‘Hoe weten mannen met een stropdas wat een uiting van religie is en wat een kledingstijl?’

De ban op de abaja roept vragen op maar vreemd genoeg weinig protest. Dit keer zijn er geen tal van politici die ‘moedig’ een lok haar afknippen als steun aan vrouwen wier kledingkeuze door de overheid wordt beperkt.

Mocht het niet heel erg verontrustend en pijnlijk zijn, dan was het een grappig filmpje geweest. In een lange maxidress stuurt een Franse schooldirectrice haar vrouwelijke leerlingen naar huis vanwege een soortgelijk kledingstuk: de abaja. De ban op die jurk werd net voor de start van het schooljaar door de Franse regering aangekondigd en moest per direct door scholen worden uitgevoerd. Want na de hidjab wordt nu ook dit zogezegd religieuze symbool als een schending van de seculariteit gezien.

Als de islamofobie en het seksisme in de nieuwe wet je niet onmiddellijk tegen de borst stuiten, loont het de moeite om je af te vragen hoe die wet precies moet worden toegepast. Want een abaja valt niet echt makkelijk te definiëren, er zijn geen kenmerken aan te onderscheiden die bij andere kledingstukken niet ook van toepassing zijn. De jurk is lang en hoog uitgesneden, maar met die criteria als wettelijk kader stelt de Franse president Emmanuel Macron eigenlijk dat schoolmeisjes vanaf nu blote huid moeten laten zien. Eerder onfatsoenlijk voor een president. Of je zou de abaja in stijl kunnen beschrijven, de oosterse elementen benoemen als de onderscheiding en dus het probleem. Maar dan moet de regering wel openlijk durven toe te geven dat ze niet-westerse kledij verbiedt en dat klink toch behoorlijk problematisch.

Liberté, egalité, fraternité wordt wel vaker in het gedrang gebracht door laïcité, de typisch Franse interpretatie van seculariteit die uitingen van religie in het publieke domein bant. Want hoe weten die mannen met hun gekke stropdas wat een uiting van religie is en wat een geprefereerde kledingstijl? Als religie bovendien invloed heeft op persoonlijke keuzes, hoever kun je die keuze dan beperken voor je je eigen liberale waarden schendt? Of, zo lijkt het nu wel, geldt dat recht op vrijheid enkel binnen één enkel normenkader? Geldt je vrijheid niet als je niet aan de norm van de macht voldoet?

De ban op de abaja roept vragen op maar vreemd genoeg weinig protest. Dit keer zijn er geen tal van politici die ‘moedig’ een lok haar afknippen als steun aan vrouwen wier kledingkeuze door de overheid wordt beperkt. De ban wordt door feministische of andere activistische groeperingen nog niet als strijdtoneel gezien. Terwijl vrijheid een spectrum is veel groter dan de lengte van een rok en we het aan elkaar verplicht zijn de vrijheid van alle vrouwen te verdedigen. Want als we deze smakeloze vormen van discriminatie kunnen laten passeren, waar trekken we dan eigenlijk nog de grens?

Martha Balthazar is theatermaakster. Haar column verschijnt tweewekelijks.