Na 25 jaar lijkt het er eindelijk van te komen: een handelsakkoord tussen de EU en vier Zuid-Amerikaanse landen. Voor Europese consumenten betekent dat goedkopere producten zoals vlees, suiker en honing uit Zuid-Amerika. Ook grondstoffen zoals lithium worden daardoor beter toegankelijk. Allemaal dankzij het onbehouwen beleid van Donald Trump.
Al sinds eind vorige eeuw is er sprake van een handelsakkoord tussen de Europese Unie en Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay, en nu lijkt het er eindelijk van te komen: een verlaging en zelfs eliminatie van de invoertarieven op een hele reeks producten uit die zogenaamde Mercosur-landen.
Het belang voor de Europese consument is groot: we zullen meer producten uit die Latijns-Amerikaanse landen invoeren en we zullen ze tegen lagere prijzen kunnen kopen. Het gaat vooral over landbouwproducten, maar ook over bijvoorbeeld lithium, een belangrijke grondstof voor batterijen. Ondertussen hoopt de EU het bestaande handelsakkoord met Mexico nog verder te kunnen uitbreiden. Dat alles met dank aan de Amerikaanse president Donald Trump.
Mijlpaal
Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen noemde het akkoord met de Mercosur-landen ‘een mijlpaal voor de economische toekomst van de EU’. Als het straks van kracht wordt, krijgen 300 miljoen Zuid-Amerikanen en 450 miljoen EU-burgers te maken met lagere invoerheffingen en minder controles.
Het handelsakkoord omvat vele producten, vooral uit de landbouw en veeteelt. Tot nu bestonden er EU-invoertarieven van 40 tot 50 procent op Latijns-Amerikaanse landbouwproducten. Die worden met het handelsakkoord geleidelijk afgebouwd. Als het akkoord van kracht wordt, zullen steaks en gehakt uit Latijns-Amerika goedkoper op ons bord komen. Dat geldt ook voor pluimvee, kalkoen, suiker, honing, rijst, maïs en nog veel meer.
Maar er wordt wel gewerkt met quota: de EU zal maar kleine percentages rundvlees, kippenvlees, suiker enzovoort tegen de nu afgesproken lagere heffingen toestaan. Als er meer wordt ingevoerd, gelden de oude invoertarieven. De impact van het handelsakkoord komt neer op 300 gram Argentijnse steak, twee hamburgers en twee kipfilets per EU-inwoner per jaar. Dat wordt dus geen overrompeling.
Lithium
Het handelsakkoord slaat dus vooral op agrarische producten, maar het gaat ook over kritieke grondstoffen zoals lithium, dat gebruikt wordt in batterijen. De Mercosur-landen beschikken wél over die grondstoffen waar Europa maar moeilijk aan kan komen.
In de meeste beschouwingen is er maar weinig aandacht voor dat aspect van het handelsakkoord, maar het is er wel een cruciaal onderdeel van. Het handelsakkoord gaat dan ook over veel meer dan een breder en goedkoper assortiment Latijns-Amerikaanse landbouwproducten. Het moet Europa ook minder afhankelijk maken van andere grote leveranciers van kritieke grondstoffen, zoals China.
Het handelsakkoord moet ook de uitvoer van Europese producten naar Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay vergemakkelijken en vergroten. Die landen heffen nu invoertarieven van bijvoorbeeld 35 procent op auto’s uit Europa, 14 tot 20 procent op machines en tot 14 procent op geneesmiddelen, tot 35 procent op gedistilleerde dranken, 20 procent op chocolade en 10 procent op olijfolie. Als die tarieven worden verlaagd, kunnen de Europese producten er goedkoper op de markt komen, wat de Europese economie ten goede moet komen.
Valse concurrentie
Het akkoord moet worden goedgekeurd door een meerderheid van minstens 15 van de 27 EU-lidstaten, die samen zeker 65 procent van de Europese bevolking vertegenwoordigen. In het verleden zat die goedkeuring er niet in. Het verzet van de Europese boeren was altijd groot. Franse veehouders en Poolse kippenboeren zagen die concurrentie uit Latijns-Amerika niet graag komen. Zij zeggen dat het valse concurrentie is omdat er aan de andere kant van de oceaan lagere voedselstandaarden gelden en de controles er minder streng zijn.
Ook milieubewegingen en andere actiegroepen wilden niet van het handelsakkoord weten. Zij wijzen er bijvoorbeeld op dat in Latijns-Amerika nog steeds pesticiden worden gebruikt die in Europa al lang verboden zijn. Bovendien zou men het daar niet zo nauw nemen met het dierenwelzijn en met de mensenrechten in de productieketen. Ook de ontbossing werd vaak als probleem aangekaart.
Mexico
Dat verzet is nu afgebrokkeld en de kans is reëel dat het Mercosur-akkoord weldra wordt goedgekeurd. Dat heeft zeker ook te maken met het Europese vangnet van ruim 6 miljard euro dat werd uitgewerkt, voor als onze boeren door de Latijns-Amerikaanse producten worden weggeconcurreerd. Maar dat risico is klein volgens Europese ambtenaren.
Het Mercosur-handelsakkoord maakt ook grotere kans om ingevoerd te worden sinds de Amerikaanse president Donald Trump hoge invoertarieven heeft ingevoerd voor zowat alle landen ter wereld. De verwachting is dat de export van Europese en Latijns-Amerikaanse producten naar de VS daardoor zal verminderen. Met het EU-Mercosur-handelsakkoord hopen beide blokken een deel van dat verlies goed te maken.
Meteen hoopt de EU ook het bestaande handelsakkoord met Mexico op te frissen, een land met 130 miljoen inwoners. Mexico is een van de oudste handelspartners van de EU en de op een na grootste handelspartner in Latijns-Amerika. De oorspronkelijke handelsovereenkomst dateert uit 2000 en nu probeert de EU die uit te breiden. De EU streeft naar de afschaffing van de Mexicaanse invoertarieven op Europese landbouwproducten zoals kaas, gevogelte, varkensvlees, pasta, appels, jam, chocolade en wijn. Voor sommige producten gaan die invoertarieven vandaag tot 100 procent.