Duitse jongsocialist Kevin Kühnert: ‘Een hele generatie kent ons alleen als de volgers van Merkel’

© Rolf Zöllner
Jeroen de Preter

Met zijn fel gemediatiseerde campagne tegen regeringsdeelname van de Duitse sociaaldemocraten (SPD) doet de 28-jarige jongerenvoorzitter Kevin Kühnert het Duitse en Europese politieke establishment sidderen en beven. Een gesprek.

Terwijl u de meer dan 460.000 SPD-leden probeert te overtuigen om ‘nee’ te zeggen tegen regeringsdeelname verkeert de partij in vrije val. Volgens de jongste peilingen is ze nog nauwelijks 16 procent waard. Wat is er aan de hand?

Kevin Kühnert: Ik denk dat je de verklaring voor dit drama niet in de voorbije weken maar in de voorbije jaren moet zoeken. Twintig jaar geleden behaalde de SPD nog 40 procent. Sindsdien is ze bijna altijd aan de macht geweest. Het is in díé periode dat de SPD ongeveer de helft van haar kiezers heeft verloren, niet tijdens de voorbije maanden.

Toen Martin Schulz begin vorig jaar naar voren werd geschoven als SPD-kandidaat-bondskanselier leek het even of het kiezerspubliek massaal terug zou komen. Plots werd de partij weer op meer dan 30 procent gepeild. Hoe verklaart u dat?

Kühnert: Ik denk dat Martin Schulz minstens tijdelijk de indruk kon wekken dat hij een belangrijke correctie zou doorvoeren op de centrumkoers die de partij de afgelopen jaren had gevaren. Zo heeft hij heel openlijk toegegeven dat de SPD fouten heeft gemaakt bij de invoering van Agenda 2010 (een zwaar economisch hervormingsprogramma onder SPD-kanselier Gerhard Schröder, nvdr.). Die schuldbekentenis was belangrijk. Het gaf mij, en met mij blijkbaar heel veel andere kiezers, hoop dat Schulz echt voor verandering zou zorgen.

De Derde Weg was de grootste fout van socialisten

Hoe kon die hoop zo snel weer verdwijnen?

Kühnert: Schulz’ grootste fout was dat hij zijn slogan ‘sociale rechtvaardigheid’ nooit concreet heeft ingevuld. Vragen naar de concrete invulling wees hij expliciet af. Daardoor is bij veel kiezers de hoop op verandering weer de kop ingedrukt.

U zou uit de Schulz-hype ook hoop kunnen putten. Blijkbaar heeft uw partij nog wel het potentieel om meer dan 30 procent van de kiezers te verleiden.

Kühnert: Dat is zo. Tot vorig jaar kon blijkbaar 32 procent van de Duitsers het zich nog voorstellen om voor onze partij te stemmen. Die mensen zijn niet ineens allemaal verdwenen.

Wat uw partij nu overkomt, overkwam eerder de PS in Frankrijk, de SP.A in Vlaanderen en de PvdA in Nederland.

Kühnert: Reden te meer om de verklaring voor het SPD-debacle niet in de gebeurtenissen van de afgelopen maanden of weken te zoeken. De belangrijkste fout is gemaakt in het midden van de jaren negentig, toen de meeste sociaaldemocratische partijen zich op de zogenoemde ‘Derde Weg’ hebben begeven. Maar niets zegt ons dat we die Derde Weg moeten blijven volgen. De PS in Portugal en Labour in Groot-Brittannië hebben heel duidelijk voor een andere koers gekozen. En ze zijn daar ook voor beloond door de kiezers.

Terug naar het klassieke, travaillistische socialisme dus?

Kühnert: Ja en nee. Niet alle recepten van dertig jaar geleden kun je zomaar recycleren. Traditioneel was de SPD de partij van de fabrieksarbeider. Maar die klassieke arbeiders worden een steeds kleinere groep, die het bovendien relatief goed heeft in vergelijking met mensen in meer precaire statuten. Ik zeg niet dat wij dat klassieke publiek moeten verwaarlozen, zeker niet, maar we moeten minstens zoveel aandacht hebben voor de groeiende groep van mensen met slecht betaalde en slecht beschermde jobs. Vaak gaat het om mensen die in kleinere bedrijven werken en zich moeilijk kunnen organiseren. Het is een groep die zich niet vertegenwoordigd voelt, ook niet door de SPD. Het regeerakkoord heeft die mensen weinig te bieden.

Het is wellicht geen toeval dat de rebellie binnen de SPD van de jongerenafdeling komt. Voor de oude garde is regeringsdeelname ook een kwestie van ‘verantwoordelijkheid opnemen’. Dat argument heb ik de jonge garde nog niet horen gebruiken.

Kühnert: Het verzet komt zeker niet alleen van ons. Maar het klopt wel dat het vooral onder jongeren leeft. Ik begrijp dat natuurlijk goed. Een Duitser die vandaag 25 is, heeft nooit iets anders gekend dan kanselier Angela Merkel, die zo goed als altijd aan het hoofd stond van een grote coalitie waarin de SPD de juniorpartner was. Vanuit mijn standpunt bekeken is net de keuze voor de oppositie een kwestie van verantwoordelijkheidszin. Als de SPD straks nog eens in de rol van juniorpartner kruipt, loopt ze het gevaar dat een hele generatie kiezers de partij alleen kent in de rol van volger, zonder een eigen gezicht.

Schulz’ grootste fout was dat hij zijn slogan ‘sociale rechtvaardigheid’ nooit concreet heeft ingevuld.

U werd in de media al ‘een verlosser’ genoemd. De hoop die vorig jaar op de schouders van Schulz rustte, komt nu op uw schouders te liggen.

Kühnert: Ik hoop dat zowel de top als de basis van onze partij heeft begrepen dat het bij ons zo niet werkt. Ik heb mezelf nog niet – zoals Schulz vorig jaar – op posters gezien. (lacht) En wees gerust: gesteld dat het uit de hand loopt, ga ik zelf wel op de rem staan. Zo’n personencultus is schadelijk. Niet alleen voor mezelf, maar ook voor de partij.

De Franse president Emmanuel Macron heeft laten zien dat het ook heel goed kan werken.

Kühnert: Ik geloof niet dat zo’n politieke beweging rond één persoon in Duitsland zou werken. De klassieke partijen zitten hier nog diep verankerd in het middenveld. Je komt daar niet zomaar van los.

Op het SPD-partijcongres probeerde Martin Schulz te imponeren door over ‘mijn vriend Macron’ te spreken. Is hij ook uw politieke vriend?

Kühnert:Het Europa dat Macron voor ogen staat is niet helemaal het mijne. Maar ik vind het wel knap hoe hij heeft laten zien dat je verkiezingen kunt winnen door onbeschroomd de Europese kaart te trekken. Men probeert ons weleens wijs te maken dat je vandaag alleen nog verkiezingen kunt winnen met een nationalistisch en Eurosceptisch discours. Macron heeft hen ongelijk gegeven.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content