In alle luwte bereidden de Europese kandidaat-commissarissen zich voor op de hoorzittingen in het Europees Parlement. Veel kandidaten, waaronder Didier Reynders, mogen zich aan een spervuur van kritische vragen verwachten. Of het een bloedbad wordt, valt nog af te wachten. Maar zachtjes zal het er niet aan toegaan.
Het Europees Parlement gaf donderdag goedkeuring voor de aanstelling van Christine Lagarde als opvolgster van huidig ECB-voorzitter Mario Draghi. Een belangrijk precedent. Lagarde werd onlangs vrijgesproken voor haar betrokkenheid in de omstreden zaak rond zakenman Bernard Tapie. Tapie – intussen over de hele lijn onschuldig verklaard – werd beschuldigd van fraude bij de verkoop van Adidas. De overheid had hem ruim 400 miljoen toegekend als compensatie voor de dumpingprijs die de Banque de Lyon in opdracht had betaald. Lagarde was op dat moment als minister van Financiën verantwoordelijk voor die smak geld. Zij liep in 2016 een blaam voor slordig bestuur op, maar de rechtbank gaf haar geen straf. Het Parlement streek vlotjes met de hand over het hart: 394 stemmen voor, 206 tegen, bij 49 onthoudingen. Ter vergelijking: De aanstelling van Ursula Von der Leyen als voorzitster van de Europese Commissie heel wat prangender. Zij hield in de kering amper 5 stemmen over.
Viktor Orban
Nog minder zichtbaar, tenzij voor wie in de wandelgangen rondliep, was het grote aantal kandidaat-eurocommissarissen die hun opwachting maakten in het Europees halfrond. Omdat sommigen de bui bij de hoorzittingen in het Parlement al zien hangen, trachten ze met hand en tand te lobbyen om haveloos de lakmoesproef te overleven. Met name de Hongaarse kandidaat moet zich zorgen maken. Het is de Commissie Buitenlandse Zaken (AFET), en zij alleen, die de hoorzitting op 1 oktober zal houden voor huidig Fidesz-verkozene László Tórczányi. Coördinatrice van AFET is Hilde Vautmans (Renew/Open VLD). Het is haar taak het uiteindelijke advies na de hoorzitting – unaniem of met een tweederdemeerderheid – op te stellen. Ze schrok niet op dat Tórczányi meteen zijn opwachting maakte. ‘Het was een ongewoon open gesprek’, zei ze nadien aan Knack. ‘Ik heb hem heel eerlijk meegedeeld dat hij de beste papieren om gewipt te worden.’
Wat vooral tegen Tórczányi speelt, is zijn rol als gewezen minister van Justitie (2014-2019) in de regering van Hongaars premier Viktor Orban. Tussen 2007 en 2010 was hij lid van het Grondwettelijk Hof in Hongarije. ‘Hij behoort tot het intieme kringetje rond Orbán. Het is niet voor niets dat het Parlement een jaar geleden al het sanctiemechanisme (ook wel gekend als Artikel 7, nvdr.) heeft opgestart.’ Dat artikel behelst de inbreuken op de rechtsstaat en kan leiden tot schorsing van de rechten van de onderzochte lidstaat. Bovendien heeft de Europese Volkspartij (EVP) het lidmaatschap van Fidesz na jarenlang gekrakeel opgeschort. Een harde kern wil de partij zelfs afstoten. Tórczányi leidde overigens de kieslijst van Fidesz voor dit nieuwe parlement.
Eenvoudig ontkennen zal voor Didier Reynders niet volstaan.
Als minister van justitie was Tórczányi onder meer verantwoordelijk voor de vervolging van ngo’s die rechtsbijstand verleenden aan asielzoekers, voor de wijziging van de onderwijswet die toeliet om de Centraal-Europese Universiteit van Georges Soros te sluiten, voor inperking van de persvrijheid. Een wetsontwerp voor de oprichting van speciale ambtelijke rechtbanken voor corruptie is voorlopig hangende, zolang Fidesz geschorst blijft in de EVP. ‘Hij probeerde al ondervoorzitter te worden van de parlementaire commissie Grondwettelijke Zaken’, legt Vautmans uit. ‘Daar hebben wij een stokje voor gestoken’. Tórczányi leidde overigens de kieslijst van Fidesz voor dit nieuwe parlement.
Vautmans begrijpt wel waarom de Hongaar eerst met haar contact zocht. Vanwege haar coördinerende rol, maar ook vanwege haar nationaliteit. ‘Tórczányi was tussen 2000 en 2004 ambassadeur in België en Luxemburg. Hij kent heel wat politici bij ons en heeft zijn contacten goed onderhouden.’ De kandidaat-eurocommissaris is niet enkel vanwege zijn rol in de regering Orbán omstreden, maar ook vanwege de post die Von der Leyen hem aanbiedt: Nabuurschap en Uitbreiding. Daar was hij heel duidelijk en zelfzeker in, licht Vautmans toe. ‘Wat de Westelijke Balkan betreft doorgaan op wat tot nu toe bereikt is, tot aan alle criteria voldaan is voor volwaardig lidmaatschap. Maar hij wil niet dat Turkije ooit tot de Unie toetreedt.’ Een mogelijke ontsnappingsroute voor Tórczányi is dat Von der Leyen schuift met de bevoegdheden, zoals ook Juncker en Barroso voor haar hebben moeten doen onder druk van het Europees Parlement.
Toegeving aan radicaal-rechts?
