De Europese Commissie is vrijdag een nieuwe fase opgestart van haar inbreukprocedure tegen Polen over de voorrang van het Europees recht op nationaal recht. In twee gecontesteerde arresten ging het Grondwettelijk Hof in Warschau volgens de Commissie zijn boekje te buiten.
De procedure werd in december 2021 opgestart. Het Grondwettelijk Hof had in de zomer van vorig jaar geoordeeld dat het Europees Hof van Justitie Polen geen maatregelen kon opleggen om het correcte functioneren van de rechterlijke macht te garanderen. Zo overtrad het Hof in Luxemburg de Poolse grondwet, luidde het. In oktober zei het Grondwettelijk Hof vervolgens dat bepaalde delen van het recht van de EU niet compatibel zijn met de Poolse grondwet.
Maar zo ging Warschau voorbij aan de primauteit van het Europees recht, was de kritiek die meteen uit Europese middens opsteeg. Die voorrang van het EU-recht op het nationaal recht – tenminste in die domeinen waarover Europa zeggenschap heeft – is nochtans een van de hoekstenen van de EU. Nu schakelt de Commissie over naar de tweede fase van de inbreukprocedure. ‘Het antwoord van Polen komt niet tegemoet aan onze bezorgdheden over de flagrante schending van de primauteit van het EU-recht en het gebrek aan onafhankelijkheid van het Grondwettelijk Hof’, zegt Europees commissaris voor Justitie Didier Reynders in een reactie.
Vorig jaar al zei de Commissie zich “ernstige vragen” te stellen bij de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van het Grondwettelijk Hof. Dat Hof beantwoordt zelfs niet meer aan de vereisten van wat een rechtbank hoort te zijn, luidde het toen scherp. Zeven maanden later is de kritiek van de Commissie dus nog niet verstomd. Polen heeft nu opnieuw twee maanden de tijd om aan de kritiek van de Commissie tegemoet te komen. Doet het dat niet, dan dreigt een nieuwe verwijzing naar het Hof van Justitie.
Polen zit al jaren verwikkeld in een strijd met de Commissie over de rechtsstaat. Tegen het land loopt al een hele tijd een artikel 7-procedure, die kan resulteren in een schorsing van het Poolse stemrecht in EU-ministerraden, en de weerbarstige opstelling van de Polen zorgt er ook voor dat de middelen uit het coronaherstelfonds die voor hen bestemd zijn, voorlopig geblokkeerd blijven. Verschillende voorwaarden om die middelen vrij te kunnen geven, zijn precies aan hervormingen van de Poolse rechterlijke macht gekoppeld. (Belga)
