‘El Chapo kreeg geen eerlijk proces’

‘El Chapo is níét de baas van het Sinaloakartel en Mexico had hem nooit aan de staat New York mogen uitleveren’, zegt zijn advocate Mariel Colon Miro.

De beruchtste drugsbaron ter wereld, de Mexicaan Joaquin Guzman Loera, alias El Chapo, is deze maand in de VS veroordeeld tot levenslang en dertig jaar. Als leider van het Sinaloa-drugskartel heeft hij volgens de rechtbank in een kwarteeuw 1200 ton cocaïne van Mexico naar de VS getransporteerd. Hij heeft ook meerdere mensen uit de weg laten ruimen. Nadat Guzman twee keer uit een zwaarbewaakte gevangenis in Mexico wist te ontsnappen, leverde het hem in 2017 uit aan de VS. Na zijn veroordeling werd hij van New York overgebracht naar de zwaarbeveiligde gevangenis ADX Florence in Colorado, op drie uur rijden van Denver. De 65-jarige Guzman zit daar in een betonnen cel van twee bij drie meter en staat onder constante supervisie. Advocate Mariel Colon Miro speelde een sleutelrol in de verdediging van El Chapo en is niet van plan zich bij de uitspraak neer te leggen.

In ruil voor strafvermindering hebben de getuigen exact die verhalen verteld die de rechters en juryleden wilden horen.

U bent een van de weinige mensen die de laatste weken met El Chapo konden spreken. Hoe verliepen die gesprekken?

Mariel Colon: Ik sprak drie tot vier uur per dag met Guzman in zijn zwaarbeveiligde gevangenis in Manhattan. Hij zat altijd achter glas. De kamer was erg klein en het was daar altijd heel koud.

Vertelde El Chapo u over zijn levensomstandigheden in de gevangenis in Manhattan?

Colon: Hij verbleef er in een zeer kleine cel waarin het licht voortdurend brandde. Hij zei me dat het er even koud was als in de kamer waarin wij met elkaar spraken. In de 2,5 jaar dat hij daar verbleef, kwam hij nooit in de buitenlucht. Hij moest permanent in zijn cel blijven. De enige mensen die hem spraken, waren de cipiers. Hij is daar eigenlijk gefolterd. De gevolgen waren duidelijk zichtbaar. Guzman was altijd ziek. Hij had voortdurend keelpijn en hoofdpijn. Zijn geheugen is er ernstig op achteruitgegaan doordat hij in zijn cel geen tijdsbesef had. Het gebeurde vaak dat hij zaken die hij net daarvoor had toegelicht herhaalde zonder dat hijzelf doorhad dat hij in herhaling viel.

Hebt u geprobeerd om zijn gevangenisregime te verbeteren?

Colon: Gesprekken met de gevangenisdirecteur hielpen niet, en ook de rechtbank wees al onze verzoeken – onder meer recht op een wandeling in de buitenlucht – af.

Als u nu terugblikt op het proces: had u beter een andere strategie toegepast?

Colon: Vanaf de eerste dag ben ik zeer duidelijk geweest met Guzman. Er bestonden twee mogelijkheden: als we konden aantonen dat niet Guzman, maar Ismael Zambada Garcia, ook wel El Mayo genaamd, de baas van het Sinaloakartel is, konden we het proces winnen. De andere mogelijkheid was verliezen en dan wisten we dat hij levenslang zou krijgen. Dag en nacht hebben we gewerkt om alle dossiers te lezen en onze verdediging op te bouwen. Het was enorm complex. We hebben onze strategieën altijd met Guzman besproken en hij besliste uiteindelijk wat voor hem het beste leek.

We gaan opnieuw procederen, omdat er fouten gemaakt zijn.

Zowel de CIA en de DEA als alle inlichtingendiensten van de wereld hebben toch aangetoond dat El Chapo de orders gaf in het Sinaloakartel?

Colon: Het is te danken aan de media dat het verhaal over El Chapo als baas van het Sinaloakartel is ontstaan. De echte baas was en is Ismael Zambada García.

Dus u beweert dat wat alle inlichtingendiensten en het leger en de politie van Mexico beweren onjuist is?

Colon: Ik heb geen redenen om te twijfelen aan het waarheidsgehalte van wat Guzman mij verteld heeft.

Hoe reageerde Guzman op de getuigenissen tijdens het proces?

Colon: De meeste getuigen waren ex-leden van het Sinaloakartel of van andere drugskartels in Colombia. Ze hebben Guzman beschuldigd van gruwelijke zaken zonder dat ze grondige bewijzen hadden. In ruil voor strafvermindering hebben ze in de rechtbank exact die verhalen verteld die de rechters en juryleden wilden horen. Guzman betaalt daar nu de prijs voor. Hij heeft op geen enkel moment een eerlijk rechtsproces gekregen.

Kunt u dat hardmaken?

Colon: Guzman is in januari 2017 vanuit Mexico naar New York overgebracht. Maar de staat New York heeft nooit om zijn uitlevering gevraagd. Alleen de staten Californië en Texas hebben dat gedaan. Dat wil zeggen dat zijn rechtsgang van het begin af aan niet werd gerespecteerd. De Mexicaanse overheid had Guzman nooit aan New York mogen uitleveren.

Gelooft u dat Mexico veiliger is geworden sinds de arrestatie van El Chapo?

Colon: Nee, Mexico is alleen maar gewelddadiger geworden en de cocaïnehandel naar de Verenigde Staten is nog toegenomen.

De Amerikaanse overheid spreekt van een fortuin van 12,6 miljard dollar dat ze van El Chapo in beslag wil nemen. Hoe komt ze aan dat bedrag en hoe denkt ze dat te kunnen aanslaan?

Colon: Dat is één grote mediashow van de Amerikanen. Ze baseren zich alleen op schattingen en hebben niet de middelen om dat zogenaamde fortuin te vinden.

Mexico is alleen maar gewelddadiger geworden en de cocaïnehandel naar de Verenigde Staten is nog toegenomen.

Hoe reageerde El Chapo op zijn veroordeling?

Colon: Guzman heeft op een kalme en correcte manier gereageerd. Levenslang en dertig jaar is een beetje absurd: je kunt moeilijk iemand die dood is reanimeren om nog eens dertig jaar in de gevangenis te zitten. Maar de rechter kon niet anders dan levenslang geven.

Hij kon niet anders, zegt u?

Colon: Guzman werd aangeklaagd voor 17 misdaden. Uiteindelijk is hij er aan 11 schuldig bevonden. Ik zal u de technische details besparen, maar in het algemeen gaat het over misdaden van drugshandel en drugsproductie en die zijn sowieso gekoppeld aan levenslange straffen.

Zult u Guzman nog juridische bijstand geven?

Colon: Ja, samen met een collega zal ik Guzman blijven verdedigen. We gaan opnieuw procederen, omdat er fouten gemaakt zijn.

Welke fouten dan?

Colon: Het is bijvoorbeeld voor juryleden verboden om tijdens het proces de media te volgen. Ze mogen hun oordeel niet door de buitenwereld laten beïnvloeden. We hebben uit verschillende bronnen en media vernomen dat juryleden bewust Twitterfeeds van journalisten checkten en dat is tegen de instructies van de rechter. We geloven dat Guzman net zoals iedereen recht heeft op een rechtvaardig proces en dat heeft hij niet gehad.