Bij een recente manifestatie voor het Britse parlement werden vijftien 80-plussers gearresteerd. Ze zijn geen uitzondering, aan de overkant van het Kanaal zijn het niet in de eerste plaats de jongeren, maar de gepensioneerden die met hun radicaal links of rechts gedachtegoed roepend de straat op gaan, schrijft The Economist. Ze kunnen het zich dan ook veroorloven: ‘Ik ben met pensioen, dus ik ben niet bang. Ik kan hier geen job mee verliezen.’
Eén voor één plukte de politie op 9 augustus de sympathisanten van Palestine Action, een verboden terroristische organisatie, uit de menigte voor het Britse parlement. Sir Jonathon Porritt, 75 jaar en milieuactivist, was redelijk representatief voor de aanwezigen: ongeveer één op de vijf arrestanten was in de zeventig. Een broze vrouw van 81 werd voorzichtig door drie politievrouwen afgevoerd (’Ze heeft een stok!’ riep een betoger). Zij was niet de enige tachtiger. Vijftien 80-plussers werden door de Metropolitan Police weggevoerd, tegenover slechts zes tieners. Tegen het einde van de dag waren 532 mensen opgepakt, van wie de helft ouder dan zestig.
Een leger gepensioneerden had zich verzameld om te protesteren tegen een dwaze wet. In juli had de regering Palestine Action op de terreurlijst geplaatst nadat leden twee vliegtuigen op een Britse luchtmachtbasis hadden beklad. De meeste arrestaties gebeurden omdat mensen een bord vasthielden met ‘I oppose genocide’ (wat legaal is) en ‘I support Palestine Action’ (wat in strijd is met sectie 13 van de Terrorism Act 2000). Het incident onthulde een vaak over het hoofd gezien aspect van de Britse politiek: bij straatprotesten zijn het opvallend vaak de boomers die de barricaden bemannen.
Boomers en radicalisme
In andere Europese landen vormen boomers een dam tegen radicalisme. In Frankrijk bijvoorbeeld heeft Marine Le Pen weinig succes bij gepensioneerden. In Groot-Brittannië daarentegen zijn boomers vaak een luis in de pels van radicale partijen en bewegingen.
Oudere kiezers trokken Groot-Brittannië uit de Europese Unie. Gepensioneerden vormen de ruggengraat van Reform UK (in 2019 opgericht als de Brexit Party). En hetzelfde geldt aan de radicaal-linkse kant: daar zijn de tachtigers talrijker dan de tieners in hun verzet tegen de soms bizarre Britse antiterreurwetten.
‘Niet gaan betogen? Dan spreek ik niet meer met je af’: wat als Gaza vriendschappen onder druk zet
Politiek is altijd al meer een zaak van ouderen geweest dan mensen beseffen. Toen Jeremy Corbyn Labour overnam, was er het beeld van jonge linksen die massaal tot de partij toetraden. In werkelijkheid was de gemiddelde leeftijd van nieuwe leden 51. En hoewel Reform pronkt met zijn activiteit op TikTok, zijn het vooral ouderen die naar bijeenkomsten van Reform UK-topman Nigel Farage afzakken.
Ook toen de liberalen in opstand kwamen tegen de Brexit, waren het gepensioneerden die door Whitehall marcheerden, met blauwe baretten vol gele sterren. Logischerwijs was de ontwerper van de ‘bEUret’ zelf een OAP (old-age pensioner).
De privileges van de gepensioneerde rebel
De radicale flanken van de politiek worden vandaag gedomineerd door grijze opruiers. Gepensioneerden hebben namelijk de middelen om aanwezig te zijn. Protesteren mag dan een recht zijn, de mogelijkheid om het te doen blijft een privilege. Wie heeft de tijd en het geld om naar Londen te reizen, in de zon te zitten, gearresteerd te worden, twee uur in een politietent door te brengen en daarna maanden te piekeren of er vervolging komt?
Wie heeft de tijd en het geld om naar Londen te reizen, in de zon te zitten, gearresteerd te worden, twee uur in een politietent door te brengen en daarna maanden te piekeren of er vervolging komt?
Boomers kunnen bovendien leven met de gevolgen. Voor jongeren is een aanklacht wegens terrorisme—hoe overdreven ook—iets wat je liever niet op je cv hebt staan. Het is een zware last voor iemand van 20, maar een kleiner probleem voor iemand van 80. Wie dat weekend van 9 augustus opdook, wist dat een arrestatie waarschijnlijk was. Leeftijd brengt echter een zekere onaantastbaarheid. ‘Ik ben met pensioen, dus ik ben niet bang’, zei een betoger voor de camera. ‘Ik verlies er geen job door.’
