Dominic Cummings, de rechterhand, communicatiestrateeg en volgens sommigen het brein achter Boris Johnson, opereert bij voorkeur achter de schermen. Maar deze week werd zijn anonimiteit aan flarden geschoten. Niemand die nadrukkelijker het Britse nieuws domineerde dan hij. Nog even en Cummings kan worden bijgezet in Madame Tussauds.
Cummings dankt zijn ongevraagde roem aan een lichte overtreding. Hij overschreed de richtlijnen van de lockdown die hij hielp schrijven. Kort nadat de Britten op 23 maart opgedragen waren thuis te blijven, reed Johnsons topadviseur met zijn symptomatische vrouw en zoontje 400 kilometer naar Durham om zich op de boerderij van zijn ouders te isoleren.
Cummings, met zijn geschoren hoofd en pseudo-onverschillige kledingstijl is een van de minst charismatische figuren in de Britse politiek. Hij roept evenveel respect als afkeer op. Als campagnestrateeg par excellence en hartstochtelijk brexiteer, hielp hij de Britse uittreding uit de EU te realiseren en Johnson de verkiezingen te winnen. Beide gebeurtenissen lagen tot voor kort opgeslagen in het mapje getiteld ‘fantasie’.
Met het schenden van de lockdownregels gooide Cummings een bom onder de geloofwaardigheid van Johnsons regering. Nou is de vertrouweling van de premier er de man niet naar zich te bekommeren om politieke rellen. Zijn stelling is dat 99 procent van alle ophef en schandalen alleen de bubbel in Westminster bezighoudt. Doorgaans heeft hij daarin gelijk. De obsessies van politiek Londen zullen het grote publiek een zorg zijn.
Maar zijn autorit tijdens de lockdown is wel degelijk bij de kiezers ingedaald. Het leidde tot een furore van jewelste. Tienduizenden kiezers protesteerden tegen zijn gedrag. Ruim40 Conservatieve fractieleden riepen om zijn vertrek.
Vorig jaar bleek uit een peiling van de Hansard Society dat een meerderheid in het Verenigd Koninkrijk de idee steunde van ‘een sterke leider die bereid was de regels te breken’. Deze week bleek dat de Britten liever hebben dat de voorschriften gehandhaafd worden door iedereen. Inclusief de bestuurlijke elite.
Cummings schoot een gat in de vertrouwensrelatie tussen regering en kiezers. Maar hij stapt niet op. Hij bood zelfs geen excuses aan. Verontschuldigingen passen niet in zijn beeld over leiderschap. In de wereld van Johnson en Cummings blinken leiders uit in ultieme zelfverzekerdheid en bravoure. Ze hebben alles onder controle. Toegeven met de bestrijding van de coronacrisis ‘in de mist te varen’, zoals premier Mark Rutte deed, is in Londen een teken van zwakte.
Volgens insiders heeft Cummings er geen seconde aan gedacht zijn ontslag aan te bieden. En Johnson denkt er niet aan de machtigste ongekozen man in het VK de deur te wijzen. Beiden zijn regelgevers, niet regelnemers. Parlementaire mores zijn niet persé op hen van toepassing. Ze schrijven, net als Trump, hun eigen spelregels.
Cummings, die een fameuze minachting heeft voor de ingezetenen van de moeder der parlementen, negeert oproepen van vaste kamercommissies zich te laten ondervragen.
Johnson laat zich zelden interviewen. De premier en zijn onofficiele vice premier hebben het parlement, illegaal, opgerold. Ze hebben de queen om de tuin geleid. Kritische journalisten worden bij briefings geweigerd.
Johnson bluft over dalende infectiecijfers van covid-19 en ‘een testsysteem van wereldniveau’. Toen begin maart het aantal besmettingen iedere drie dagen verdubbelde zei de premier dat het Verenigd Koninkrijk ‘heel, heel goed is voorbereid’ op een pandemie, met ‘fantastische testsystemen’ en ‘ongelooflijke surveillance van de verspreiding van de ziekte’. De werkelijkheid is dat het VK het hoogste dodental van Europa noteerde.
Wat voor de een geldt, geldt niet voor de ander. Cummings deed niks verkeerds, verdedigde Johnson zijn beleidsmaker en politieke inspirator. Cummings had met zijn autorit terecht gehandeld. Hij had zijn instinct gevolgd. ‘Toen ik dat hoorde voelde ik een rode mist opkomen’, zei een vriend. ‘Ik was woedend’.
Ordelievende burgers die zich aan de regels hadden gehouden, voelden zich weggezet als sukkels. Ze waren dom genoeg geweest hun ontberingen letterlijk te nemen. Virologen en medische wetenschappers keerden zich af van Downing Street. Anglicaanse bisschoppen tekenden protest aan. Kamerleden werden gebombardeerd met e-mails van kiezers die afgezien hadden van een bezoek aan stervende ouders, die ziekenhuizen vermeden hadden, die met symptomatische gezinsleden thuis gebleven waren en niet zes uur in een auto gezeten hadden naar afgelegen boerderijen. En die zich bespot voelden.
Meten met twee maten is een van de pijlers van het klassenstelsel. Het verscherpt de notie van wij en zij. Het incident-Cummings deed de Ierse journalist Fintan O’Toole denken aan de Blitz. Tijdens de verduistering werd van iedereen verwacht het licht uit te doen, tenzij je een belangrijk iemand was die papieren te lezen had.
De ongekozen Cummings is te belangrijk om te ontslaan. Hij voorziet de eerste minister van politieke inhoud. Johnson heeft van jongs af aan het premierschap geambieerd, zonder te weten wat hij met de job wilde. Verankerd in Downing Street en verzekerd van een grote parlementaire meerderheid, is hij de deeltijdleider die zich, landelijke crisis of niet, maar een paar keer per week laat zien. Het regeren heeft hij gedelegeerd aan anderen. Implementatie van beleid is uitbesteed aan Cummings. Als Johnson – die als kind eens zei de koning van die wereld te willen worden – nu de keizer is, is Cummings zijn kleerkast.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
