Jonathan Holslag

‘De wereld zal niet vreedzamer zijn als wij onze macht opgeven’

Jonathan Holslag Politoloog en publicist.

De grondslag van de politiek en buitenlandse politiek elders is echt niet ethischer.

Vorige week was ik bij een debat met diplomaten. Een vertegenwoordiger van een grote Europese lidstaat beet de rest het volgende toe: ‘Als wij, Europeanen, veilig willen zijn, moeten we meer van onze macht afstaan.’ Hij kreeg amper weerstand. Sommige deelnemers hielden hun mond, anderen speelden onverstoord voort op hun schermpje.

De stelling – en het gebrek aan reactie erop – is tekenend voor West-Europa. Het is schering en inslag op sociale media en elders: de Europese macht ligt aan de basis van alle problemen in de wereld. De Russische invasie: veroorzaakt door ‘onze’ arrogantie. Ellende in het Zuiden: het gevolg van ‘onze’ kolonisatie.

Ik weet niet in welke mate die strekking representatief is, maar ze is luidruchtig – en zeer gevaarlijk. Toegegeven, ik ben een verknochte Europeaan. Ik geloof dat de wijze waarin wij in Europa met elkaar omgaan nog altijd van een hele andere aard is dan de hardere samenlevingsvormen aan de andere kant van de Atlantische Oceaan en elders in Eurazië. Ik zou mijn kinderen daar ook graag van zien genieten.

Los daarvan is het fout om aan te nemen dat de wereld vreedzamer zal zijn als wij onze macht opgeven. De grondslag van de politiek en buitenlandse politiek elders is echt niet ethischer. Onlangs beweerde een opiniemaker dat het systeem van rivaliserende staten typisch voor onze contreien is. Toen ik polste of hij dat meende, bevestigde hij. Wat een stelligheid!

Wie dat soort illusies koestert, leest het best eens enkele klassieken. Sun Tzu, voor China, of, wat uitvoeriger, de teksten over de tijd van de Strijdende Staten en de zogenoemde periode van de Herfst en Lente. ‘En zo worden staten in het gareel gehouden en bewijzen zij hun diensten aan grote staten, uit zelfbehoud en om vernietiging te voorkomen.’

Of neem dat andere overweldigende antieke werk, uit India, de Mahabharata, dat de strijd beschrijft tussen de eerste Indiase staten en oorlog beschouwt als onafwendbaar. ‘Koningen moeten zich gereedhouden met opgeheven knotsen om toe te slaan’, adviseert de tekst. ‘Ze moeten onophoudelijk op zoek gaan naar de fouten van anderen en er voordeel uit halen.’

Tegenover Sun Tzu en de Mahabharata staan pacifisten als Confucius en de Boeddha. Maar hé, wij hebben Christus. Het minste wat we kunnen besluiten is dat statelijke strijd deel uitmaakt van alle beschavingen en dat er op alle continenten realistische scholen bestaan die doorgaans twee vereisten voor zelfbehoud benadrukken: macht en wijsheid.

Lees meer over:
Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content