‘Foute aanpak van hele migratieprobleem kan nog altijd elke regering in elke lidstaat de kop kosten’

Twee weken na de brand in het kamp van Moria stelt Europa zijn langverwachte nieuwe migratieplan voor.

Als het zo is dat de Europese Unie alleen in tijden van crisis ferm kan beslissen, is de brand in het kamp voor asielzoekers en migranten in Moria, op het Griekse eiland Lesbos, een gelegenheid om werk te maken van een efficiënter en humaner migratiebeleid. Moria is al jaren een etterende wonde. Die ligt nu open en bloot voor wie wil zien. Het is ook een illusie dat Griekenland het probleem alleen kan oplossen, hoeveel steun en geld het daarvoor ook krijgt uit Brussel.

Het toeval wil dat Europa zijn nieuwe, langverwachte migratieplan deze week wil voorstellen. Er is sinds de grote migratiecrisis van 2015 alleen weinig aan de situatie veranderd. De landen van de Visegradgroep – Polen, Hongarije, Tsjechië en Slowakije – zijn weinig vertrouwd met een fenomeen zoals migratie en willen nog altijd niet worden verplicht om migranten op te vangen. Hoe moeilijk het is om opvang te vinden, bleek nog na de brand in Moria. In eerste instantie waren maar negen lidstaten van de Unie en Zwitserland bereid om een onderkomen te zoeken voor enkele niet-begeleide minderjarige migranten. Zelfs de Duitse sensatiekrant Bild noemde de brute weigering van Oostenrijk om bij te springen zonder meer ‘harteloos’.

In haar State of the Union voor het Europees Parlement zei Commissievoorzitster Ursula von der Leyen vorige week dat de Unie meer moet doen, maar dat de lidstaten zelf ook niet mogen achterblijven. Er komt nu zeker een einde aan de Dublinverordening, die stelt dat migranten asiel moeten vragen in het land waar ze de Unie binnenkomen. Dat land blijft daarna verantwoordelijk voor wat er met hen gebeurt. Frontlijnstaten zoals Griekenland, Italië en Malta kunnen die druk niet aan. Het idee blijft dat die landen meer steun moeten krijgen en dat de grens ook beter moet worden bewaakt. Er wordt ook steeds vaker gezegd dat de solidariteit die van lidstaten wordt gevraagd niet meer ‘verplicht’ moet zijn, maar veeleer ’tastbaar’.

Wat daarmee wordt bedoeld, is nog niet helemaal duidelijk. Europa wil wel blijven inzetten op opvangcentra zoals op Lesbos, maar dan zodanig dat veel sneller wordt beslist wie kan blijven en wie niet. Het idee maakt opgang om landen die geen migranten willen opvangen dan maar verantwoordelijk te maken voor de uitwijzing van diegenen die niet kunnen blijven. Er zal in ieder geval een moeilijk compromis op papier moeten komen tussen landen die migranten willen opvangen, landen die dat niet willen en de frontlijnstaten. Het blijft namelijk zo dat een foute aanpak van het hele migratieprobleem nog altijd elke regering in elke lidstaat de kop kan kosten.