Charlotte Vandycke

‘Het Europees migratieakkoord is een enorme gemiste kans’

Charlotte Vandycke Directeur van Vluchtelingenwerk Vlaanderen

Deze nacht bereikten de Europese lidstaten een akkoord over de aanpak van migratie. ‘De Unie en haar lidstaten maken alvast geen goede beurt’, schrijft Charlotte Vandycke van Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

In de afgelopen nacht zijn de Europese leiders tot een migratieakkoord gekomen. In hun raadsbesluiten komt de bescherming van mensen op de vlucht één keer voor. Het illustreert treffend dat het recht op asiel niet centraal stond in de discussie. Ook de nood aan solidariteit met landen die al miljoenen vluchtelingen opvangen, is afwezig in de Europese consensus over asiel en migratie. We screenden de raadsbesluiten op nieuwe voorstellen. Dit is onze eerste analyse:

Afwentelen van verantwoordelijkheid

De Europese leiders willen de Europese Commissie laten onderzoeken of ontschepingsplatformen in derde landen haalbaar zijn. Mensen op de vlucht die op zee worden gered, zouden daarheen worden gebracht. Daarmee verschuiven de Europese lidstaten hun verantwoordelijken onder het VN-Vluchtelingenverdrag meer en meer naar landen buiten de EU, waar de mensenrechten van mensen op de vlucht worden geschonden.

Dat duizenden mensen worden gemarteld in Libische detentiecentra, opgesloten zitten in gevangenissen in Niger, een mensonwaardig leven leiden in Turkse kampen staat de Europese besluitvaardigheid blijkbaar niet in de weg. Alle mensenrechtenschendingen ten spijt beslisten de Europese leiders vannacht nog meer in te zetten op samenwerking met de Libische kustwacht en de uitvoering van de EU-Turkije deal nog te intensifiëren.

Het Europees migratieakkoord is een enorme gemiste kans.

Charlotte Vandycke, Vluchtelingenwerk Vlaanderen

Er komen nieuwe onderhandelingen met derde landen. Welke prijs Europa ervoor wil betalen, is nog onduidelijk. Verder in de raadsbesluiten lezen we dat de EU meer investeringen plant in de socio-economische transformatie van het Afrikaanse continent. Zijn wij van slechte wil als we tussen de lijnen lezen dat die investeringen als pasmunt zullen dienen in een Europese anti-migratieagenda?

We zullen ons hoe dan ook nog laten horen in dit debat, samen met andere ngo’s overal in Europa, om respect af te dwingen voor het Werkingsverdrag dat alle EU lidstaten hebben onderschreven waaruit blijkt dat middelen voor ontwikkelingssamenwerking niet mogen gaan naar grenscontrole en bestrijding van mensensmokkel, maar dienen om armoede te bestrijden en duurzame ontwikkeling te promoten.

Met hun bestaande akkoorden en deals met derde landen maken de EU en haar lidstaten alvast geen goede beurt. Die deals zijn vaak niet openbaar en blijven onttrokken aan elke parlementaire en rechtelijke controle. Derde landen, al dan niet met een erbarmelijke reputatie op het vlak van mensenrechten, krijgen instrumenten in handen om ter plaatse migratiecontroles op te voeren zodat migranten en mensen op de vlucht zware obstakels ondervinden om naar de EU te reizen. Die ‘uitbestede’ controles leiden al te vaak tot ernstige mensenrechtenschendingen zoals een schending van het principe van non-refoulement, geweld en willekeurige detentie.

Waar is het recht op asiel?

Wat lezen we niet in de raadsbesluiten? Dat het recht op asiel en de toegang daartoe het centrale principe is en moet blijven. Dat mensen op de vlucht dringend meer veilige en legale toegangswegen naar Europa nodig hebben. Waarom ontwikkelt de Europese Raad geen coherent en transparant beleid rond humanitaire visa? Waar blijven de ambitieuze concrete doelstellingen rond hervestiging die tegemoet komen aan de hoge hervestigingsnood?

De lidstaten proberen te vaak hun verantwoordelijkheid door te spelen naar andere lidstaten.

Op dit moment zijn er volgens de VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR 1,2 miljoen vluchtelingen met nood aan hervestiging. Het EU-hervestigingsschema van eind 2017 voorziet slechts in de hervestiging van 50.000 kwetsbare vluchtelingen over twee jaar. Ook daar reppen de raadsconclusies nauwelijks een woord over.

Schending van mensenrechten binnen de EU-grenzen.

De Europese Raad had ook oplossingen moeten vinden voor de mensonterende taferelen die zich binnen de EU afspelen: pushbacks aan de Italiaanse-Oostenrijkse grens en de Italiaans-Franse grens, erbarmelijke opvangkampen in sommige lidstaten. De lidstaten proberen te vaak hun verantwoordelijkheid door te spelen naar andere lidstaten. Telkens opnieuw vergeten de Europese lidstaten de protagonist in het verhaal: mensen op de vlucht.

De raadsbesluiten spreken van ‘gecontroleerde centra’ binnen de EU, maar zeggen absoluut niets over rechtsbescherming van mensen op de vlucht. De focus ligt op het tegengaan van ‘secundaire bewegingen’ van asielzoekers. Ze gaan zelfs zover te stellen dat secundaire bewegingen de integriteit van het gemeenschappelijk Europees asielstelsel aantasten.

Maar mensen op de vlucht hebben vaak goede persoonlijke redenen om binnen de EU verder te reizen naar een andere lidstaat: omdat ze hun asielaanvraag liever daar behandeld zien, omdat ze zich bij een familielid of een netwerk willen scharen of omdat ze op zoek zijn naar een plaats met meer kansen op de arbeidsmarkt. Het huidige systeem dwingt hen te vaak terug naar een lidstaat waar ze geen band mee hebben.

Een realistisch systeem houdt niet enkel rekening met het evenwicht tussen de lidstaten maar ook met de voorkeuren van mensen. Het zijn immers niet de mensen op de vlucht die een gevaar zijn voor de integriteit van een Gemeenschappelijk Europees Asielstelsel. Dat gevaar ligt eerder in de tendens om rechten uit te hollen.

Veel werk op de plank voor de volgende Europese Raad

Het recht op asiel binnen Europa staat serieus op de helling. Internationale bescherming bieden is en blijft nochtans een belangrijke Europese taak. De Europese leiders mogen al een volgende Europese Raad plannen over asiel en migratie met als belangrijkste agendapunten: meer veilige en legale toegangswegen realiseren en de eigen asielsystemen en opvangcentra op orde krijgen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content