Amerika maakt in het internationale verkeer steeds meer gebruik van zijn economische macht. Neem nu Turkije.
Voor een president die zijn land uit internationale akkoorden zou terugtrekken, is Donald Trump erg actief in de wereld. Hij doet dat op zijn bekende, weinig elegante wijze, maar ook steeds meer met inzet van de economische macht van de Verenigde Staten. Dreigen met economische sancties en hoge invoerrechten maakt minder gedruis dan luchtdoelraketten, maar de aangerichte schade is daarom vaak niet minder groot. Eigenlijk heeft Trump alleen Noord-Korea al met de inzet van militaire middelen bedreigd – en dat was voor hij in Singapore met Kim Jong-un sprak.
Het is weinig waarschijnlijk dat de botsing van de VS met Erdogan alleen over het lot van een dominee gaat.
De VS kondigden de voorbije maanden sancties of hoge invoerrechten aan tegen zo ongeveer de halve wereld, en nu dus ook tegen Turkije. Het werkt niet altijd meteen, maar van Europa kreeg Trump uiteindelijk wel min of meer zijn zin als hij de hogere invoerrechten op Europese auto’s liet vallen. Veel Europese bedrijven lijken zich ook te schikken naar de nieuwe Amerikaanse sancties tegen Iran, omdat hun belangen in de VS nu eenmaal van groter gewicht zijn. Als Turkije economisch naar de afgrond glijdt, is dat in de eerste plaats de schuld van president Recep Tayyip Erdogan. Maar de manier waarop Trump cynisch met sancties en hoge invoerrechten voor Turkse producten dreigt, duwt het land rustig verder naar de rand van de klif. Het betekent voor miljoenen Turken het verschil tussen leven en overleven.
Dat wil niet zeggen dat er achter het scherm van tweets en dreigementen niet wordt gepraat. Trump werkt meestal zo: slaan en zalven. Tegelijk is het weinig waarschijnlijk dat de botsing van de VS met de koppige Erdogan alleen over het lot van een ongelukkige dominee gaat, die twee jaar geleden een rol zou hebben gespeeld in de mislukte coup in Turkije. De kans is klein dat Washington voor die man alleen zijn strategisch belangrijke basis in het Oost-Turkse Incirlik op het spel zet – de Amerikaanse uitkijkpost over Syrië, Iran, Koerdistan en de oostelijke Middellandse Zee. Het zit de Amerikanen ook niet lekker dat Turkije voor de aanschaf van een nieuw luchtafweersysteem in Rusland ging shoppen. Dat een belangrijke NAVO-partner voor militair materieel bij de historische vijand aanklopt, is niet alleen een primeur – het is ook een provocatie.
De vraag is hoever de sanctiepolitiek van Trump hier kan of moet gaan. Uiteindelijk heeft Erdogan zichzelf en zijn land vastgereden. Hij kan economisch niet zonder het Westen en in Syrië zal hij vroeg of laat botsen met Rusland. In de omgang met een man met een ego zo groot als dat van Erdogan is een subtieler diplomatiek inzicht wellicht nuttiger.