Van ’68 tot WhatsApp
Als jongeren in de jaren ‘60 radicaal waren, kwam dat omdat ze het zich konden permitteren. Schrijfster Jenny Diski, die over haar activisme in die periode een memoire schreef, vatte het zo samen: ‘De onderliggende belofte was dat we, nadat we eruit waren gestapt, er ook weer in konden stappen.’ Onderwijs, werk en stabiliteit zouden volgen. In precaire tijden is zo’n roekeloosheid minder haalbaar. Alleen ouderen kunnen zich nog veroorloven te rebelleren. De geest van ’68 leeft bij wie nu 68 is.
Alleen ouderen kunnen zich nog veroorloven te rebelleren. De geest van ’68 leeft bij wie nu 68 is.
Die onkwetsbaarheid van de boomer kan tot extremere acties leiden. Oudere mensen waren vorig jaar verrassend goed vertegenwoordigd bij de rellen, toen menigten zich voor hotels met asielzoekers verzamelden.
Sommigen van de aangeklaagden waren ruim voorbij de vijftig, anderen waren gepensioneerd. ‘Laat me los, ik ben verdomme zeventig, klootzakken’, schreeuwde een relschopper. Waarop de agent antwoordde: ‘Waarom bent u hier dan? Waarom bij een verdomde rel?’
Gaza’s toekomst in puin: een generatie kinderen riskeert levenslange schade
De blinde vlek voor oudere radicalen
Toch krijgt de radicalisering van ouderen nauwelijks aandacht vergeleken met de paniek rond jongeren. Adolescence, het Netflix-drama over een 13-jarige jongen die een meisje doodsteekt na te zijn bezweken voor ‘toxische mannelijkheid’, leidde wekenlang tot politiek debat. Premier Keir Starmer eiste dat het in scholen vertoond zou worden.
Maar er heerst weinig paniek over een vergelijkbare dynamiek bij ouderen, ook al razen memes door boomer-WhatsAppgroepen als pokken door een Inca-dorp. Grootmoeders op Parliament Square zien dezelfde gruwelijke beelden uit Gaza op sociale media als hun kleinkinderen.
De Netflix-reeks ‘Adolescence’ leidde wekenlang tot politiek debat, maar er heerst weinig paniek over een vergelijkbare dynamiek bij ouderen.
Oudere extremisten kunnen net zo dodelijk zijn als jongere. Terrorisme is in toenemende mate een zaak van oudere mannen. Thomas Mair was 53 toen hij Labour-parlementslid Jo Cox doodschoot vlak voor het Brexit-referendum, nadat hij online racistische memes had bekeken. In 2022 gooide Andrew Leak een molotovcocktail naar een migratiecentrum in Dover na een gelijkaardige radicaliseringsspiraal. Op 66-jarige leeftijd had hij net recht gekregen op zijn staatspensioen.
Niets te verliezen
De financiële problemen van een vergrijzende bevolking zijn genoegzaam bekend; de vreemde politieke gevolgen veel minder. Een groep kiezers kan zich een geïsoleerd, consequentieloos bestaan veroorloven, met de hypotheek afbetaald, het pensioen gegarandeerd en de kinderen het huis uit. Radicalisering kan alle kiezers treffen, maar de Britse boomers hebben de tijd en het geld om ernaar te handelen.
Rebellie op jonge leeftijd kan snel uitdoven. Het prozaïsche leven –rekeningen, kinderen, werk – maakt het soms onmogelijk.
Rebellie op jonge leeftijd kan snel uitdoven. Het prozaïsche leven – rekeningen, kinderen, werk – maakt het soms onmogelijk. Maar zodra die lasten verdwenen zijn, kan de rebellie opnieuw ontluiken. En er is geen reden waarom ze zou verdwijnen. De zestigers, zeventigers en tachtigers op Parliament Square zijn te oud om nog volwassen te worden. En waarom zouden ze, als rechtvaardige rebellie zoveel plezier oplevert? Fotografen legden het moment vast waarop een van de oudste activisten werd gearresteerd: een 89-jarige vrouw met een beige vissershoedje werd door de politie weggevoerd, omringd door paparazzi. Op minstens één foto straalde ze van plezier.
