‘De NAVO wordt zeventig, maar er is geen reden tot feesten’

Ludo de Brabander, woordvoerder van Vrede vzw, neemt in Washington deel aan protestacties gericht tegen de NAVO. Vanuit de Amerikaanse hoofdstad werpt hij een kritische blik op de organisatie: ‘De NAVO blijft hangen in een totaal voorbijgestreefde visie op veiligheid.’

De NAVO viert in Washington haar zeventigste verjaardag. Geen NAVO-feestje zonder het traditioneel Orwelliaans taalgebruik. Terwijl de militaire uitgaven van de NAVO-lidstaten sterk de hoogte in gaan, beweert secretaris-generaal Jens Stoltenberg in zijn voorbeschouwing op de NAVO-top van 4 april dat het militair bondgenootschap zich ‘sterk’ blijft inzetten voor wapenbeheersing. De champagnekurken knallen, voor ‘zeven decennia van vrede en vooruitgang’. Ha ja?

De NAVO wordt zeventig, maar er is geen reden tot feesten.

Er is helemaal geen reden tot feesten. Twintig jaar geleden, toen de NAVO in dezelfde stad haar vijftigste verjaardag vierde, was de Kosovo-oorlog aan de gang. Honderden burgers werden het slachtoffer van de bommen die de NAVO boven Servië dropte. Ook de Chinese ambassade en zelfs het Servische televisiestation in Belgrado werden aangevallen. Het ging om een test voor toekomstige ‘out-of-area’-oorlogen. Een paar jaar later was het de beurt aan Afghanistan en vervolgens ook Libië, waar de oorlog eindigde met de dood van de Libische leider Khadaffi. Voor toenmalig NAVO-Secretaris-Generaal Rasmussen was die laatste oorlog, ‘de meeste succesvolle operatie in de geschiedenis van de NAVO’. Achter deze propaganda schuilt een harde werkelijkheid. De oorlog in Afghanistan maakte vele duizenden slachtoffers, terwijl de Taliban vandaag allesbehalve verslagen zijn. Libië is ten prooi aan politieke chaos, in de straten heersen de milities en heerst de onveiligheid.

Zoals op de afgelopen NAVO-bijeenkomsten zal ook deze keer Rusland de ideale schietschijf vormen. De bevolking krijgt het voortdurend ingepompt dat Rusland een bedreiging vormt. De werkelijkheid is dat opeenvolgende uitbreidingen van de NAVO – tegen de afspraken in met toenmalig sovjetleider Gorbatsjov – de spanningen met Rusland onnodig hebben opgedreven. Dat was ook de bedoeling. Het gaat om een staaltje van selffulfilling prophecy die de militaire opbouw van de NAVO kan doen verantwoorden. Inmiddels is de NAVO opgeschoven tot aan de grenzen met Rusland en zijn er recent enkele duizenden troepen ontplooid in Polen en de Baltische staten om de ‘dreiging af te wenden’. Laat ons die ‘dreiging’ even in perspectief plaatsen. Het Russische defensiebudget is twintig keer kleiner dan dat van de gezamenlijke NAVO. Het is zelfs kleiner dan dat van Frankrijk en Duitsland samen. Rusland moet wel gek zijn om ook maar iets te ondernemen tegen de NAVO. De oorlog in Oekraïne en voorheen in Georgië waren overigens mee het resultaat van provocaties van de NAVO. De NAVO had immers in 2008 het NAVO-lidmaatschap in het vooruitzicht gesteld voor beide landen. Een brug te ver voor Moskou. Zo levert de NAVO wel voortdurend de munitie die er voor zorgt dat Poetin zich op de borst kan kloppen als de leider van een zelfbewuster en grootser Rusland.

De NAVO heeft zich sinds het einde van de Koude Oorlog omgevormd tot een machtige militaire interventie-organisatie. Het beweert in te staan voor vrede en stabiliteit of te strijden tegen terrorisme. Hoe dat te rijmen valt met het feit dat de NAVO-lidstaten verantwoordelijk zijn voor twee derde van de wereldwijde wapenhandel is mij een raadsel. Kijk maar naar de miljarden aan wapens die de Verenigde Staten en een aantal Europese landen verschepen naar een van de meest extremistische regimes op deze aardbol: Saoedi-Arabië. Die wapens zaaien dood en vernieling in Jemen. De NAVO kijkt de andere kant op. Er is immers veel geld mee gemoeid en Saoedi-Arabië is een belangrijk petroleumland. Helemaal volgens de lijfspreuk van president Trump: ‘Buy American’.

