Het arrest van het Poolse grondwettelijk hof dat de voorrang van het EU-recht in vraag stelt, ‘is een directe bedreiging voor onze welvaart en veiligheid, ook in België’. Dat heeft premier Alexander De Croo dinsdag gezegd in de Kamer, tijdens een debat over de Europese top van aanstaande donderdag en vrijdag. De Croo wil de Europees-Poolse relaties op de agenda van de top plaatsen.
H
Op de Europese Raad staan het arrest en de toestand van de rechtsstaat in Polen niet formeel geagendeerd. Maar wegens de ernst van de situatie hangt het dossier als een schaduw boven de vergadering. De Poolse premier Mateusz Morawiecki spaarde deze week – maandag in een brief aan de Europese leiders en dinsdag in het Europees Parlement – geen moeite om de confrontatie met de EU op te zoeken.
‘Deze uitspraak stelt een fundamenteel probleem voor de Europese rechtsorde’, zei premier De Croo dinsdag over het arrest in de Kamercommissie Europese aangelegenheden. ‘Het cement van onze Unie is het vertrouwen dat lidstaten in elkaar stellen om onze samenwerking te organiseren. Dit vertrouwen wordt bewaakt door het Europese Hof van Justitie.’ Precies dat vertrouwen is nu door Polen opgezegd.
‘Wanneer deze rol op een flagrante wijze wordt betwist door één lidstaat,’ betoogde De Croo, ‘dan raakt dit alle 26 andere lidstaten. Dit zal zich laten voelen doorheen onze onderlinge samenwerking binnen de interne markt en Schengen, onze vier fundamentele vrijheden en dus de basiswerking van de Unie.’
‘Dit arrest is dan ook een directe bedreiging voor onze welvaart en veiligheid, ook in België, waartoe Europese samenwerking essentieel is’, stelde de premier.
Hij waarschuwde dat het arrest de aandacht niet mag afleiden van het echte debat: de rol van een functionerende rechtstaat in Polen. ‘De onafhankelijkheid van het gerecht staat onder ongeziene druk. Dit is in de eerste plaats problematisch voor de Poolse burgers, voor het respect van hun basisrechten binnen zoals alle andere Europese burgers, maar het is ook diep problematisch voor onze vele bedrijven en ondernemers actief in Polen.’ Want de Europese interne markt staat of valt bij de afdwingbaarheid van dezelfde regels in alle landen die er deel van uitmaken, zei de premier. En laat België nu een van de landen zijn die het meest te winnen hebben bij een goed functionerende interne markt.
De Croo wil donderdag alvast het gesprek met Morawiecki aangaan. Hij herhaalde dat hij van zijn Poolse collega wil horen hoe hij de volgende stappen ziet. ‘Hoe zal de regering dit arrest ten uitvoer leggen, en wat betekent dit voor haar engagementen en samenwerking binnen de Unie?’
‘Want het Europees Hof kapitelen is één ding. Het feit blijft dat je een Europese arbiter nodig hebt voor Europese bevoegdheden, voor onze collectieve samenwerking. Dat is de werkelijke keuze waar we voorstaan: wie overtuigd is van de noodzaak van Europese samenwerking, van de noodzaak van één Europese markt, van het vrij verkeer van personen, die heeft een Europees Hof te aanvaarden. Aan die logica valt niet te ontsnappen. En dus wil ik van de Poolse regering horen hoe zij de toekomst van hun samenwerking met ons land, met de andere 25 lidstaten binnen de Unie ziet.’