‘Het gele lintje dat veel Catalanen opspelden, staat voor meer dan de eis om onafhankelijkheid’

Het gele lintje gaat om meer dan alleen maar Catalaanse onafhankelijkheid, het stelt de status quo in heel Spanje in vraag. En eigenlijk, heel Europa.’

Een maand geleden kwam ik in het station toevallig een Catalaan tegen. Ik wist natuurlijk eerst niet dat hij Catalaan was, hij sprak trouwens Spaans. Pas toen hij op het punt stond te vertrekken herkende ik het gele lintje op zijn vest. Iemand die Spaans spreekt én een geel lintje draagt, moet verdomd goed weten waar dat gele lintje voor staat.

Fermín heette hij en was hier op vakantie. Met enige ironie zei hij dat hij wel weer naar huis kon, in tegenstelling tot de president (Carles Puigdemont), zijn ministers en de rapper (Valtònyc), die in ballingschap in ons land verblijven. Hij bleek een gepensioneerde leerkracht te zijn uit de buurt van Lleida, met Andalusische roots, en zelf geen onvoorwaardelijke fan van ‘el president’. Altijd socialist geweest, vakbondsmilitant, de voorbije jaren stemde hij voor het alternatief-linkse Podemos. Met oud-studenten is hij actief in lokale antifascistische bewegingen.

Het gele lintje dat veel Catalanen opspelden, staat voor meer dan de eis om onafhankelijkheid.

Met Catalaanse onafhankelijkheid had hij weinig op. Zoals wel veel mensen in die Podemos-kringen was hij meer voorstander van een federale staat. Zijn kinderen stuurde hij wel uit principe naar de Catalaanse immersieschool. Een en ander veranderde voor hem toen het Catalaanse parlement een wet tegen huisuitzettingen goedkeurde, waarna die wet door Madrid werd geannuleerd. Hij had mensen in de familie die hun huis waren kwijt geraakt in de crisis, dus dat raakte hem persoonlijk. Toen hij de Guardia Civil vervolgens zag meppen op mensen die hun stem wilden uitbrengen op het referendum van 1 oktober vorig jaar, was dat voor hem de druppel. Hij stemde daarna voor het eerst voor een separatistische partij (de linkse ERC, niet de partij van Puigdemont). Toen de president op de vlucht moest, kwam Fermín mee op straat voor hem want al stemt hij er niet voor, zo verzekerde Fermín me, blijft hij wel de legitieme president.

Ik zei al dat Fermín actief is binnen antifascistische bewegingen. Dat zit zo: in Catalonië zie je ze al jaar en dag opduiken, de fascisten. Dan heb ik het niet over zatte studenten met stoere facebookpraat genre Schild & Vrienden, maar hooligans die letterlijk met de rechterarm gestrekt door de straten marcheren (onder de Spaanse vlag overigens). Niet zelden met opzichtige swastika’s op hun lijf getatoeëerd en portretten van Franco bij zich. Zij betogen dan ’tegen het nationalisme en terrorisme’ van de Catalanen, vaak met veel bedreigingen.

Fermín was al meermaals getuige geweest van hoe jongeren op straat werden geïntimideerd. Het voorbije jaar, sinds dat beruchte referendum, is het geweld beginnen toenemen. Ingehouden geweld weliswaar: er echt op los slaan durven ze nog niet, maar het intimideren en het kleine vandalisme is bijna dagelijkse kost geworden. Trouwens niet alleen van deze hooligans: agenten van de Guardia Civil maken er ook een sport van op alle mogelijke kleine manieren duidelijk te maken welke hun politieke en ethische voorkeuren zijn. ‘Ik geef geen les meer nu’, zei Fermín, ‘maar ik leer de jongeren hier wat wij als jongeren hebben moeten leren, bijvoorbeeld hoe om te gaan met intimidatie van de nationale (politie)’.

Sedert enkele maanden houdt hij zich ook bezig met een nieuwe hobby: gele lintjes ophangen aan hekken, poorten, bruggen, palen, want gele lintjes zijn daar het symbool van verzet geworden. Tegen de politieke repressie, maar voor hem ook een beetje tegen het asociale rechtse beleid van de vorige regering van Mariano Rajoy, die de Catalanen onder andere verbood arme gezinnen te beschermen tegen de huisuitzettingen en het afzetten van de stroom (die stoute, egoïstische Catalaanse separatisten toch).

Dat gele lintje, wat is daar nu eigenlijk mee aan de hand, vroeg ik hem. Het symbool is tegenwoordig in heel Spanje voorwerp van heftige, heel emotionele discussies. Méér dan de Catalaanse separatistische strijdvlag zelf, was me al opgevallen. Het moet van de tijd van ETA geleden zijn dat er nog zo hysterisch werd gedaan in de Spaanse pers. ‘Dat klopt’, zei Fermín. Dat lintje gaat dan ook om meer dan alleen maar Catalaanse onafhankelijkheid. Het stelt de status quo in heel Spanje in vraag. De politieke repressie, de corruptie, de vriendjespolitiek, politieke rechtspraak, de aanwezigheid van het Franquisme dat nog steeds niet uit de Spaanse staatsinstellingen is verdwenen. De bias van de centraal gecontroleerde media, en niet alleen de staatsmedia. Alles. Het staat niet alleen voor een Catalaanse republiek, die wij willen, maar zou ook symbool moeten zijn voor zij die Spanje zelf willen veranderen, zoals die van Podemos. En eigenlijk, heel Europa. Jullie moeten de Europawijk in Brussel er mee vol hangen, voor een meer democratisch Europa.’

Dat lijkt me eigenlijk wel een tof idee.

Kevin De Laet is kernlid van Vlinks