Bijna één op de vier gescheiden Italiaanse vaders leeft in armoede. Simone Pillon, senator van de radicaal-rechtse Lega, diende daarom een wetsvoorstel in om hen uit het financiële slop te halen. Het voorstel stuit echter op heel wat verzet.
Volgens het voorstel van Simone Pillon zouden beide ouders evenveel tijd met hun kinderen moeten doorbrengen en zou daarmee de alimentatie afgeschaft kunnen worden. Een mogelijke oplossing voor de ongeveer 800.000 Italiaanse vaders die door hun scheiding in financiële problemen zijn geraakt.
Na een echtscheiding zouden de kinderen de helft van de tijd bij hun vader verblijven en de andere helft bij hun moeder. Iedere ouder zorgt dan voor zijn eigen inkomen en betaalt zijn eigen huis. Dat klinkt heel redelijk, maar in Italië botst dat wetsvoorstel op erg veel verzet.
Met name vrouwenbewegingen zien de wet-Pillon niet zitten. Het zou de positie van de vrouw schaden. Nu krijgen vrouwen in 95% van de gevallen de kinderen toegewezen en mogen ze in de voormalige echtelijke woning blijven wonen. Van vaders wordt verwacht dat ze het huis verlaten en betalen; voor de kinderen, voor het huis en, in sommige gevallen, ook voor hun ex.
Zodra vaders het huis verlaten, zijn ze, volgens de moeder én de rechter, niet meer in staat om voor de kinderen te zorgen.
‘Vaders worden gereduceerd tot pinautomaat’, zegt Tiziana Franchi, voorzitter van Padri Separati, een stichting die zich inzet voor gescheiden vaders. ‘Hun rol wordt vaak gemarginaliseerd. Ze zien de kinderen weinig, moeten wel betalen en houden zelf nog weinig over om van te leven.’
Er zijn ongeveer vier miljoen gescheiden vaders in Italië, zegt het Italiaanse instituut voor statistiek ISTAT. Daarvan leven er zo’n 800.000 op of onder de armoedegrens als gevolg van hun scheiding. Tweehonderd van hen pleegde het afgelopen jaar zelfmoord.
Geparkeerde Seat Leon
‘Hier woon ik’, Michele Mangiacotti glimlacht vermoeid. Hij wijst naar een bronskleurige Seat Leon van nog geen drie jaar oud. ‘Hij is niet verzekerd’, pareert hij de verbazing van de verslaggever. ‘En ik weet niet hoelang ik de maandelijkse kosten nog kan blijven betalen.’
Sinds juni woont Michele in zijn auto die hij heeft geparkeerd op een industrieterrein aan de rand van Bologna, op loopafstand van zijn werk. Hij verdient zo’n 1500 euro per maand, een vrij gemiddeld Italiaans salaris, toch kan hij zich geen eigen huis veroorloven.
De zeshonderd euro alimentatie die Michele maandelijks moet betalen, de bijdrage aan de huur van de echtelijke woning en de achterstallige alimentatie die op last van de rechter op zijn salaris wordt ingehouden heeft hem diep in de financiële misère geduwd.
‘De afgelopen drie jaar heb ik zes keer de alimentatie niet betaald. Drie keer omdat ik het geld even niet had en drie keer omdat ik de kinderen de helft van de maand bij mij had. In plaats van het geld aan mijn ex te geven, besteedde ik het rechtstreeks aan de kinderen.’
Geen reden om de alimentatie niet te betalen, vond de rechter. Ook de alimentatie die hij cash heeft betaald, maar waarvan zijn ex beweert dat ze die nooit ontvangen heeft, moet hij betalen. ‘Ik kan aantonen dat ik dat geld heb opgenomen vlak voordat ik naar haar toe ging’, klaagt Michele.
De rechter was niet te vermurwen. De komende dertien maanden wordt een vijfde van zijn salaris ingehouden. Terwijl Michele zich in zijn geparkeerde auto wapent tegen de koude woont zijn ex-vrouw, hun twee kinderen en haar nieuwe vriend, die, volgens Michele, niet werkt, in zijn behaaglijke huis.
De rol van de vader
Padri Separati vecht al 25 jaar voor de rechten van gescheiden vaders. De stichting vindt dat die met voeten worden getreden. ‘Vaders hebben in dit land geen rechten’, vindt voorzitter Tiziana Franchi. ‘Zodra ze het huis verlaten, zijn ze, volgens de moeder én de rechter, niet meer in staat om voor de kinderen te zorgen, terwijl ze dat al die tijd voor de scheiding ook wel hebben gedaan.’
