‘Er zijn goede redenen waarom Erdogan precies nu de grenzen openzet’

Europa, stop met roepen en steun Erdogan in Idlib, zegt Koert Debeuf, hoofdredacteur van de Europese nieuwssite EUobserver. ‘Dààr ligt de oorzaak van een nieuwe vluchtelingenstroom en wellicht een nieuwe vluchtelingencrisis in Europa.’

‘Onaanvaardbaar, schandalig, chantage, dictator!’ Een greep uit de reacties van Europese kant op de beslissing van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan om opnieuw vluchtelingen door te laten naar Europa, tonen Europa’s woede. Het klopt dat Turkije heeft aangekondigd dat het de poort naar Europa zal open zetten voor een miljoen vluchtelingen. Uit ooggetuigenverslagen blijkt echter dat het over niet meer dan tienduizend mensen zou gaan. Niet meteen de massa’s waar Europa bang van is, maar blijkbaar genoeg om het continent te laten panikeren.

Zolang er geen tienduizenden, of zelfs honderdduizenden vluchtelingen richting Griekenland marcheren, lijkt het er dus op dat Turkije vooral symbolisch de grenzen opent.

De vraag is waarom? Voor voormalig NAVO-baas Willy Claes lijkt de waarom-vraag eenvoudig: Erdogan wil meer geld. In het Canvasprogramma De Afspraak zei Claes maandagavond bovendien dat ‘Europa veel te slap’ is voor deze ‘dictator’. Deze reactie lijkt me niet alleen kort door de bocht, ze is bovendien kortzichtig.

Er is namelijk een goede reden waarom Erdogan precies nu de grenzen symbolisch openzet. Turkije is namelijk sinds enkele dagen verwikkeld in een open oorlog met het Syrische regime in Idlib.

De bombardementen van het leger van de Syrische president Bashar al-Assad hebben bovendien als uitdrukkelijk doel om een nieuwe vluchtelingenstroom op gang te brengen. Daarom bombarderen ze scholen, hospitalen en dichtbevolkte wijken van de stad Idlib.

Net zoals de voorbije jaren, werkt de strategie. Vandaag zijn al bijna een miljoen mensen uit Idlib op de vlucht terwijl een tweede miljoen mensen hen zal volgen, als de aanvallen nog erger worden. Die vluchtelingen zitten vandaag vast in geïmproviseerde kampen aan de grens met Turkije. Ze smeken dat Turkije hen zou binnenlaten en hun veiligheid zou garanderen.

Turkije telt vandaag al 3,6 miljoen geregistreerde vluchtelingen uit Syrië. In vergelijking met de Turkse bevolking is dat 20 keer meer dan wat Europa opvangt. Verwachten van Turkije dat het nog eens twee miljoen vluchtelingen binnenlaat, terwijl Europa de grenzen voor elke nieuwe vluchteling gesloten houdt, is immoreel. Dat alleen is een begrijpelijke reden waarom Turkije met het openen van haar grenzen Europa op haar verantwoordelijkheid wil wijzen.

Er zijn goede redenen waarom Erdogan precies nu de grenzen openzet.

Maar er is voor Turkije nog een andere, wellicht belangrijkere reden waarom het Europa wil wakker schudden. Op 16 september 2018 bereikten Erdogan en de Russische president Vladimir Poetin een akkoord waarin werd afgesproken dat de provincie Idlib een gedemilitariseerde zone zou worden, dat niet door de troepen van Assad of Rusland zou aangevallen worden. In de lente van 2019 begon Assad al opnieuw met aanvallen, waarna de deal van 2018 nogmaals werd bevestigd. Eind 2019 werden de vijandelijkheden echter hervat, en begon Assad met een zware bombardementen op verschillende steden. Hoewel het niet duidelijk is of Rusland de aanval van Assad al dan niet steunde, voelt Turkije zich bedrogen.

Om het belang van Idlib voor Turkije te begrijpen, moeten we evenwel nog wat meer teruggaan in de tijd. Toen ik Idlib bezocht in volle oorlog, in 2013, moest ik dat doen vanuit Turkije. Van wat ik zag, was het duidelijk dat Turkije bijna het enige land was dat de Syriërs humanitaire hulp bracht en dat ook de democratische Syrische oppositie de kans en de middelen gaf om zich te kunnen organiseren. Meer dan wie ook, heeft Erdogan voor Syrië zijn nek uitgestoken in binnen- en buitenland.

Hoewel er veel kanttekeningen te maken zijn bij zijn beleid, kan niemand ontkennen dat als Erdogan de grenzen van Turkije had gesloten, het aantal slachtoffers in Syrië vele malen hoger zou zijn geweest.

Nu Idlib, het laatste stukje Syrië onder bevel van de Syrische rebellen, ook in puin wordt geschoten door het leger van Assad, neemt Erdogan zijn verantwoordelijkheid en stuurt troepen om de onschuldige burgers te beschermen.

Maar wie denkt dat Turkije uit is op oorlog, moet weten dat een open oorlog met Syrië en uiteindelijk Rusland onmogelijk op het Turkse verlanglijstje kan staan. Wat Turkije wil, en wat Erdogan bovendien al uitdrukkelijk heeft gezegd, is dat het akkoord van 2018 opnieuw wordt nageleefd en dat dus de aanvallen van Assad worden gestopt. Daarom ziet hij donderdag 5 maart Poetin.

Maar Erdogan staat niet sterk tegen Poetin. Daarom heeft hij de steun van Europa en nog liever dat van de NAVO nodig. Als Europa en de Verenigde Staten duidelijk tonen dat ze achter Turkije staan in Idlib, kan Putin niet veel anders dan Assad te dwingen de bombardementen te stoppen. Europa blijkt echter (opnieuw) traag in haar reactie en ook de NAVO blijkt weinig meer te willen doen dan de situatie met woorden te veroordelen.

Dus, wat kon Turkije doen om Europa de hoogdringendheid van de situatie in Idlib duidelijk te maken? Zou het symbolisch openen van de grenzen voor vluchtelingen misschien helpen? Het heeft Europese leiders in elk geval wakker geschud.

Maar in plaats van te roepen en te denken dat Erdogan meer geld wil, zouden ze beter wat verder kijken, naar Idlib. Daar dreigen duizenden burgers, ook vrouwen en kinderen, om te komen en dreigen miljoenen Syriërs gedwongen worden te vluchten.

Kortom, in Idlib ligt de oorzaak van een nieuwe vluchtelingenstroom en wellicht een nieuwe vluchtelingencrisis in Europa. Turkije steunen om oorlog te stoppen is dus de enige juiste strategische en morele beslissing die Europa kan nemen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content