Het nieuwe Amerikaanse plan om de oorlog in Oekraïne te beëindigen zou grote concessies aan Rusland bevatten. Tegelijkertijd is er sprake van ‘betrouwbare veiligheidsgaranties’ voor Oekraïne, maar daaraan zou wel een prijskaartje hangen.
Het nieuwe plan van de Amerikaanse regering om een einde te maken aan de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne bevat veel voorstellen die Kiev moeilijk kan accepteren, zoals het afstaan van grondgebied, een kleiner leger en afzien van NAVO-lidmaatschap. Verschillende media publiceerden het ontwerp van het plan, dat uit 28 punten bestaat. De deal moet een permanent staakt-het-vuren garanderen na meer dan drieënhalf jaar oorlog. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky maakte duidelijk dat hij het Amerikaanse voorstel niet aanneemt, maar toonde zich wel bereid om te praten.
Een delegatie onder leiding van de Amerikaanse legerminister Daniel Driscoll presenteerde de nieuwste ideeën van de regering van president Donald Trump tijdens gesprekken met Zelensky in Kiev. De Oekraïense president verklaarde daarna in een videoboodschap: ‘Amerika heeft een puntenplan gepresenteerd om de oorlog te beëindigen – hun perspectief. Ik heb onze principes uiteengezet.’
Nu moet er aan de afzonderlijke punten worden gewerkt, zei Zelensky. ‘Wij zijn bereid tot transparant en eerlijk werk – Oekraïne, de VS, onze partners in Europa en wereldwijd.’ Volgens een woordvoerder van Zelensky wil de Oekraïense president binnenkort met Trump bellen.
De Europese bondgenoten van Oekraïne werden verrast door het Amerikaanse initiatief. Voorafgaand aan een top in Brussel op donderdag toonden verschillende buitenlandpolitici zich geïrriteerd. Ook vanuit hun perspectief bevat het compromisvoorstel meerdere punten die nauwelijks acceptabel zijn.
200 gevechtsvliegtuigen, 55 locomotieven en nieuwe vredesgesprekken: hoe Zelensky probeert om Europa aan zijn kant te houden
‘Betrouwbare veiligheidsgaranties’
Volgens eensluidende berichten van het Amerikaanse nieuwsplatform Axios en andere media voorziet het Amerikaanse ontwerp in territoriale concessies van Oekraïne. De Krim en de eveneens bezette Oekraïense gebieden Donetsk en Loehansk zouden feitelijk als Russisch grondgebied worden erkend. Daarnaast zou Oekraïne in zijn grondwet moeten vastleggen dat het afziet van NAVO-lidmaatschap, zijn leger zal beperken tot 600.000 man en kernwapenvrij zal blijven. Wel zou het – althans theoretisch – kunnen toetreden tot de EU. Maar gezien de complexe situatie lijkt dat op korte termijn hoe dan ook onwaarschijnlijk.
In ruil daarvoor worden Oekraïne ‘betrouwbare veiligheidsgaranties’ van de VS in het vooruitzicht gesteld. Het is onduidelijk wat dat in de praktijk moet betekenen. Rusland zou afzien van verdere territoriale aanspraken. Het zou zich bij wet moeten verplichten om agressie tegen Europa en Oekraïne af te zweren. In beslag genomen Russisch staatsvermogen ter waarde van miljarden moet worden gebruikt om de wederopbouw van en investeringen in Oekraïne te financieren – een eis die voor Moskou moeilijk te accepteren zal zijn.
Een Amerikaans-Russische werkgroep voor veiligheidskwesties moet toezien op de naleving van de afspraken. Een ‘Vredesraad’ met president Donald Trump als voorzitter moet de naleving van de overeenkomst garanderen. Wanneer alle partijen met het vredesplan hebben ingestemd en de militaire terugtrekking naar afgesproken posities is afgerond, moet het staakt-het-vuren beginnen. Bovendien zou Oekraïne 100 dagen na het afsluiten van de overeenkomst verkiezingen moeten houden.
Vlaams Belang verwijt De Wever ‘verraad aan eigen mensen’ vanwege steun aan Oekraïne
Rusland weer bij de G8
Zoals Axios na publicatie van de 28 punten meldde, zouden Amerikaanse vertegenwoordigers de Oekraïners een tweede ontwerp hebben voorgelegd met details over de mogelijke veiligheidsgaranties. Volgens een passage zou elke toekomstige ‘significante, opzettelijke en aanhoudende gewapende aanval’ van Rusland op Oekraïne ‘als een aanval worden beschouwd die de vrede en veiligheid van de trans-Atlantische gemeenschap bedreigt’. De VS en hun bondgenoten zouden dienovereenkomstig reageren, ook met militair geweld.
Dit zou lijken op het verdedigingsmechanisme dat is vastgelegd in artikel 5 van het NAVO-verdrag: daarin staat dat een aanval op één lidstaat als een aanval op alle bondgenoten geldt.
Volgens de Amerikaanse regeringswoordvoerster Karoline Leavitt werkten minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio en Trumps speciale gezant Steve Witkoff wekenlang aan het voorstel. Volgens het vredesplan zouden de VS worden beloond voor de veiligheidsgaranties die ze bieden. Zo zouden ze profiteren van verschillende economische projecten, bijvoorbeeld in de energiesector en bij de exploitatie van zeldzame aardmetalen. Rusland zou opnieuw worden geïntegreerd in de wereldeconomie en zou worden uitgenodigd om weer toe te treden tot de groep van leidende industrielanden, nadat het land eerder tijdelijk was uitgesloten. De G7 zou daarmee weer de G8 worden.
