In de Servische deelrepubliek van Bosnië-Herzegovina, de Republika Srpska, wordt op 25 oktober een referendum georganiseerd over het lot van de Bosnisch-Servische leider Milorad Dodik. Het was Dodik zelf die met het idee van een referendum kwam en het parlement in Banja Luka gaf vrijdagavond unaniem groen licht voor de organisatie ervan, dat in weerwil van de centrale autoriteiten.
De president van Republika Srpska en de machtigste leider van de Bosnische Serviërs werd begin augustus door de Bosnische kiescommissie uit zijn ambt gezet, nadat een hof van beroep een eerdere veroordeling bevestigde. Dodik kreeg een jaar cel en een verbod om nog zes jaar een politiek mandaat uit te oefenen, omdat hij systematisch weigerde zich te schikken naar de beslissingen van de Hoge internationale vertegenwoordiger voor Bosnië en Herzegovina, de Duitse diplomaat Christian Schmidt. Die laatste moet toezien op de naleving van de Dayton-vredesakkoorden die in 1995 een einde maakten aan de heel bloedige oorlog in het land. Dodik weigerde echter zijn post te verlaten en houdt vast aan de macht.
‘Klinkend neen’
De 66-jarige rechtse nationalist, die nauwe banden heeft met de Russische president Vladimir Poetin en met Servië, pleitte in het verleden al meermaals voor een afscheuring van het Servische gedeelte van Bosnië en Herzegovina. Tijdens het referendum krijgen de 1,2 miljoen kiezers in de Bosnisch-Servische enclave de vraag of ze ‘de beslissingen van de niet-verkozen buitenlander Christian Schmidt en de uitspraken van het ongrondwettelijk hof van Bosnië-Herzegovina’ tegen Dodik aanvaarden.
Dodik zelf is er vrij gerust in en zei al zich te verwachten aan een ‘klinkend neen’. Hij dreigde er ook al mee om vervolgens nog een tweede referendum te houden over een mogelijke afscheiding van Republika Srpska van Bosnië-Herzegovina. De situatie veroorzaakt grote spanningen in het land en volgens critici brengt Dodik de vrede in de regio in gevaar. De Europese Unie drong al aan op respect voor de rechterlijke uitspraken. Rusland en Servië steunen daarentegen Dodik.
Bosnië en Herzegovina is opgedeeld in twee entiteiten – de Federatie van Bosnië en Herzegovina en de deelentiteit Servische Republiek (Republika Srpska) – die met elkaar verbonden zijn door een centrale regering.