Het anti-Trump boekenoffensief van VS-stafchef Mark Milley

Mark Milley op 1 september 2021
Rudi Rotthier

In minstens drie boeken die het einde van de regering Trump beschrijven, duikt stafchef Mark Milley (63) in essentiële passages op. De man, ooit een poulain van president Trump, wil duidelijk maken dat hij afstand genomen heeft van zijn oude baas, die ze volgens hem niet helemaal meer op een rijtje had. Hij zoekt ook revanche voor wat gebeurde op 1 juni 2020.

De eerdere boeken – Frankly, We Did Win This Election van Michael C. Bender en I Alone Can Fix it van Carol Leonnig en Philip Rucker – verschenen al in juli.

Het grotere salvo komt er op 21 september aan in het boek Peril. Het werd geschreven door de legendarische journalist Bob Woodward, beroemd sinds het Watergateschandaal president Nixon ten val bracht, in samenwerking met zijn jongere collega Robert Costa. Enkele passages lekten uit in hun krant, The Washington Post, en vervolgens begonnen ook andere media de betere brokken uit het boek te publiceren.

De grote krantentitels gingen in eerste instantie naar de berichtgeving van Woodward/Costa over twee telefoongesprekken die Milley had gevoerd met zijn Chinese ambtsgenoot Li Zuocheng. De Chinezen waren ongerust over het gedrag en de wispelturigheid van president Trump, zowel voor de verkiezingen als na de bestorming van het Capitool. Ze vreesden, bleek uit berichten van hun geheime diensten, een kernaanval tegen China of tegen Iran. Milley belde Li Zuocheng om hem gerust te stellen, dat er geen onvoorspelbare aanvallen in aantocht waren.

Dat die passage de aandacht trok, was niet zo onverwacht. Prominente Republikeinen, daarbij Trump zelf, grepen ze aan om Milley te beschuldigen van landsverraad. Militaire collega’s van de stafchef, de hoogste militair in de VS, susten dat dergelijke telefoontjes tussen ongeruste hoge militairen van verschillende landen tot de geplogenheden behoren en juist helpen om oorlogen en conflicten te vermijden. Ook het huidige Witte Huis verdedigde Milley.

‘Je weet dat hij gek is’ – ‘Ik ben het met u eens’

Andere passages in ‘Peril’ zijn meer verbazend. Terwijl hij anderen, onder meer de Chinezen, probeerde gerust te stellen, was Milley volgens Woodward en Costa echt ongerust dat president Trump een late oorlog zou beginnen, al dan niet nucleair, en eventueel de noodtoestand zou uitroepen en het leger bij zijn binnenlandse plannen zou betrekken. Hij maakte zich grote zorgen over het einde van de democratie in de VS, met een Trump die niet geneigd scheen om de macht op te geven. Hij maakte zich grote zorgen over de mentale staat van de president, die volgens hem zeker na de verkiezingen de pedalen kwijt was.

‘Is er iemand met verantwoordelijkheid in het Witte Huis die iets anders doet dan Trumps vette kont kussen?

Nancy Pelosi, Speaker van het Huis van Afgevaardigden, na de bestorming van het Capitool

Op 7 januari 2021, de dag na de bestorming van het Capitool, kreeg Milley een bezorgde telefoon van Democrate Nancy Pelosi. Pelosi, de topfiguur (Speaker) in het Huis van Afgevaardigden, riep tijdens het gesprek de stafchef op om de nucleaire codes uit de handen van de president te houden. Dat het gesprek rond de nucleaire codes er geweest was, werd snel bekend. Woodward en Costa konden echt het transcript van de conversatie voor hun boek bemachtigen en ze onthullen details.

Nancy Pelosi
Nancy Pelosi© Getty Images

Milley probeerde Pelosi, zoals de Chinezen, gerust te stellen. Hij zei dat de kernwapens veilig waren.

Pelosi was niet overtuigd: ‘Wat ik je zeg is: als ze hem niet konden weerhouden van een aanval op het Capitool, wie weet dan wat hij nog kan doen? En is er iemand met verantwoordelijkheid in het Witte Huis die iets anders doet dan hierover zijn vette kont kussen? Je weet dat hij gek is. Dat is hij al een hele tijd’.

Milley reageerde, volgens het boek : ‘Madam Speaker, ik ben het met u eens over de hele lijn’.

Hoewel hij argumenteerde dat de kernwapens veilig waren, voelde de generaal zelf zich niet zo gerust.

Kort na de verkiezingen, berichten Woodward en Costa, had Trump een bevel ondertekend om de terugtrekking uit Afghanistan tegen 15 januari 2021 – dus nog binnen zijn ambtstermijn – te voltooien. Hij ging daarbij achter de rug om van de legerleiding en van de inlichtingendiensten. Er kwam uiteindelijk niets van dat bevel terecht, maar het versterkte bij Milley de idee dat onder Trump veel denkbaar was. Hij voelde na 6 januari, schrijven Woodward en Costa, ‘geen absolute zekerheid dat het leger Trump kon controleren of vertrouwen’. Milley vond dat het zijn verantwoordelijkheid was als hoogste militair ‘om het ondenkbare te denken en alle voorzorgen te nemen’. Na het gesprek met Pelosi droeg hij de topgeneraals op de procedures strikt te volgen, ook al kwamen er telefoontjes uit het Witte Huis. Hij maakte duidelijk dat de procedures altijd via hem moesten verlopen.