Het wetsvoorstel van Simone Pillon is volgens Franchi een erkenning van de rol die een gescheiden vader zou moeten hebben; die van een ouder die zich de helft van de tijd over zijn kinderen ontfermt en niet die afstandelijke figuur die eens in de maand een middagje de kinderen mag zien. ‘Het zou een aanzienlijke verbetering van de positie van Italiaanse vaders betekenen.’
Onder druk van vrouwenorganisaties en de Vijfsterrenbeweging, coalitiepartner van Pillons Lega, is het wetsvoorstel in de koelkast beland. ‘We hopen kinderen met Pasen een rustige vakantie met mama of papa te kunnen geven’, reageerde senator Pillon op de beslissing van de regering. ‘We werken intussen aan een verbetering van het wetsvoorstel.’
Ik probeer mijn situatie een beetje te verbergen, ik wil mijn kinderen niet laten zien dat ik gefaald heb.
Vrouwenorganisaties zouden het wetsvoorstel van Pillon liever volledig ingetrokken zien. Ze vrezen namelijk dat het voor vrouwen moeilijker wordt om te scheiden, omdat vrouwen het verlaten van hun man simpelweg niet zouden kunnen betalen. In een land waar geweld tegen vrouwen schering en inslag is, achten de vrouwenorganisaties het zelfs een ‘gevaarlijk’ wetsvoorstel ‘dat de klok vijftig jaar terugdraait.’
Opvanghuizen
Ondertussen merkt ook de katholieke hulporganisatie Caritas dat het aantal Italiaanse vaders dat bij hen aanklopt voor een bed of een warme maaltijd, groeit. Caritas is zelfs begonnen met opvanghuizen voor gescheiden vaders op te zetten.
Casa di Accoglienza Monsignor Dante Bernini in Torre San Lorenzo, een wat treurige badplaats zestig kilometer ten zuidwesten van Rome, is er zo één. Het pas verbouwde pand grenst aan het strand van de Tyrreense zee en geeft gescheiden vaders een dak boven het hoofd. Op dit moment wonen er acht mannen.
De bedoeling is om die mannen te helpen hun leven op de rails te krijgen. Sommige zijn werkloos, allemaal hebben ze financiële problemen en de meesten zien hun kinderen al tijden niet meer.
‘Moeders geven hun kinderen liever niet mee aan een dakloze vader’, zegt Luciana Mandolini, de kordate vrouw die het opvanghuis runt. ‘Hier hebben de gasten allemaal een eigen kamer en een gemeenschappelijke kamer waar ze hun kinderen kunnen ontvangen. Er zijn zijn zelfs kamers voorzien voor kinderen om te blijven slapen.’
‘Ik zie mijn kinderen al maanden niet meer’, Michele slikt zijn tranen weg. Hij heeft twee kinderen, een zoon van twaalf en een dochter van tien. Zijn dochter vraagt zich af waarom ze haar papa zo weinig ziet en waarom hij zo weinig lacht.
‘Ik probeer mijn situatie een beetje te verbergen, ik wil ze niet laten zien dat ik gefaald heb. Maar ze heeft wel door dat er iets aan de hand is.’ Michele wendt zijn hoofd af en steekt snel de straat over richting de pizzeria waar hij bijna elke avond eet. ‘Ik kan niet koken in mijn auto, dus eet ik bij McDonald’s of haal ik een pizza.’
Door zijn slechte eetgewoontes heeft Michele veel buikpijn en problemen met zijn stoelgang, maar hij is te trots voor de gaarkeuken van Caritas. ‘Ik kan me nog steeds een pizza veroorloven.’
De wet-Pillon zou voor Michele zeer welkom zijn. Hij zou de zeshonderd euro alimentatie kunnen besteden aan huur van een klein appartement en zijn kinderen weer kunnen ontvangen.
Met afgezakte schouders loopt Michele naar zijn Seat Leon. Hij klikt de kofferbak open en maakt routineus zijn bed op. Rugleuning van de achterbank naar beneden, deken over de rugleuning, kussen, nog een kussen.
Hij ritst zijn slaapzak open.
‘Schoenen uit.’
Trekt de kofferklep achter zich dicht en de slaapzak over zijn hoofd.
‘Buona notte.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