De NAVO blijft ook vasthouden aan de mix van conventionele en nucleaire wapens voor zijn militaire strategie. Onder leiding van de Verenigde Staten wordt de nucleaire politiek alsmaar agressiever. Washington plant een volledige hernieuwing van zijn kernwapenarsenaal voor een monstrueus bedrag van 1.700 miljard dollar over de komende dertig jaar. Ook de kernbommen in Kleine-Brogel worden vervangen door modernere Amerikaanse B61 12 kernbommen. Volgens de Amerikaans ‘Nuclear Posture Review’ moeten de Verenigde Staten ‘inzetbare’ kernwapens installeren. Als dat gebeurt, is het hek van de dam. Een kernwapenoorlog kent alleen maar verliezers. Kernwapens vormen een planetaire bedreiging. Er wordt in NAVO-kringen graag lippendienst gepleegd aan kernontwapening, maar de NAVO-lidstaten weigeren toe te treden tot het VN-Verdrag voor een kernwapenverbod. Uiteraard zullen dan ook ook andere kernwapenlidstaten moeilijk kunnen worden overtuigd om hetzelfde te doen. De NAVO werkt ondertussen ook verder aan de uitbouw van een rakettenschild, wat de kans op een eenzijdig inzetten van kernwapens vergroot.

Desondanks beweerde NAVO-Secretaris-Generaal Stoltenberg tijdens de voorstelling van het jaarrapport van de NAVO midden maart dat ‘de NAVO een pijler van stabiliteit blijft voor de toekomstige generaties’. Volgens het rapport zijn de militaire uitgaven van de Europese leden en Canada het afgelopen jaar met bijna 4% gestegen. Sinds 2016 spendeerden ze samen 41 miljard dollar meer. Volgens Stoltenberg zal dat eind volgend jaar oplopen tot 100 miljard dollar. Met 919 miljard dollar is de NAVO nu al goed voor meer dan de helft van de wereldwijde militaire uitgaven.

De overbewapening van de NAVO, haar nucleaire strategie, de confrontatiepolitiek met Rusland en haar groeiende interventiecapaciteit maken de wereld heel onveilig.

Binnen de NAVO hebben de lidstaten in 2014 afgesproken om er binnen de tien jaar naar te streven hun militaire uitgaven op te trekken naar 2% van het bruto binnenlands product. Voorlopig halen enkel de Verenigde Staten, Griekenland, het Verenigd Koninkrijk, Polen en de Baltische staten dat streefcijfer. Voor België zal dat een hap van ettelijke miljarden euro extra uit de begroting betekenen, en dat zonder enig maatschappelijk debat. Het parlement heeft zich nooit kunnen uitspreken over deze norm. In tijden van strikte budgettaire discipline, grote armoede en dringende klimaatinvesteringen is dit totaal onverantwoord.

De NAVO blijft hangen in een totaal voorbijgestreefde visie op veiligheid. De overbewapening van de NAVO, haar nucleaire strategie, de confrontatiepolitiek met Rusland en haar groeiende interventiecapaciteit maken de wereld net heel onveilig. Je kan maar veilig zijn als de ander zich veilig voelt. Europa heeft geen nood aan een nieuwe wapenwedloop, maar aan meer diplomatie en overleg. In plaats van de uitbouw van een militair interventie-apparaat, moeten de oorzaken van gewelddadige conflicten worden aangepakt en de wapenhandel aan banden worden gelegd.

De NAVO houdt haar verjaardagstop op dezelfde dag dat Martin Luther King, Jr. werd vermoord eenenvijftig jaar geleden,. Een dag voor zijn dood zei hij nog: ‘In deze wereld gaat het niet langer om een keuze tussen geweld en geweldloosheid; Het is geweldloosheid of ophouden te bestaan’.

Ludo de Brabander is woordvoerder van Vrede vzw. Hij neemt in Washington deel aan de protestacties tegen de NAVO.