EU-top in Versailles: historische eenheid en heikele discussies

. © Getty Images

De Franse president Emmanuel Macron heeft in de aanloop naar een Europese top in Versailles ‘de snelheid’ en ‘historische eenheid’ van de Europeanen in hun reactie op de Russische inval in Oekraïne geprezen. Het neemt niet weg dat er in het historische kasteel nabij Parijs ook een aantal netelige kwesties op tafel belanden waarover minder eensgezindheid bestaat.

‘De voorbije twee weken was de Europese coördinatie zeer hecht, en blijk gevend van een historische snelheid en eenheid’, zo blikte Macron woensdag terug op de ongeziene financiële en economische sancties die de Europeanen tegen Moskou hebben uitgevaardigd na de start van de Russische militaire operaties in Oekraïne op 24 februari.

Donderdag en vrijdag komen de staatshoofden en regeringsleiders in Versailles bij elkaar om een eerste balans op te maken. Deze ‘oorlog op Europese bodem (…) verplicht ons om nog meer te doen en de gevolgen op korte en middellange termijn te trekken’, verklaarde Macron voor aanvang van een onderhoud met de Nederlandse premier Mark Rutte.

Volgens Rutte moet Versailles de boodschap uitdragen van ‘een verenigde EU die een front vormt tegen de brutale en genadeloze agressie’ van Rusland, maar ‘die zich ook realiseert dat een bladzijde in onze geschiedenis is omgeslagen en dat we nauwer moeten samenwerken in de Navo en de EU om onze landen te beschermen’.

Rutte herhaalde dat het voor de EU onmogelijk is om in navolging van de VS de Russische import van gas en olie stop te zetten. Het is meteen een van de moeilijke discussies die zich aankondigen in Versailles. De Europese Commissie heeft maatregelen voorgesteld om de afhankelijkheid tegen eind dit jaar al met twee derde te verminderen. Alle lidstaten zijn het principieel eens dat Russische olie en gas uitgefaseerd moeten worden, maar over de timing lopen de meningen sterk uiteen.

Een routekaart voor de afbouw van de afhankelijkheid van Russische energie werd ook besproken tijdens een onderhoud tussen de Oostenrijkse kanselier Karl Nehammer en de Poolse premier Mateusz Morawiecki. ‘We moeten onze comfortzone verlaten. Ook hier in Wenen zijn er bevriende oligarchen van Poetin die hun fortuin gebruiken om hem te steunen’, betoogde Morawiecki.

De gasimport in Oostenrijk komt hoofdzakelijk uit Rusland. Het inmiddels opgeheven Oostenrijkse bankgeheim had ook een sterke aantrekkingskracht op rijke Russen, die er nog steeds economische belangen hebben. ‘Wat is de zuurstof van de oorlogsmachine van Poetin? Allereerst geld van de oligarchen, olie, gas. (…) Daarom moeten we reële sancties hebben’, beklemtoonde Morawiecki.

Wel of geen toetreding tot de EU

Morawiecki is ook een pleitbezorger van de toetreding van Oekraïne tot de EU, maar ook die kwestie verdeelt de leiders. Sommige willen tempo maken, andere staan op de rem en dringen aan op een diepgaander debat op een later moment. Het gaat immers om meer dan een morele opsteker voor Kiev, uitbreiding roept bijvoorbeeld ook steeds vragen op over de interne werking van de EU. Intussen worden ook andere pistes bewandeld, zoals een verregaand partnerschap met Oekraïne en concrete samenwerking op bepaalde domeinen, zoals de integratie van de energiemarkten.

Een verwijzing naar artikel 49 van het Europese verdrag, dat de toetreding van nieuwe lidstaten regelt, is voor een aantal leiders alvast een brug te ver. De ontwerpverklaring verwijst enkel naar het advies dat de lidstaten aan de Commissie hebben gevraagd over de aanvraag die Oekraïne vorige week indiende om erkend te worden als kandidaat. Een Europese diplomatieke bron stipte aan dat dit al bijzonder snel is gegaan. ‘Gewoonlijk duurt het zeven à acht maanden om dit advies te vragen.’

Tweede relancefonds?

De top in Versailles had oorspronkelijk tot doel om de economische relance na de coronacrisis, het investeringsbeleid en de toekomst van de begrotings- en schuldenregels te bespreken, maar ook dat debat is sinds 24 februari in een andere realiteit beland. Sommigen pleiten al voor een tweede relancefonds, waarbij de EU opnieuw geld zou lenen om te investeren in bijvoorbeeld energie-infrastructuur. Dat wijzen landen als Duitsland en Nederland voorlopig af. ‘Ik ga op dit moment niet akkoord met een NextGenEU.2’, maakte Rutte in Parijs duidelijk.

Via NextGenEU wordt de komende jaren 800 miljard euro geïnvesteerd in de economische relance. Bedoeling is wel dat de lidstaten hun financieringsprioriteiten binnen dat relanceplan deels kunnen aanpassen in het licht van de nieuwe geopolitieke situatie en de economische consequenties die de oorlog met zich zal meebrengen. Die laten zich inmiddels voelen. Zo lanceerde de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis woensdag een nieuw pleidooi voor een tijdelijke regulering van de gasmarkt en een plafonnering van de groothandelsprijzen.

Partner Content