‘Hoe meer de Chinese reus wankelt, hoe onvoorspelbaarder zijn bewegingen op het wereldtoneel’

‘Nieuwe productieve krachten’, die wil de Chinese president Xi Jinping loslaten op de Chinese economie. Tijdens een recent conclaaf van het Politburo waste Xi zijn toehoorders de oren. China moet sneller werk maken van disruptieve innovatie en doorbreken in belangrijke technologie, zoals nieuwe energiebronnen, nieuwe materialen en nieuwe industrie. Hij wil dat private bedrijven daarbij het voortouw nemen.

Voor wie China wat volgt, doen zulke verklaringen de wenkbrauwen al lang niet meer fronsen. Ze houden het midden tussen propaganda en radeloosheid, want de productieve krachten van China blijven afnemen. Dat blijkt ook uit cijfers over de industrie, die sinds vorige week beschikbaar zijn. Over de hele lijn zijn ze zorgwekkend.

Het aantal verliesgevende bedrijven in de Chinese industrie is vorig jaar geklommen naar 22 procent. Dat is schrikbarend. De winstmarge haalde net de 4 procent niet. Ter vergelijking: in de Verenigde Staten ligt die dubbel zo hoog. Toch bleven industriële bedrijven zwaar investeren. De totale investeringen in de sector groeiden met liefst 7 procent. Dit was enkel mogelijk door enorme leningen van staatsbanken. Die dijden met liefst 8 procent uit.

Het waren ook vooral staatsbedrijven die groeiden, terwijl private en buitenlandse bedrijven in de industrie het lieten afweten. Een verklaring daarvoor is de slabakkende binnenlandse vraag. Covid en de vastgoedcrisis hebben flink op het vertrouwen ingehakt. De verkoop van de detailhandel groeide met 7 procent, voor covid lag dat groeicijfer op 12 procent. Tezelfdertijd stokt ook de uitvoer.

Dit is misschien een gortdroge opsomming van cijfers, maar ze doen ertoe. Ze dwingen ons de vraag te stellen of na het wegvallen van de vastgoedsector als motor van de Chinese groei, stilaan ook de maakindustrie zal stilvallen als tweede grote aanjager van de welvaart. Mocht dat gebeuren, dan staan de Volksrepubliek sombere jaren te wachten.

En net het feit dat president Xi in zijn vermaningen aan het Politbureau niet verder raakte dan de aloude riedeltjes over technologie, disruptie en zelfredzaamheid, doet vermoeden dat van de bewindvoerders weinig introspectie te verwachten valt. De combinatie van de hang naar zelfredzaamheid, staatsbedrijven en staatsbanken heeft al vaker voor grote brokken gezorgd.

De malaise zal gevolgen hebben voor de wereldeconomie en als een schaduw boven de wereldpolitiek blijven hangen. Hoe meer de Chinese reus wankelt, hoe onvoorspelbaarder zijn bewegingen op het internationale toneel en hoe hardnekkiger het regime zich overeind zal proberen te houden.