lastig werken tijdens de Spelen.’

De vraag is natuurlijk of die Spelen op 23 juli daadwerkelijk van start zullen gaan. De voorbije weken stapelden de onweerswolken zich op boven Tokio 2021. Japan zit in de greep van een vierde coronagolf die premier Yoshihide Suga verplichtte de noodtoestand af te kondigen in negen prefecturen waaronder Tokio, Osaka, Aichi en Hiroshima. Intussen trekt de vaccinatiecampagne zich tergend traag op gang: vorige week had slechts 3 procent van de 126 miljoen Japanners een eerste prik gekregen. Wat wel snel stijgt, is het aantal Japanners dat de Olympische Spelen niet meer ziet zitten. Volgens de recente peilingen is 80 procent gewonnen voor afstel of nieuw uitstel. Hoe meer twijfels, hoe stelliger echter de communicatie door de organisatoren. Het Internationaal Olympisch Comité (IOC), de Japanse regering en lokaal organisator Tokyo 2021 blijven herhalen dat de Spelen deze zomer perfect coronaveilig zullen verlopen.

Op welke kant ziet u het dubbeltje vallen?

Bernard Catrysse: Ik zie de Spelen wel doorgaan. Binnen de Japanse politiek is er een harde kern die dat absoluut wil. Er staat ontzettend veel op het spel, om te beginnen het imago van het land. Stel dat Japan de Spelen moet afgelasten omdat ze corona niet onder controle krijgen, terwijl China in februari 2022 probleemloos de Winterspelen kan organiseren. De grote rivaal die de kans krijgt om de superioriteit van zijn systeem uit te bazuinen, dat zou een nachtmerrie voor Japan zijn. Ook de economische belangen zijn gigantisch. Het uitstel vorig jaar heeft al immens veel gekost. Om een voorbeeld te geven: na de Olympische en Paralympische Spelen zouden 12.000 eigenaars en huurders zich in het olympisch dorp vestigen. Die hebben intussen allemaal recht op fikse schadevergoedingen. Toch is het geen simpele afweging. Ook het op slot gooien van de economie onder druk van de pandemie kost Japan heel veel geld.

De coronacijfers kunnen dus een beslissende rol spelen?

Catrysse: Kijk, Japan is India niet. Zelfs vergeleken met de eerste en tweede golf in Europa valt de vierde golf cijfermatig nog mee. Toch is de ongerustheid over het gezondheidssysteem groot. Japan, met zijn oude bevolking, heeft weinig capaciteit op de intensieve zorg. In de Kansai-regio is de bezetting tot 85 procent opgelopen, daar zijn al patiënten door gebrek aan zorg gestorven. Een dergelijk scenario in de metropool van Tokio zou rampzalig zijn. Dus ja, de coronacijfers kunnen de balans doen overhellen.

Ik hou sowieso een slag om de arm, want ook het politieke plaatje is wazig. Met de huidige opiniepeilingen kunnen sommigen ook bij een annulatie van de Spelen garen spinnen. Er wordt vooral gekeken naar Yuriko Koike, die als gouverneur van Tokio een beslissende stem heeft. Koike is razend ambitieus. De Spelen annuleren zou haar een politieke bonus kunnen opleveren om naar het allerhoogste niveau door te stijgen. Dat de huidige premier Suga een zwakke indruk maakt, voedt die speculaties.

Kan Japan zelf beslissen om er eventueel de stekker uit te trekken of heeft het IOC het laatste woord?

Catrysse: Als eigenaar van de Spelen weegt het IOC natuurlijk heel zwaar. Maar als gastland Japan het echt niet wil, dan komen er geen Spelen. Uiteraard zou zo’n beslissing verregaande gevolgen hebben, een juridische clash over miljarden aan schadeclaims wordt dan onvermijdelijk.

40 procent van de Japanners wil geen afstel maar nieuw uitstel. Is dat mogelijk?

Catrysse: Nee. Het uitstel vorig jaar was al een onwaarschijnlijke heksentoer. Wereldkampioenschappen, Europese kampioenschappen: ze hebben alle kalenders moeten omgooien. Onmogelijk om die operatie te herhalen.

Supporters zijn niet toegelaten, maar Tokio 2021 verwacht 14.000 atleten en 60.000 begeleiders uit alle hoeken van de wereld. Vele Japanners vrezen dat ze nieuwe virusvarianten zullen meebrengen, maar de organisatoren maken zich sterk dat ze alles onder controle hebben. Terecht?

Catrysse: Ik denk het wel, ze laten niets aan het toeval over. De voorbije weken werden testevenementen met buitenlandse deelnemers georganiseerd. Alles verliep perfect volgens de draaiboeken, een cruciaal element in de hele organisatie. De prefecturen schrijven uiterst gedetailleerde playbooks voor alle activiteiten op hun grondgebied. Die worden door het centrale organisatiecomité nog bijgevijld en vervolgens naar de nationale olympische comités doorgestuurd. We zijn zelf al wekenlang bezig met het invullen van honderden protocollen, discipline per discipline. Voor alle atleten moeten we voor hun hele verblijf per dag en per tijdseenheid aangeven waar ze zich zullen bevinden en wat ze zullen doen. Het worden de meest bureaucratische Spelen aller tijden.

En de meest steriele. Behalve de luchthaven, de trainingsfaciliteiten en het stadion zullen de atleten bitter weinig van Japan zien. Feesten in het olympisch dorp kunnen ze vergeten want iedereen wordt in een bubbel opgesloten. Hebben ze er in die omstandigheden nog zin in?

Catrysse: Het is een bittere pil. De ambiance in zo’n olympisch dorp schijnt met niets vergelijkbaar te zijn, ik had het zelf heel graag meegemaakt. Toch blijven de atleten erop gebrand. Er is een belangrijk verschil met vorig jaar. Toen kwamen er spontane afzeggingen, onder meer vanuit het Amerikaanse team. In 2020 ging het natuurlijk om uitstel, maar dit keer is het nu of nooit. Niemand wil deze Spelen helemaal missen, daarvoor is een sportcarrière te kort.

Het IOC neemt de Japanse vaccinatiecampagne op de korrel. Waarom gaat die zo traag?

Catrysse: Dat heeft met de Japanse consensuscultuur te maken. Crisis of niet, er wordt altijd bewust veel tijd uitgetrokken om de neuzen in dezelfde richting te doen wijzen. Daar komt nog bij dat de Japanse maatschappij notoir risicoschuw is. Dat vertaalt zich in de politiek: niemand durft zijn nek uit te steken. Een politicus zoals Boris Johnson is hier ondenkbaar. Er is echter beterschap in zicht: na Pfizer werd vorige week Moderna goedgekeurd, en AstraZeneca zit in de pijplijn. Binnenkort gaan de grote vaccinatiecentra open, volgens plan zouden er tot 1 miljoen vaccins per dag gezet moeten worden. Tegen 23 juli zijn alle 65-plussers en de hele zorg gevaccineerd.