De Hongaar is niet het enige struikelblok voor Von de Leyen. De naamgeving ‘Bescherming van de Europese Levenswijze’, een portefeuille waaronder bijvoorbeeld het migratiethema valt, zorgt voor beroering . Volgens de liberalen, sociaaldemocraten en groenen is dat een toegeving aan radicaal-rechts. Ze nemen het niet dat migratie daaronder valt en dus als een bedreiging voor onze waarden wordt gezien. Guy Verhofstadt (Renew) sneerde letterlijk: ‘Von der Leyen moet zich distantiëren van Orbáns retoriek’. De Griek Margiritis Schinas kan maar hopen op een snelle herdefiniëring van zijn opdracht, vooral omdat hij ook vicevoorzitter in de Commissie kan worden.
Het wijst ook op een al lang aanslepend dispuut binnen de Europese instellingen. Het Parlement heeft – in tegenstelling tot de Europese Commissie – nog altijd geen initiatiefrecht om wetsvoorstellen in te dienen. De voorbije twee jaar die eis steeds luider gaan klinken in het halfrond. Bovendien voorziet het intern reglement van het Europees Parlement ook verplichte hoorzittingen met controle op de inhoudelijke competenties van de aangewezen kandidaat, al staat dat niet uitdrukkelijk in de Verdragen. De Commissievoorzitter houdt niettemin wel degelijk rekening met het advies van de hoorzittingen, want al mag het EP niet stemmen over afzonderlijke commissarissen, het kan wel de hele Commissie afkeuren als het zijn zin niet krijgt.
Fractieleider van Renew, Dacian Cioloş, dringt erop aan dat alle hoorzittingen langs een geijkt systeem verlopen eenzelfde methode en openheid. ‘Er zijn vier parameters: gehechtheid aan de Europese waarden en verdragen; integriteit en wars van belangenvermenging; bekwaamheid en politieke visie op de toegekende portefeuille; en verbintenis aan de gegeven opdracht’, aldus Ciolos. Vautmans is vast van plan dat toe te passen. ‘De procedure ligt vast: de schriftelijke vragen zijn al opgesteld, nu de mondelinge nog samenbrengen over alle fracties heen. Dat ze dan maar een examen afleggen. Dat zou best ook gebeuren in België, wij zijn het enige parlement dat zoiets organiseert’.
Borells afkeer van het Catalaans onafhankelijkheidsstreven ligt erg gevoelig bij de progressieve partijen.
Naast Schinas en Tórczány heeft Vautmans ook vragen bij Hoge Vertegenwoordiger voor het Europese Buitenlandbeleid Josep Borell, die sinds 2018 Spaans minister van buitenlandse zaken, Europese zaken en samenwerking was in het socialistisch kabinet van premier Pedro Sanchez. Borell is een oude bekende: hij was in de bestuursperiode 2004-2009 de eerste halve periode voorzitter van het EP. ‘Nog voor hij door Von der Leyen werd aanvaard, stond hij al aan mijn deur. Hij maakte op mij een bijzonder vage en zwakke indruk’. Ook Borell is niet onbesproken. In mei 1999 trok hij zich terug als kandidaat-premier toen het gerecht twee hoge ambtenaren bij Financiën op fraude betrapten die Borell als minister zelf had aangesteld. Hij ligt, als Catalaan, ook gevoelig vanwege het verbod voor twee Catalaanse verkozenen om te mogen zetelen. Borell is zelf een radicale tegenstander van het Catalaans onafhankelijkheidsstreven. In 2015 schreef hij een uitvoerig essay waarin hij de economische politiek die de afscheidingsgezinde Catalaanse regering van Catalonië volledig afkraakte. Dat zorgt voor verdeeldheid bij de progressieve fracties als hij Federica Mogherini straks opvolgt als ‘buitenlandminister’ van de Unie.
Didier Reynders
Zorgen zijn er ook voor Sylvie Goulard, tegen wij nog altijd ene gerechtelijk onderzoek loopt over onwettige tewerkstelling. Zij zou medewerkers bij haar vorige partij MoDem hebben laten werken op kosten van het Parlement waarvoor ze momenteel nog steeds tegen een onderzoek aankijkt. Het kostte haar al na amper één maand haar ontslag als defensieminister in 2017. Ook Didier Reynders ‘kan zich best goed voorbereiden op de hoorzitting’, zo valt te horen in de wandelgangen van het Parlement. Na de herhaalde beschuldigingen door voormalig agent de Staatsveiligheid Nicolas Ullens de Schooten dat Reynders smeergeld zou hebben gekregen bij overheidsopdrachten en -aankopen zal eenvoudig ontkennen niet volstaan valt in het halfrond te horen.
Alsof dat niet volstaat, zijn er ook grote twijfels gerezen over de Roemeense Rovana Plumb, die uit een al evenmin koosjere PSD-regering komt. In 2017 was ze betrokken bij een onderhandse verkoop van een eilandje in de Donau aan haar eigen partijleider en bij andere corruptiezaken. Een onderzoek is vanwege haar parlementaire onschendbaarheid nooit gevoerd. Het EP heeft al een schot voor de boeg gegeven. Op zijn voorstel gaat de Raad volgende week de vroegere anticorruptiechef van Roemenië, Laura Codruta Kövesi, die weggepest en uit haar functie geweerd werd door de PSD, effectief benoemen tot eerste baas van het nieuwe Europees Openbaar Ministerie (EOM) in Luxemburg. Frankrijk laat zijn tegenkandidaat vallen. Het EOM staat vanaf eind 2020 in voor de vervolging van corruptie, grensoverschrijdende belastingfraude en misbruik van EU-fondsen in 22 lidstaten.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