Het klikte, tot het niet meer klikte

Generaal Milley was eind 2018 door president Trump uitverkozen voor de topbaan binnen het leger. Trump ging in tegen zijn toenmalige minister van Defensie, Jim Mattis, die een kandidaat uit de zeemacht in gedachten had. Tijdens gesprekken klikte het tussen Trump en Milley, en dat gaf de doorslag.

Het klikte tot 1 juni 2020. Op die dag plande de president een mediaoptreden tegen protesten rond raciale ongelijkheid, die Het Witte Huis hadden bereikt. De protesten met onder meer Black Lives Matter verliepen grotendeels vreedzaam, maar ze waren de president een doorn in het oog, en al zeker toen ze hoorbaar werden tot in het Witte Huis. Hij wou een opzienbarende actie tegen de manifestanten.

Trump op 1 juni 2020 op weg naar de kerk, met in het kaki generaal Milley
Trump op 1 juni 2020 op weg naar de kerk, met in het kaki generaal Milley© Getty Images

Milley werd naar het Witte Huis opgetrommeld, samen met minister van Justitie Barr en vertegenwoordigers van de Nationale Garde en de politie. Terwijl ze naast Trump stonden, werden vreedzame manifestanten met onder meer traangas en rubberkogels verdreven. Milley vergezelde vervolgens Trump op de wandeling langs ontzette wegen van het Witte Huis naar de St. John’s Episcopal Church, die bij eerder protest was beschadigd. De president hield, voor de foto, een bijbel (omgekeerd) in de hand.

De stafchef moet vrijwel onmiddellijk hebben beseft wat voor misstap hij had begaan. Kort na de feiten gaf hij via een videoboodschap te kennen dat zijn aanwezigheid ongepast was.

In het boek ‘Frankly, We Did Win This Election’ van Michael C. Bender, journalist bij The Wall Street Journal, kon Milley al uit de doeken doen hoe ontdaan hij was van zelfs maar de suggestie dat het leger zich met binnenlandse aangelegenheden zou bemoeien. Hij had beter moeten weten. Hij was door Trump onder een voorwendsel naar het Witte Huis gebracht en in de val gelokt. Hij had gedacht dat Trump, toen hij het Witte Huis verliet, met de aanwezige ordemacht wou praten. Toen hij besefte dat het om een fotogelegenheid ging, had Milley zoveel mogelijk afstand gelaten en was hij voor de anderen teruggekeerd naar het Witte Huis.

Het boek ‘I Alone Can Fix it’ van Carol Leonnig en Philip Rucker (zoals Woodward en Costa zijn zij verbonden aan de Washington Post) voert Milley ook al herhaaldelijk ten tonele. In dat boek kan men onder meer nog eens zijn frustratie rond de ceremonie van 1 juni 2020 nalezen en zijn vrees over de autoritaire tendensen bij Trump.

Mike Pence

Boeken na een presidentschap dienen vaak om de reputatie van informanten op te krikken. Milley doet dat via drie boeken, en is daarmee voorlopig ex-aequo met presidentiële dochter Ivanka Trump die via dezelfde drie boeken laat weten hoe intens maar vergeefs ze haar vader probeerde te overtuigen om de bestormers van het Capitool op 6 januari terug te roepen.

Wie het minder goed doet in het Woodward/Costaboek is Trumps vicepresident Mike Pence. Zijn medestanders laten het uitschijnen (en lieten het in de andere boeken uitschijnen) alsof Pence principieel de wet verdedigde, en op het ultieme moment, 6 januari 2020, legaliteit en heldendom verkoos boven de bodemloze loyauteit die hij tot dan voor Trump had getoond. Dit boek leert wat anders. Tot de laatste uren zocht Pence naar manieren om Trump toch ter wille te zijn. Hij wilde een aanvaardbare wijze vinden om als Senaatsvoorzitter (de vicepresident is tegelijke voorzitter van de Senaat) de verkiezingsuitslag te blokkeren.

Hij raadpleegde daaromtrent aan de vooravond zijn voorganger Dan Quayle (vicepresident tussen 1989 en 1993).

Quayle, zoals Pence afkomstig uit de staat Indiana, liet geen schemerzone bestaan: ‘Mike’, zei hij, ‘Er is hierover niet de minste flexibiliteit. Geen. Zero. Vergeet het’.

‘Je weet niet in welke positie ik me bevind’, repliceerde Pence.

‘Dat weet ik wel’, aldus Quayle, ‘maar ik weet ook wat de wet vertelt. Je heb geen macht’ (om de verkiezingsuitslag tegen te houden).

Terwijl Pence zich neerlegde bij het onvermijdelijke, scandeerden de Trumpaanhangers die het Capitool bestormden: ‘Hang Mike Pence op’.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content